Ở Việt Nam, lừa đảo trực tuyến gây thiệt hại ngày càng lớn. Nếu như năm 2023, theo số liệu của Hiệp hội An ninh mạng quốc gia, có khoảng 8.000 - 10.000 tỷ đồng đã bị các đối tượng lừa đảo chiếm đoạt trên mạng, tăng gấp rưỡi so với năm 2022. Năm 2024, thiệt hại còn lớn hơn, ước tính khoảng 18.900 tỷ đồng. Lừa đảo không chỉ nhắm vào người thiếu hiểu biết mà cả những người am hiểu công nghệ vẫn có thể sập bẫy vì thủ đoạn ngày càng tinh vi.
Trong việc ngăn chặn lừa đảo qua mạng có một phần trách nhiệm không nhỏ của các nền tảng xuyên biên giới, như: Google, Facebook, Tiktok... Theo ông Trương Đức Lượng, Ủy viên Ban Chấp hành Hiệp hội An ninh mạng quốc gia: ''Tất cả nền tảng xuyên biên giới về mặt bản chất cũng là các cộng đồng, trong đó các ông chủ như Facebook, Google,... làm chủ các cộng đồng đó, họ cần có hành động trong phòng chống rủi ro đến từ lừa đảo hay tấn công mạng''.
Thực tế, các nền tảng cũng đã có nhiều động thái. Google sử dụng trí tuệ nhân tạo để phát hiện giao dịch đáng ngờ trên Google Pay và ngăn chặn quảng cáo độc hại. Tính năng "Bảo vệ nâng cao" yêu cầu người dùng xác thực danh tính bằng khóa định danh sinh trắc để đảm bảo an toàn. Google còn hợp tác với Liên minh chống lừa đảo toàn cầu để triệt phá các mạng lưới gian lận.
Trong khi đó, Facebook đã gỡ bỏ hơn 23 nghìn trang và tài khoản lừa đảo tại Ấn Độ và Brazil trong tháng 3 vừa qua, tập trung vào các đường dây đầu tư giả mạo sử dụng thủ thuật deepfake . Các nạn nhân bị lôi kéo qua tin nhắn hoặc website giả mạo trước khi bị mất tiền. Meta cũng khuyến khích người dùng bật xác thực hai yếu tố và đang thử nghiệm hình thức khôi phục tài khoản nhanh bằng selfie sinh trắc.
Với môi trường người dùng trẻ, TikTok áp dụng các biện pháp nghiêm ngặt hơn. Trong quý 4/2023, nền tảng này đã xóa hơn 700 triệu tài khoản giả. Trung tâm An toàn hỗ trợ báo cáo nội dung đáng ngờ và cung cấp hướng dẫn giúp người dùng tránh chia sẻ thông tin cá nhân.
Dù các nền tảng áp dụng cách tiếp cận khác nhau, nhưng điểm chung là chuyển từ "phản ứng" sang "chủ động phòng ngừa". Kết hợp giữa công nghệ, cộng đồng và hợp tác quốc tế được xem là chìa khóa để ngăn chặn hiệu quả hơn các hành vi gian lận trong thế giới số.
Tuy nhiên, cũng cần bổ sung biện pháp kỹ thuật hoặc chế tài gì để tăng hiệu quả. Ông Trương Đức Lượng nhấn mạnh: ''Đầu tiên cần đánh giá vai trò của nền tảng xuyên biên giới ở Việt Nam. Với những nền tảng phổ biến ở Việt Nam thì sự tham gia của chính quyền, đó là đưa ra các điều luật, đưa ra phương thức hợp tác và nó sẽ là quá trình hai chiều. Đến nay, Việt Nam có 3 luật có sự ràng buộc trực tiếp với các nền tảng xuyên biên giới như Luật An ninh mạng, tới đây là Luật bảo vệ dữ liệu cá nhân.
Tình huống thứ hai, không đến từ chế tài mà từ việc bản thân cộng đồng đang dùng nền tảng xuyên biên giới đó cũng cần có tiếng nói cho việc này bởi họ là khách hàng của nền tảng này''.
Dù đã có rất nhiều cảnh báo, người dùng - kể cả người am hiểu công nghệ - vẫn dễ dàng trở thành nạn nhân, vậy đâu là kẽ hở lớn nhất khiến lừa đảo qua mạng vẫn lan rộng ở Việt Nam?
Ông Lượng cho rằng vẫn còn nhiều "lỗ hổng" như tuyên truyền đến đúng đối tượng chưa hiệu quả, việc kiểm soát và hậu kiểm còn lỏng lẻo, và cộng đồng người dùng chưa có tiếng nói đủ mạnh để yêu cầu nền tảng có trách nhiệm hơn.
Để khắc phục, Việt Nam đã có nhiều luật liên quan như Luật An ninh mạng, Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân, nhưng việc thực thi vẫn là điểm yếu. Trong khi đó, người dân – nhất là người trẻ, người cao tuổi – cần được truyền thông đúng cách để nâng cao cảnh giác, bảo vệ mình trong môi trường số.
Rõ ràng, không chỉ người dùng cần nâng cao cảnh giác, mà các nền tảng công nghệ cũng cần thể hiện trách nhiệm rõ ràng hơn, không thể đứng ngoài cuộc trong cuộc chiến chống lừa đảo mạng.
Bình luận (0)