Tại sao phụ nữ thường sống lâu hơn nam giới?

Ảnh: Getty Images

Một nghiên cứu mới được công bố trên Tạp chí Science Advances đã mang đến góc nhìn thú vị. Các nhà khoa học đã phân tích dữ liệu của 528 loài động vật có vú và phát hiện ra rằng, ở 72% số loài được nghiên cứu, con cái có tuổi thọ cao hơn trung bình 13% so với con đực. Điều đó cho thấy, hiện tượng "phụ nữ sống lâu hơn nam giới" không chỉ riêng ở loài người mà là một đặc điểm tiến hóa đã tồn tại hàng triệu năm.

Nhóm nghiên cứu từ Viện Nhân chủng học tiến hóa Max Planck (Đức) cho rằng, có hai yếu tố chính tạo nên sự khác biệt này: sinh học và hành vi.

Về mặt sinh học, phụ nữ có lợi thế di truyền rõ rệt. Họ mang hai nhiễm sắc thể X, trong khi nam giới chỉ có một. Cấu trúc này giúp phụ nữ có "bản sao dự phòng", giúp giảm nguy cơ bị ảnh hưởng bởi các đột biến gen gây bệnh. Theo nhà nghiên cứu Fernando Colchero, chính đặc điểm này đóng vai trò như một "cơ chế sao lưu tự nhiên", giúp phụ nữ chống chịu tốt hơn trước những tổn thương di truyền.

Bên cạnh yếu tố sinh học, các yếu tố hành vi và xã hội cũng ảnh hưởng đáng kể đến tuổi thọ. Trong tự nhiên, con cái ở nhiều loài thường đảm nhiệm vai trò chăm sóc con - một hành vi đòi hỏi sự kiên nhẫn, cẩn trọng và ít mạo hiểm. Theo các nhà khoa học, điều này góp phần giúp duy trì lối sống ít rủi ro hơn, từ đó có tuổi thọ cao hơn.

Tương tự ở con người, phụ nữ thường có xu hướng chăm sóc sức khỏe bản thân và gia đình tốt hơn. Họ đi khám bệnh định kỳ nhiều hơn, sử dụng kem chống nắng thường xuyên hơn và ít tham gia vào những hành vi nguy hiểm. Trong khi đó, nam giới lại dễ mắc các thói quen có hại như hút thuốc, uống rượu, hoặc sử dụng chất kích thích. Những hành vi này làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, ung thư phổi và nhiều bệnh lý nghiêm trọng khác.

Ngoài ra, trong thế giới động vật, hành vi cạnh tranh giữa các cá thể đực cũng khiến tuổi thọ bị rút ngắn. Chẳng hạn, hươu đực mọc gạc để chiến đấu giành bạn tình - một "áp lực tiến hóa" giúp duy trì nòi giống nhưng lại tiêu tốn năng lượng và tiềm ẩn rủi ro chấn thương cao. Con người, dù không còn chiến đấu theo cách đó, vẫn có những hành vi mạo hiểm như: cạnh tranh, lao động cường độ cao, hoặc theo đuổi những thú vui gây hại cho sức khỏe.

Nhà nghiên cứu Colchero cho rằng, để thu hẹp khoảng cách tuổi thọ giữa hai giới, nam giới có thể học hỏi từ phụ nữ bằng cách thay đổi hành vi. Việc chăm sóc sức khỏe chủ động hơn, ăn uống lành mạnh, hạn chế các thói quen xấu và chia sẻ công việc gia đình có thể giúp nam giới kéo dài tuổi thọ đáng kể.