Nhiều khó khăn bủa vây ngành sầu riêng
Sầu riêng là mặt hàng có sự tăng trưởng mạnh nhất trong các sản phẩm rau quả xuất khẩu chủ lực của nước ta trong 10 năm qua, từ diện tích trồng chỉ 32.000 ha năm 2015 lên gần 180.000 ha vào cuối năm 2024.
Nếu như cách đây 10 năm, sản lượng sầu riêng cả nước chỉ khoảng 366.000 tấn, thì nay đã hơn 1,5 triệu tấn. Từ kim ngạch vài chục, vài trăm triệu USD, nay xuất khẩu sầu riêng đã vượt mốc 3 tỷ USD và trở thành mặt hàng chủ lực có đóng góp tích cực cho giá trị của nông sản nước ta. Trung Quốc là thị trường lớn nhất nhập khẩu mặt hàng từ Việt Nam chiếm hơn 90% thị phần toàn ngành hàng này.
Tuy đạt mức kỷ lục, nhưng tăng trưởng của sầu riêng được đánh giá là tăng trưởng "nóng" khi quy hoạch sản xuất chưa bài bản, thiếu chuẩn hóa từ khâu sản xuất đến xuất khẩu, đặc biệt quá lệ thuộc vào một thị trường. Vì thế, ngành sầu riêng nước ta đang phải đối mặt với không ít khó khăn, thách thức.
Sau nhiều năm thắng lớn, vụ vừa qua, ông Hùng như ngồi trên đống lửa khi sầu riêng đột ngột rớt giá, vắng bóng thương lái thu mua. Lý do, phía Trung Quốc bất ngờ dừng nhập khẩu vì phát hiện nhiều lô sầu riêng nhiễm Cadimi và vàng O - hai chất bị cấm vào thị trường này.
Ông Nguyễn Đắc Hùng - Xã Phong Điền, TP. Cần Thơ cho biết: "Với mẫu đất, mẫu nước xét nghiệm, cần có hướng giúp đỡ bà con. Nếu mẫu đất đó nhiễm thì phải làm thế nào để khắc phục nó. Điều đó chỉ nhà chuyên môn mới làm được".
Một trong những hạn chế cần sớm được tháo gỡ đối với ngành sầu riêng của nước ta là thiếu một quy chuẩn từ khâu sản xuất, thu mua, cho đến xuất khẩu. Chính điều này đã khiến cho ngành hàng trở nên khó khăn hơn trong thời gian vừa qua.
Dễ thấy nhất là tình trạng giả mạo mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói sầu riêng xuất khẩu. Nhiều doanh nghiệp làm ăn chân chính phải điêu đứng, tha thiết cầu cứu, vì bị các đối tượng xấu ngang nhiên trục lợi bằng hình thức này. Hậu quả đã làm ảnh hưởng nghiêm trọng tới uy tín, thương hiệu cả ngành hàng.
Anh Nguyễn Văn Liêm - Hợp tác xã Sầu riêng Uyên Điệp Việt Nam chia sẻ: "Cấp một mã vùng trồng cho một hợp tác xã, một doanh nghiệp rất khó. Phía Trung Quốc đòi hỏi rất cao chất lượng của trái sầu riêng. Giả mạo mã vùng bên này để xuất khẩu sang Trung Quốc là vi phạm pháp luật. Kính mong cơ quan Nhà nước xử lý triệt để vấn đề này, không ảnh hưởng đến doanh nghiệp, hợp tác xã".
Ông Đặng Văn Tuấn - Phó Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Đồng Tháp nêu ý kiến: "Chúng tôi sẽ tăng cường kiểm tra, nếu trường hợp nào phát hiện vi phạm sẽ xử lý hoặc kiến nghị cơ quan hữu quan để xử lý theo quy định của pháp luật".
Mặc dù là ngành hàng xuất khẩu mang về hơn 3 tỷ USD, thế nhưng, tại các vùng chuyên sản xuất sầu riêng đang thiếu các trung tâm kiểm nghiệm chất lượng, vắng bóng các nhà máy chế biến sâu. Đáng lo ngại là xuất khẩu hàng thô chiếm hơn 90% và chủ yếu lệ thuộc vào thị trường Trung Quốc, nên tiềm ẩn rất nhiều rủi ro cho ngành hàng tỷ đô này.
Một trong những hạn chế cần sớm được tháo gỡ đối với ngành sầu riêng của nước ta là thiếu một quy chuẩn từ khâu sản xuất, thu mua, cho đến xuất khẩu
Hướng đi bền vững cho trái sầu riêng
Trước nhiều thách thức hiện hữu, ngành sầu riêng của nước ta không lựa chọn nào khác ngoài việc phải làm tốt công tác quy hoạch, chuẩn hóa khâu sản xuất và đẩy mạnh đầu tư chế biến sâu, đa dạng sản phẩm cũng như thị trường xuất khẩu, để phát triển hiệu quả và bền vững lâu dài.
Gắn bó với ngành hàng sầu riêng từ chục năm qua, theo ông Điệp, đầu tư chế biến sâu là một trong những giải pháp để tiêu thụ hiệu sản phẩm cho bà con nhà vườn cũng như nâng cao giá trị xuất khẩu của mặt hàng này.
Ông Nguyễn Tiến Điệp - Giám đốc Hợp tác xã Sầu riêng Uyên Điệp Việt Nam cho biết: "Trong tương lai, sản lượng sầu riêng của mình sẽ rất nhiều. Mình phải đa dạng hóa ngành sầu riêng, sản phẩm đi được lâu hơn và kéo được dài hơn, có những mùa vụ thu hoạch nhiều, đi trái tươi không kịp thì phải chuyển sang cấp đông, sấy thăng hoa để giữ được".
Đến nay, đã có 1.396 vùng trồng, 188 cơ sở đóng gói sầu riêng Việt Nam được phép xuất khẩu vào thị trường Trung Quốc. Về lâu dài để ngành hàng này phát triển hiệu quả và bền vững đòi hỏi các Bộ, ngành, địa phương phải làm tốt hơn nữa công tác quy hoạch gắn với thị trường.
Ông Hồ Văn Mừng - Chủ tịch UBND tỉnh An Giang nhận định: "Hiện nay, tỉnh có một vùng phát triển cây sầu riêng thì phải xem cây sầu riêng có ổn định không, có dẫn đến tình trạng sau này không làm được lại chặt bỏ. Nó phải liên kết với doanh nghiệp để có thị trường tiêu thụ ổn định, kể cả thị trường quốc tế, để vùng nguyên liệu đó ổn định, giá cả ổn định, thu nhập cho bà con nông dân sẽ ổn định hơn".
Ông Nguyễn Văn Mười - Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam đưa ra ý kiến: "Nếu bảo quản chưa tốt hoặc thiếu kho bảo quản, hoặc thời gian vận chuyển ở vùng nguyên liệu về kho đặt sản phẩm quá xa, mất thời gian quá nhiều thì chất lượng bị giảm sút. Như vậy, chúng ta phải quan tâm đến công tác quy hoạch từ vùng nguyên liệu đến nhà máy".
Bám sát chỉ đạo của Chính phủ, vừa qua, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã ban hành quy trình kiểm soát an toàn thực phẩm đối với trái sầu riêng tươi xuất khẩu. Đây là khung pháp lý rất quan trọng sau hơn một thập kỷ chờ đợi. Và cũng là cơ sở để bắt buộc tất cả các thành phần tham gia ngành sầu riêng phải tuân thủ nhằm hướng đến sự phát triển chuyên nghiệp, hiệu quả và bền lâu.
Bình luận (0)