Chính sách thay đổi, doanh nghiệp thích nghi
Từ ngày 7/8/2025, hàng xuất khẩu Việt Nam sang Mỹ chính thức chịu thuế đối ứng 20%. Theo các chuyên gia kinh tế, dù mức này thấp hơn kịch bản xấu nhất từng dự báo, song những chính sách bảo hộ và quy định nội địa hóa ngày càng khắt khe khiến doanh nghiệp chịu áp lực không nhỏ.
Trao đổi với phóng viên về vấn đề trên, ông Trương Văn Cẩm - Phó chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Dệt may Việt Nam (Vitas) cho biết, xuất khẩu tháng 7 hồi phục mạnh, theo số liệu của Cục Thống kê, Việt Nam lần đầu tiên ghi nhận kim ngạch xuất khẩu trong một tháng vượt ngưỡng 42 tỷ USD, đưa tổng xuất khẩu 7 tháng đầu năm 2025 xấp xỉ 262,5 tỷ USD, cao hơn 33,9 tỷ USD so với cùng kỳ. Trong đó, ngành dệt may thu về khoảng 26,5 tỷ USD trong 7 tháng và Mỹ vẫn là thị trường xuất khẩu chủ yếu của ngành. "Do đó, việc Mỹ áp thuế 20% đối với hàng hóa xuất khẩu Việt Nam, nhằm cân bằng thương mại, khiến nhiều ngành chủ lực, trong đó có dệt may, da giày chịu sức ép cạnh tranh lớn hơn", ông Cẩm nhấn mạnh.
Trong bối cảnh đó, nhiều doanh nghiệp Việt Nam đang xem tăng tỷ lệ nội địa hóa không chỉ là chiến lược công nghiệp, mà còn là lá chắn quan trọng để ứng phó với rủi ro thuế quan. Ông Lê Tiến Trường, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex) nhấn mạnh, các doanh nghiệp trực thuộc Vinatex nói riêng và trong ngành nói chung đang nỗ lực thúc đẩy việc tăng cường nội địa hóa với mục tiêu là giảm sự phụ thuộc vào nguyên phụ liệu nhập khẩu, nâng cao giá trị gia tăng và khả năng cạnh tranh. Đây là giải pháp ứng phó hiệu quả và bền vững với những thách thức cũng như tận dụng triệt để cơ hội đến từ thuế quan của Mỹ.
Nhìn nhận vĩ mô hơn về câu chuyện này, chuyên gia kinh tế Nguyễn Minh Phong đánh giá, Việt Nam đang đứng trước nhiều cơ hội lớn nhưng còn nhiều nút thắt. Nước ta đang có lợi thế rõ rệt như dòng vốn FDI, năng lực sản xuất trong một số ngành như điện tử, linh kiện, dệt may…tăng trưởng nhanh. Tuy nhiên, tỷ lệ giá trị gia tăng nội địa trên nhiều chuỗi vẫn còn thấp vì nhiều linh kiện then chốt vẫn nhập khẩu khiến sản phẩm Việt dễ bị ảnh hưởng nếu thị trường nhập khẩu lớn như Mỹ) siết điều kiện nội địa hóa, áp thuế đối ứng.
Vì vậy, tăng tỷ lệ nội địa hóa là chiến lược chống "rủi ro thuế quan" hiệu quả. Khi một sản phẩm có nhiều linh kiện sản xuất trong nước thì chắc chắn khả năng chịu thuế suất cao sẽ giảm, khả năng được nhiều ưu đãi sẽ tăng. Hơn thế nữa, tỷ lệ nội địa hóa cao còn giúp tăng sức mạnh thương lượng với đối tác nước ngoài. Khi một phần lớn giá trị được tạo ra trong nước, doanh nghiệp nội địa có vị trí đàm phán tốt hơn với nhà nhập khẩu hay nhà sản xuất chính.
Thực tế cho thấy, tăng tỷ lệ nội địa hóa đồng nghĩa giữ lại nhiều chuỗi giá trị, thúc đẩy công nghiệp hỗ trợ, tạo việc làm và nâng tầm công nghệ. Doanh nghiệp có chuỗi cung ứng bản địa mạnh có thể tái cấu trúc nhanh hơn khi xuất hiện hàng rào thương mại mới.
Đâu là giải pháp khả thi nhất?
Theo các chuyên gia kinh tế, trước mắt, nước ta nên xác định "linh kiện then chốt" để nội địa hóa có trọng điểm, ví như tập trung nội địa hóa những linh kiện tạo giá trị cao hoặc dễ kiểm soát về công nghệ. Làm "điểm đột phá" ở một vài khâu giúp tăng nhanh tỷ lệ nội địa hóa mà không tốn nguồn lực tràn lan.
Ông Phong cho rằng, các doanh nghiệp lớn nên phối hợp với chính quyền địa phương để hình thành cụm nhà cung ứng, nơi có liên kết chặt chẽ giữa sản xuất và nhà cung cấp phụ trợ để giúp giảm chi phí logistics, nâng cao năng suất và chuẩn hóa chất lượng. Doanh nghiệp Việt nên tận dụng các chính sách khuyến khích, quỹ hỗ trợ phát triển công nghiệp hỗ trợ và đào tạo kỹ thuật.
Trong khi đó, ông Mạc Quốc Anh, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa TP. Hà Nội nhấn mạnh thêm vào giải pháp hỗ trợ tài chính – chính sách kích thích đầu tư vào công nghệ. Ngân hàng và quỹ nhà nước cần thiết kế các khoản vay ưu đãi, bảo lãnh tín dụng dành cho doanh nghiệp nhỏ và vừa trong chuỗi cung ứng để đầu tư máy móc, nâng cao chất lượng hàng hóa, các chương trình nâng cao tay nghề lao động…
Tăng tỷ lệ nội địa hóa đồng nghĩa giữ lại nhiều chuỗi giá trị, thúc đẩy công nghiệp hỗ trợ, tạo việc làm và nâng tầm công nghệ.
Thêm vào đó, nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng cần hợp tác xuyên biên giới có chọn lọc. Thay vì hoàn toàn "hoá" nội địa, doanh nghiệp có thể kết hợp "liên kết nội - ngoại", hợp tác chuyển giao công nghệ, kỹ thuật…với đối tác nước ngoài để sản xuất một tỷ lệ lớn hơn trong nước mà vẫn giữ giá thành cạnh tranh.
Có thể khẳng định, tăng tỷ lệ nội địa hóa không phải là "chữa cháy" ngắn hạn cho chính sách thuế quan mới của Mỹ cũng như những tiêu chí ngày càng khắt khe của thị trường nhập khẩu khó tính, mà là cơ hội để nâng cao năng lực sản xuất, giữ lại giá trị trong nước và giảm phụ thuộc vào nguồn cung bên ngoài.
"Với các chính sách bảo hộ và tiêu chí nội dung trong nước ngày càng chặt chẽ của nền kinh tế lớn như Mỹ, doanh nghiệp Việt cần tăng cường hơn nữa tỷ lệ nội địa hóa, đầu tư công nghệ... Những doanh nghiệp chủ động biến thách thức thành cơ hội sẽ thắng cuộc trong chu kỳ thương mại phức tạp hiện nay", ông Mạc Quốc Anh nhấn mạnh./.
Bình luận (0)