Để Trường học Hạnh phúc trở thành thực tế bền vững

Một hoạt động ngoại khóa của học sinh trường THPT chuyên Lê Hồng Phong

Bộ tiêu chí "Trường học hạnh phúc"

Bộ tiêu chí do Sở Giáo dục & Đào tạo (GD&ĐT) TP Hồ Chí Minh xây dựng dựa trên cơ sở tham khảo Bộ tiêu chí Trường học Hạnh phúc của UNESCO và điều kiện thực tế ở địa bàn. Sau hơn một năm nghiên cứu và lấy ý kiến của các chuyên gia và nhà giáo, bộ tiêu chí đã chính thức ban hành và áp dụng từ ngày 16/10/2023.

Bộ tiêu chí gồm 18 khoản, chia làm ba nhóm tiêu chuẩn gồm: Nhóm về con người gồm 6 tiêu chí, nhóm dạy học và hoạt động giáo dục gồm 8 tiêu chí, nhóm về môi trường gồm 4 tiêu chí. Mỗi tiêu chí đánh giá được chia thành 3 mức: cần cải thiện, khá, tốt. Những đánh giá dựa trên cảm nhận của người dạy, người học tại nhà trường.

Việc xây dựng, phát triển mô hình Trường học Hạnh phúc ở TP Hồ Chí Minh dựa trên nguyên lý trải nghiệm hạnh phúc của con người: Kết nối với bản thân - Kết nối với người khác - Kết nối với thế giới tự nhiên. Bộ tiêu chí nhằm hướng đến mục tiêu tăng cường xây dựng văn hóa ứng xử trong trường học nhằm tạo chuyển biến căn bản về ứng xử văn hóa của cán bộ, giáo viên, nhân viên, học sinh và học viên để phát triển năng lực, hoàn thiện nhân cách, lối sống văn hóa; nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo.

Sở GD&ĐT TP Hồ Chí Minh đã ban hành Kế hoạch và triển khai tập huấn xây dựng trường học hạnh phúc trong những ngày cuối tháng 8 năm 2025. Mục đích của hoạt động này là tập huấn đồng bộ việc triển khai xây dựng Trường học Hạnh phúc cho lãnh đạo các cơ sở giáo dục trên địa bàn TP Hồ Chí Minh (sau khi thực hiện sắp xếp về địa giới hành chính). Thông qua đó, các cơ sở giáo dục nhận thức rõ khái niệm và ý nghĩa của hạnh phúc trong môi trường học đường; hiểu được cách cảm nhận hạnh phúc, các mô hình Trường học Hạnh phúc cũng như mối quan hệ của trường học hạnh phúc với trường học an toàn, thân thiện. Đồng thời, phân tích được vai trò, trách nhiệm của cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh và các bên liên quan trong việc xây dựng môi trường học đường hạnh phúc; xác định rõ các các tiêu chí và các mối quan hệ giữa các tiêu chí trong quá trình triển khai xây dựng Trường học Hạnh phúc.

Bỏ điện thoại di động, tăng cường trải nghiệm, kết nối, và chăm sóc tinh thần

Năm học 2025-2025, TP Hồ Chí Minh dự kiến triển khai siết chặt việc học sinh sử dụng điện thoại di động ở trường. Các em vẫn được sử dụng trong một số trường hợp như khi có yêu cầu của giáo viên, của môn học, khi cần liên hệ với gia đình... Song song đó, Sở GD&ĐT cũng giao nhiệm vụ cho Phòng Học sinh, Sinh viên nghiên cứu tham mưu kế hoạch tổ chức các hoạt động trong giờ ra chơi nhằm tạo điều kiện để học sinh gắn kết với nhau, đồng thời các em cũng được rèn luyện các hoạt động thể dục thể thao.

Từ thực tế hoạt động tham vấn tâm lý những năm qua, Tiến sĩ Đào Minh Hồng - Trường Phổ thông Năng khiếu (Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh) - cho biết, bà ủng hộ chủ trương hạn chế hoặc cấm sử dụng điện thoại trong trường học vì nó giảm thiểu các kích thích tiêu cực từ mạng xã hội, hạn chế sự so sánh không lành mạnh, bắt nạt ẩn danh và rút học sinh khỏi thế giới ảo để trở về với tương tác thật. Tuy nhiên, điều này chỉ hiệu quả nếu nhà trường đồng thời tăng cường hoạt động trải nghiệm, kết nối, và chăm sóc tinh thần, để học sinh không cảm thấy bị tước đoạt mà thấy mình đang được quan tâm.

"Cá nhân chúng tôi tôi đồng thuận với việc hạn chế điện thoại trong trường học, không phải vì cấm đoán, mà vì nó mở đường cho một điều quan trọng hơn: khôi phục sự hiện diện thật" - bà cho biết.

Vai trò quan trọng của phụ huynh trong việc chăm sóc sức khỏe tinh thần cho học sinh 

Tiến sĩ Đào Minh Hồng chia sẻ, chương trình giáo dục phổ thông mới nhấn mạnh vào phát triển phẩm chất, năng lực cá nhân và sự thích ứng với xã hội. Học sinh ngày nay đa dạng về xu hướng cá nhân, giá trị sống và đặc biệt là nhận thức về giới tính, bản dạng cá nhân. Phụ huynh không thể khoán trắng trách nhiệm giáo dục sức khỏe tinh thần cho nhà trường. Một đứa trẻ có thể có biểu hiện ổn ở trường nhưng lại tổn thương ở nhà. "Chúng tôi thường khuyên phụ huynh hãy lắng nghe con cái như một người bạn, không phán xét, không áp đặt và quan trọng nhất là tạo không gian an toàn để con dám bộc lộ chính mình. Mỗi bữa cơm, mỗi chuyến xe đưa đón đều có thể trở thành "cơ hội trị liệu". Nếu nhà trường và gia đình đi cùng một nhịp, tâm lý học đường sẽ không còn là "hoạt động ngoài lề", mà trở thành nền tảng cho mọi thành công giáo dục" - theo Tiến sĩ Đào Minh Hồng.

Làm cha mẹ thời Gen Z là hành trình học lại để đồng hành cùng con. Đồng hành không phải là bao bọc hay giám sát, mà là đi cùng như một người bạn. Người bạn ấy biết khi nào nên lùi lại, khi nào nên lắng nghe và khi nào cần im lặng để con được là chính mình. Muốn hiểu được con, phụ huynh phải chủ động tìm hiểu về thế hệ Gen Z - một thế hệ có cách nghĩ, cách sống và giá trị rất khác. Không thể áp dụng cách nuôi dạy cũ cho một thế hệ đang lớn lên trong thời đại số, với những vấn đề tinh thần phức tạp và nhạy cảm hơn rất nhiều.

Để học sinh hạnh phúc, thầy cô cần hạnh phúc

Tại Hội nghị triển khai Dự án "Hỗ trợ nâng cao chất lượng chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục trẻ mầm non tại một số địa bàn có khu công nghiệp, cụm công nghiệp", trao đổi với phóng viên Thời báo VTV, bà Lương Thị Hồng Điệp - Trưởng phòng Giáo dục Mầm non, Sở GD&ĐT TP Hồ Chí Minh bày tỏ quan điểm về việc xây dựng những cơ sở giáo dục mầm non trở thành nơi hạnh phúc, để mỗi ngày tới trường của trẻ là một ngày vui và phụ huynh thì yên tâm gửi gắm con em. Bà cho biết, để trẻ em hạnh phúc thì giáo viên - những người chăm sóc trẻ - cũng cần hạnh phúc. Các giáo viên mầm non cần được sự quan tâm cả về vật chất và tinh thần. Nếu có được sự hỗ trợ, giáo viên có nhiều điều kiện đầu tư chuyên môn, nâng cao hiệu quả công tác chăm sóc, nuôi dạy trẻ.

Không chỉ giáo viên mầm non mà các thầy cô giáo - những người gieo mầm tri thức - cũng cần là những người hạnh phúc để từ đó "gieo mầm", mang những thông điệp tích cực tới học trò, góp phần thực hiện thành công các tiêu chí, để Trường học Hạnh phúc không dừng lại ở khẩu hiệu mà trở thành thực tế bền vững.