Bất cập chi trả chế độ bảo vệ rừng

Chậm chi trả chế độ bảo vệ rừng cho người dân xã Nật Sơn (Phú Thọ)

Chế độ bảo vệ rừng phòng hộ bị chi trả muộn, thậm chí chưa thống nhất về diện tích đất rừng được chi trả đã dẫn đến có những hộ dân chưa được nhận khoản hỗ trợ này trong nhiều năm. Đó là phản ánh của người dân tại xã Nật Sơn, Phú Thọ, trước thuộc huyện Kim Bôi, tỉnh Hòa Bình.

Đôi chân bà Được (xóm Ngheo, xã Nật Sơn, tỉnh Phú Thọ) đi thoăn thoắt, băng đồi, leo sâu vào khu rừng phòng hộ, dù gần 70 tuổi. Gia đình bà nhận chăm sóc, bảo vệ khu rừng gần 2 ha gần 30 năm.

Bà cho biết chỉ nhận được 2 lần tiền bảo vệ rừng do trưởng thôn đưa, số tiền 2 lần đều khác nhau, một lần 450.000 đồng, một lần 700.000 đồng.

Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất rừng của bà chính quyền xã trước đây thông báo thu lại để đổi sổ mới, nhưng đến giờ bà chưa nhận lại.

Bà Bùi Thị Được chia sẻ: "Không thấy công khai. Đợt trước đến để đưa cho được mấy trăm, không được ký nhận, đưa cho xong mỗi người mấy trăm là về".

Đi rừng nắng mưa thất thường, ngày nào cũng vậy, anh Mười (xóm Ngheo, xã Nật Sơn, tỉnh Phú Thọ) đều đi kiểm tra khu vực rừng phòng hộ gia đình nhận chăm sóc.

Cách đây 30 năm, bố mẹ anh nhận trông nom hơn 27 ha rừng theo giấy chứng nhận sử dụng đất vào năm 1998. Tuy nhiên anh cho biết, sau khi đo đạc lại, chính quyền cấp xã thông báo anh chỉ nhận được số tiền bảo vệ của 13 ha rừng.

"Mưa gió như thế này chúng tôi vẫn phải đi phát rừng, đi trông coi và bảo vệ, nhưng tiền của Nhà nước tại sao lại không đến tay người dân, đây là mong mỏi của người dân chúng tôi", anh Bùi Văn Mười cho biết.

Nhiều cây rừng mới đang tiếp tục sinh trưởng dưới sự chăm sóc của người dân ở đây. Bà con vẫn giữ vẹn nguyên những cánh rừng bao năm nay. Bà con cho biết, ngay cả khi không có chế độ của Nhà nước, người dân vẫn sẽ bảo vệ những cánh rừng này.

Xóm Ngheo là một trong những xóm đồng bào dân tộc Mường còn diện tích rừng phòng hộ lớn nhất trong tỉnh.

Chính quyền xã thừa nhận, do một số vướng mắc về diện tích đất rừng sau khi đo đạc lại và diện tích rừng theo giấy chứng nhận sử dụng đất được cấp trước đó cho người dân, đã dẫn đến có thời điểm chậm trễ trong chi trả.

Cũng theo báo cáo của chính quyền xã Nật Sơn, trước khi sắp xếp đơn vị hành chính thực hiện chính quyền 2 cấp, chính quyền xã trước đây đã phải nộp trả lại ngân sách nhà nước hơn 47 triệu đồng trong nguồn kinh phí bảo vệ rừng. Trong đó có diện tích đất chưa đủ điều kiện để nhận hỗ trợ và cả của hộ dân chưa thống nhất được mức hỗ trợ.

Chi trả chế độ bảo vệ và phát triển rừng hàng năm

Theo quy định của nhà nước, kinh phí hỗ trợ bảo vệ rừng tự nhiên hàng năm được thực hiện với những diện tích đất rừng phòng hộ, rừng phục hồi sản xuất là rừng tự nhiên. Nguồn kinh phí này được chi trả theo các dự án của chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế, xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi qua từng giai đoạn cụ thể.

Với giai đoạn từ năm 2021 - 2025, việc chi trả được tỉnh Hòa Bình trước đây hướng dẫn các địa phương thực hiện như sau.

- Đối tượng được hỗ trợ:

+ Hộ đồng bào dân tộc thiểu số, hộ nghèo sinh sống tại các xã khó khăn thuộc vùng đồng bào dân tộc thiểu số miền núi theo tiêu chí do Thủ tướng Chính phủ quy định được nhận bảo vệ rừng.

+ Cộng đồng cư dân thôn tại các xã có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn được nhận bảo vệ rừng.

+ Có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc quyết định giao đất, giao rừng hoặc đã sử dụng đất ổn định trong 3 năm trở lên không có tranh chấp.

Mức hỗ trợ bảo vệ rừng chi trả 400.000 đồng/ha/năm. Phương thức hỗ trợ dựa trên kết quả bảo vệ rừng của hộ gia đình hoặc cộng đồng dân cư.

Hằng năm, UBND xã chủ trì phối hợp với kiểm lâm nghiệm thu, đánh giá kết quả bảo vệ rừng để làm căn cứ thanh toán, quyết toán kinh phí hỗ trợ phù hợp.

Bất cập chi trả chế độ bảo vệ rừng tự nhiên

Quy định là như vậy nhưng trong quá trình triển khai, nhiều bất cập đã phát sinh tại các địa phương này. Trong số đó có trách nhiệm của các xã, huyện trước đây trong việc chưa rõ ràng trong phân loại, xác định đất rừng, thậm chí giao đất rừng không đúng đối tượng, không đúng diện tích, sau đó tiếp tục thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất rừng trước đó đã giao cho người dân không đúng quy trình.

Hơn 30 năm, ngày cũng như đêm, nhiều hộ dân nhận trông coi bảo vệ khu vực rừng trên khu vực núi đá của xã Hợp Kim, tỉnh Phú Thọ. Càng thời điểm ban đêm, các nhóm phá rừng càng lợi dụng và các hộ dân càng phải duy trì tuần tra bảo vệ.

Ông Thường (xã Hợp Kim, tỉnh Phú Thọ) cho biết, thấy bóng người và ánh đèn, đối tượng sẽ không dám chặt cây rừng.

Từ năm 1992, khi được giao khu vực rừng này, đó cũng là thời điểm tình trạng phá rừng ở đây xảy ra nghiêm trọng nhất.

Khu vực rừng trên núi đá sau một thời gian được các hộ dân chăm sóc, bảo vệ đã phủ màu xanh và được xác định là diện tích rừng tự nhiên, rừng phòng hộ của xã Hợp Kim.

33 năm, người dân cho biết chỉ nhận được tiền bảo vệ rừng trong 2 năm 2009, 2010, sau đó không được nhận nữa.

Giấy chứng nhận sử dụng đất được cấp vào năm 1999 cho những hộ dân này, thời hạn sử dụng 55 năm, tức đến năm 2044. Tuy nhiên vào năm 2019, sau đợt cấp đổi sổ của xã, họ không được nhận lại giấy chứng nhận sử dụng đất của diện tích đất rừng.

Chính quyền xã Hợp Kim mới thừa nhận đã thu hồi lại giấy chứng nhận sử dụng đất rừng của các hộ dân này từ năm 2019 và không có quyết định thu hồi.

Khu vực này có diện tích gần 65 ha, được giao cho 8 hộ gia đình trong xã chăm sóc từ năm 1992. Sau khi rà soát vào năm 2007, chính quyền xã thời điểm đó xác định đây là rừng núi đá chưa sử dụng, tức là không có hoạt động chăm sóc, bảo vệ nên đã thu về xã quản lý. Xã cũng thành lập các tổ bảo vệ rừng cộng đồng.

Về việc vì sao thời điểm năm 2009 - 2010, những hộ dân này vẫn được nhận tiền bảo vệ rừng dù đã xác định diện tích này không thuộc diện nhận hỗ trợ bảo vệ rừng, chính quyền xã cho biết đây là trách nhiệm của chính quyền trước đây.

Xã Hợp Kim thừa nhận, khi đo đạc lại vào năm 2007 xã phát hiện có nhiều hộ có giấy chứng nhận sử dụng đất rừng nhưng không sử dụng, có những hộ đang quản lý, bảo vệ diện tích rừng nhưng không có giấy chứng nhận sử dụng đất. Đây là trách nhiệm trong quản lý của chính quyền cấp xã trước đấy.

Hiện chính quyền xã Hợp Kim cũng cho biết, tiền bảo vệ rừng mới được chi trả cho các tổ bảo vệ rừng cộng đồng của địa phương đến năm 2023, số tiền của năm 2024 và năm nay chưa được chi trả.

Sau khi các phóng sự về những vướng mắc, bất cập, chưa rõ ràng trong chi trả chế độ bảo vệ rừng được phát sóng trong các chương trình Chào buổi sáng, UBND tỉnh Phú Thọ đã chỉ đạo Công an tỉnh Phú Thọ và các xã thuộc địa bàn huyện Kim Bôi, tỉnh Hòa Bình trước đây làm rõ những nội dung phóng sự phản ánh, xử lý nghiêm sai phạm nếu có.