Hiểm họa từ thuốc lá điện tử dùng một lần

Trong những năm gần đây, thuốc lá điện tử dùng một lần đang trở thành một hiện tượng trong giới trẻ. Với thiết kế bắt mắt, hương vị đa dạng, giá thành rẻ và lời quảng cáo “ít hại hơn thuốc lá truyền thống”, sản phẩm này đã len lỏi vào học đường, quán cà phê, thậm chí cả các khu dân cư. Tuy nhiên, đằng sau làn khói mỏng ấy là những hiểm họa khôn lường.

Thuốc lá điện tử dùng một lần nhỏ gọn, tiện lợi, không cần sạc hay thay tinh dầu, nhưng bên trong chứa nicotine, hương liệu nhân tạo và nhiều hóa chất khác. Sau khi sử dụng vài trăm đến vài nghìn hơi, chúng bị vứt bỏ. Theo giới trẻ, loại này rẻ hơn nhiều so với thuốc lá điện tử thông thường, dễ mua và “hợp túi tiền”.

Từ Mỹ, châu Âu đến châu Á, giới trẻ gọi chúng là “puff” - một hơi nhẹ tưởng chừng vô hại. Nhưng chính sự “vô hại” đó khiến hàng triệu thanh thiếu niên rơi vào vòng nghiện nicotine. Một hơi rồi lại một hơi, cơ thể dần phụ thuộc. Bà Marion Catellin, Chủ tịch Liên minh chống thuốc lá Pháp, cảnh báo: “Hiện nay, học sinh trung học cơ sở là những người bắt đầu làm quen với nicotine thông qua thuốc lá điện tử dùng một lần. Càng tiếp xúc sớm, mức độ nghiện càng nặng và càng khó cai”.

Theo khảo sát tại Anh năm 2024, khoảng 11,6% thanh thiếu niên từ 11 đến 17 tuổi, tương đương gần 1 triệu em, đã từng sử dụng thuốc lá điện tử. Hơn một nửa trong số này chọn loại dùng một lần. Một trong những nguyên nhân khiến sản phẩm này lan rộng là những hiểu lầm tai hại. Nhiều người tin rằng thuốc lá điện tử không gây nghiện hoặc giúp cai thuốc lá. Tuy nhiên, nghiên cứu của Đại học California (Mỹ) chỉ ra rằng thanh thiếu niên sử dụng thuốc lá điện tử có nguy cơ chuyển sang hút thuốc lá truyền thống cao gấp 3 lần.

Không chỉ gây nghiện, thuốc lá điện tử dùng một lần còn là mối đe dọa môi trường. Theo tổ chức Material Focus (Anh), chỉ trong năm 2024, gần 5 triệu thiết bị loại này bị vứt bỏ mỗi tuần, chứa pin lithium, mạch điện tử và nhựa, phần lớn không được tái chế, gây rò rỉ hóa chất, cháy nổ và ô nhiễm đất, nước.

Trước thực trạng này, nhiều quốc gia đã có hành động mạnh tay. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) kêu gọi các chính phủ quản lý hoặc cấm thuốc lá điện tử. Ông Rudiger Krech, Giám đốc phụ trách nâng cao sức khỏe của WHO, nhấn mạnh: “Có tới 16.000 hương vị như kẹo cao su, kem vani, bánh quy, tất cả đều hướng đến trẻ em. Chúng tôi kêu gọi cấm toàn bộ các hương vị này”.

Tại Anh, lệnh cấm bán và phân phối thuốc lá điện tử dùng một lần có hiệu lực từ ngày 1/6/2025, sau khi Bỉ và Pháp trở thành hai nước đầu tiên trong Liên minh châu Âu áp dụng biện pháp tương tự. Bộ trưởng Y tế Bỉ Frank Vandenbroucke cho rằng: “Thuốc lá điện tử dùng một lần đơn giản là không nên được sản xuất”.

Hiện đã có hơn 40 quốc gia và vùng lãnh thổ cấm hoàn toàn các loại thuốc lá điện tử có hương liệu. Tại Singapore, hành vi sở hữu, sử dụng hoặc buôn bán thuốc lá điện tử có thể bị phạt tới 10.000 đôla Singapore (hơn 7.700 USD) hoặc 6 tháng tù. WHO cũng khuyến nghị cấm quảng cáo thuốc lá điện tử trên mọi phương tiện.

Để kiểm soát hiệu quả, các chuyên gia cho rằng cần giáo dục sớm cho thanh thiếu niên về tác hại của thuốc lá điện tử, không chỉ bằng lệnh cấm cứng nhắc mà bằng sự đồng hành, giúp các em hiểu rằng đây không phải là “trào lưu thời thượng” mà là cái bẫy ngọt ngào dẫn đến sự lệ thuộc nguy hiểm.