Khi chiến tranh đã qua đi
Cách đây 65 năm, ở tuổi 19, chàng thanh niên Trần Khắc Hải tình nguyện nhập ngũ, tham gia cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước. "Khi đó tôi cũng như bao chàng trai khác, đều hùng hực khí thế tham gia cách mạng để bảo vệ Tổ quốc và gia đình", ông Hải nói.
Ông Hải từng có mặt trong những trận đánh ác liệt như Ấp Bắc (năm 1963), Vạn Tường (năm 1965)... và ghi dấu bằng nhiều chiến công. Nhưng năm 1967, chiến tranh cướp đi toàn bộ gia đình ông. 3 năm sau, trong một nhiệm vụ, một quả mìn đã lấy đi gần như toàn bộ sức khỏe, để lại thương tật 96%. Từ đó, cuộc đời người thanh niên gốc Long An bước sang một khúc ngoặt định mệnh.
"Khúc ngoặt chính là cả cuộc đời phải gắn liền với chiếc xe lăn và không người thân bên cạnh", ông Hải trầm ngâm chia sẻ.
Căn phòng đầy đủ tiện ích của ông Hải do Trung tâm cấp.
Ông Hải từng điều trị tại nhiều trung tâm dành cho thương binh ở nhiều tỉnh thành khác nhau. Năm 1977, Trung tâm Điều dưỡng thương binh và người có công Long Đất trực thuộc Cục Người có công, Bộ Nội vụ được thành lập tại TP. Hồ Chí Minh (trước đó là tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu). Ông Hải được chuyển về và trở thành một trong những thương binh đầu tiên được trung tâm tiếp nhận.
Cán bộ tại trung tâm dành nhiều sự quan tâm cho ông Hải, không chỉ vì ông là một trong những thương binh cao tuổi nhất, mà còn bởi ông không còn gia đình bên cạnh. "Các y, cán bộ ở trung tâm tuy không cùng máu mủ ruột thịt, nhưng họ chính là gia đình của tôi. Long Đất là ngôi nhà của tôi", ông Hải nói.
Đôi chân đã không thể cử động suốt hơn 55 năm qua.
Cuộc sống thường ngày của ông Hải gói gọn quanh chiếc giường nhỏ và vài chú chó làm bạn. Dù vậy, ông không cho rằng mình cô đơn, bởi ông luôn nhận được sự quan tâm từ Nhà nước, cán bộ trung tâm và các đoàn thanh niên, sinh viên ghé thăm vào mỗi dịp lễ.
"Tôi có một kho tàng những bức thư tay do các bạn trẻ viết tặng. Tôi thường xuyên đọc đi đọc lại, và đôi lúc thấy chính hình ảnh tuổi trẻ của mình trong đó", ông Hải tâm sự.
Bằng mừng thọ do Nhà nước trao tặng, cùng với những bức tay thư do các bạn trẻ được ông Hải cất giữ cẩn thận trong phòng.
Ở tuổi thập cổ lai hy, sức khỏe ông Hải ngày càng suy giảm, thính lực cũng yếu đi. Đôi lúc cán bộ trung tâm phải nói thật to ông mới nghe rõ. Thế nhưng, mỗi lần nhắc đến ký ức trận mạc, ông lại kể rành rọt, ánh mắt ánh lên niềm tự hào.
"Ai cũng có một thời tuổi trẻ với những quyết định quan trọng của cuộc đời. Với tôi, chưa bao giờ tôi hối hận về lựa chọn cầm súng chiến đấu vì Tổ quốc", ông Hải nói.
Ông Hải thường xuyên nhận được sự hỏi thăm từ các đơn vị quân đội mỗi khi có đợi thăm.
Bác sĩ Tống Đức Bình, Giám đốc Trung tâm Điều dưỡng thương binh và người có công Long Đất, cho biết, vào những ngày đầu thành lập, Trung tâm tiếp nhận gần 500 thương bệnh binh từ nhiều tỉnh thành. Khi đó, cơ sở vật chất còn thô sơ, nhân lực hạn chế, nên việc chăm sóc, quản lý thương bệnh binh gặp nhiều khó khăn, đời sống vật chất và tinh thần còn thiếu thốn.
"Dù vậy, đội ngũ cán bộ, y tá luôn nỗ lực hết mình, bởi với họ, thương bệnh binh ở đây không chỉ là người cha, người mẹ, mà còn là những người đã cống hiến cả tuổi trẻ cho sự nghiệp thống nhất, bảo vệ Tổ quốc", bác sĩ Bình nói.
Ông Trần Toàn với thương tích 90% và mất toàn bộ khả năng vận động. Chiếc xe được Trung tâm cấp trở thành cầu nối giúp ông ngắm nhìn bên ngoài.
Hiện nay, Trung tâm đang quản lý và nuôi dưỡng 45 thương, bệnh binh. Các thương, bệnh binh ở đây đến từ hơn 20 tỉnh, từng tham gia chiến đấu trong hai giai đoạn: kháng chiến chống Mỹ và bảo vệ biên giới Tây Nam. Người cao tuổi nhất hơn 85 tuổi, trong đó có bốn thương binh nữ.
Hầu hết thương binh tại Trung tâm đều bị thương nặng, với tỷ lệ thương tật từ 81% trở lên. Nhiều người mang di chứng nặng nề như liệt hai chi dưới do chấn thương cột sống, 14 trường hợp bị tổn thương sọ não dẫn đến rối loạn tâm thần, một số khác mất chi, chấn thương bụng, ngực hoặc hỏng hoàn toàn hai mắt do hỏa khí.
Ông Phan Văn Quờn nằm điều trị trên giường bệnh nhiều năm vì vết thương chiến tranh.
Nhiều năm qua, dù đời sống vật chất và tinh thần đã được cải thiện, nhưng trong từng bữa cơm, giấc ngủ, mỗi khi trái gió trở trời, vết thương cũ lại hành hạ, buộc các thương bệnh binh gồng mình chống đỡ. Song, với bản lĩnh và khí phách kiên cường của người lính trận mạc, họ vẫn nỗ lực vượt qua đau đớn, chiến thắng bệnh tật và chính bản thân mình, giữ trọn khí tiết "thương binh tàn nhưng không phế".
Nhiều đơn vị hảo tâm đã hỗ trợ chế tạo xe chuyên dụng, giúp các thương binh thuận tiện hơn trong việc di chuyển hằng ngày.
"Họ vẫn còn một cuộc chiến khác"
Phía sau Trung tâm là khu điều trị dành cho thương binh bị rối loạn tâm thần, thần kinh. Hiện có tổng cộng 15 bệnh binh đang được Trung tâm theo dõi và chăm sóc. "Họ không phải là những người bệnh thần kinh thông thường. Họ là những người bước ra từ một cuộc chiến. Sâu bên trong, họ vẫn còn một cuộc chiến khác. Một cuộc chiến không biết bao giờ mới kết thúc", bác sĩ Bình chia sẻ.
Khu vực ngoài trời của các bệnh binh ở Trung tâm.
Nhiều bệnh binh tại khu điều trị mang di chứng tâm thần do mảnh đạn găm vào đầu hoặc sang chấn tâm lý thời chiến. Tuy vậy, họ vẫn có khả năng nhận thức xung quanh, thậm chí nhớ rõ ký ức trận mạc và công việc thời trẻ. Thế nhưng, những tổn thương cả thể chất lẫn tinh thần khiến những người bệnh binh khó duy trì đời sống gia đình.
"Hầu hết bệnh binh ở đây đều không lập gia đình. Một số người từng có vợ, nhưng khi bệnh trở nặng, gia đình buộc phải nhờ đến sự hỗ trợ của Nhà nước", một hộ lý tại Trung tâm cho biết.
Những vết thương chiến tranh để lại không chỉ ảnh hưởng thể chất mà còn tác động sâu đến tinh thần của các cựu chiến binh.
Cô Trương Thị Mong, sinh năm 1948, từng tham gia biệt động Huế vào năm 18 tuổi. Cô tham gia phối hợp với quân cách mạng ở nhiều trận đánh lớn. Cô từng bị bắt làm tù binh và trải qua nhiều trận tra tấn trong ngục, dẫn đến di chứng thần kinh kéo dài.
Khi đất nước được thống nhất, cô Mong được Nhà nước chăm sóc và điều trị. Sau khi được chuyển về Trung tâm Điều dưỡng thương binh và người có công Long Đất, cô Mong trở thành một trong những bệnh binh cao tuổi nhất tại đây. Các hộ lý tại Trung tâm cho biết cô Mong là một người giản dị và thường xuyên hỏi thăm sức khoẻ của các y cán bộ.
Cô Mong vẫn tự hào khi nhắc về những kỷ niệm thời chiến.
Các bệnh binh tại Trung tâm phần lớn vẫn sinh hoạt như những người bình thường. Chỉ có một vài bệnh binh có biến chứng nặng nên phải vào diện chăm sóc và theo dõi đặc biệt.
"Trong những ngày trái nắng trở trời, bệnh của các bác thường trở nặng. Các y cán bộ tại trung tâm phải luôn chuẩn bị thuốc dự phòng và thường xuyên kiểm tra để tránh các bác bệnh binh tự làm đau bản thân", bác sĩ Bình tâm sự.
Những bệnh binh tại Trung tâm được các y cán bộ chăm sóc chu đáo.
Chị Huỳnh Thị Ngọc Lan, có hơn 30 năm làm hộ lý tại Trung tâm, cho biết, từ lâu chị không còn xem các cựu chiến binh chỉ đơn thuần là các thương binh, bệnh binh cần được chăm sóc. Với chị, họ chính là gia đình thứ 2.
"Ba tôi cũng từng là thương binh, nên tôi hiểu nỗi đau và khó khăn của họ đều bắt nguồn từ chiến tranh. Tôi có thể sống trong hòa bình hôm nay là nhờ công sức của họ", chị Lan nói.
Chị Lan đang phát thuốc cho các bệnh binh.
Một ngày làm việc của chị Lan bắt đầu từ 5h sáng. Đó là thời điểm chị sẽ mở cửa để các bệnh binh ra ngoài sinh hoạt cá nhân như đánh răng, tập thể dục… 6h15, chị chuẩn bị bữa sáng, sau đó dọn dẹp, vệ sinh phòng ở. Bữa trưa sẽ bắt đầu lúc 10h. Đến 13h chị sẽ tắm rửa cho các bác bệnh binh. 16h sẽ là thời điểm ăn cơm tối. Khoảng 18h là lúc chị cho các bệnh binh uống thuốc.
"Công việc này đòi hỏi sự kiên nhẫn và lòng thương người rất lớn. Những ngày đầu tôi chưa quen, nhưng dần dần tình cảm với các bác bệnh binh ngày càng nhiều hơn, nên dù vất vả, tôi vẫn gắn bó", chị Lan nói.
Những viên thuốc sẽ giúp các bệnh binh ổn định về tinh thần mỗi khi bệnh trở nặng.
Ngoài công việc ban ngày, chị Lan còn phải thường xuyên kiểm tra phòng bệnh binh vào ban đêm. Ba khung giờ cố định là 21h, 23h và 1h sáng, để đảm bảo mọi người đã ngủ yên và không đi lại lung tung.
Chị Lan đang kiểm tra các phòng của bệnh binh để đảm bảo tất cả mọi người đều đã ngủ.
Những bệnh binh có biến chứng nặng được Trung tâm bố trí vào phòng theo dõi đặc biệt. Trường hợp lên cơn nặng và phải chuyển đến Bệnh viện Quân y 175 điều trị, chị Lan cùng một số hộ lý khác sẽ theo cùng để túc trực chăm sóc.
"Khi bệnh binh lên cơn thì rất vất vả, nhưng mọi người luôn động viên nhau để cùng cố gắng. Bởi lúc ấy họ chỉ có mình thôi", chị Lan nói.
Có những bệnh binh phải ở trong phòng riêng để các y bác sĩ chăm sóc đặc biệt.
Chăm sóc thương, bệnh binh suốt nhiều năm, mỗi cán bộ y tế tại Trung tâm đều hình thành những tình cảm gắn bó đặc biệt. Với họ, các cựu chiến binh không chỉ là bệnh nhân, mà dần trở thành người thân trong gia đình thứ hai. Vì thế, mỗi khi một thương binh hay bệnh binh qua đời do tuổi cao sức yếu, nỗi mất mát không chỉ của tập thể, mà còn như lấy đi một phần tình cảm trong lòng từng người. Họ ví đó như việc mất đi một thành viên quan trọng trong gia đình.
Có những chiếc xe lăn thiếu vắng người ngồi.
Nên duyên vợ chồng tại Long Đất
Tại Trung tâm Điều dưỡng thương binh và người có công Long Đất, chuyện tình của vợ chồng anh Nguyễn Công Thắng (sinh năm 1960) và chị Nguyễn Thị Thanh Loan (sinh năm 1980) được nhiều người đặc biệt quan tâm.
Anh Thắng và chị Loan trong căn phòng được Trung tâm cấp.
Anh Thắng đi bộ đội từ 18 tuổi và tham gia vào công cuộc bảo vệ biên giới Tây Nam. Năm 1980, trong lúc làm nhiệm vụ tải thương, anh dẫm phải mìn và mất đôi chân khi mới 20 tuổi.
Năm 1982, anh được chuyển về Trung tâm Điều dưỡng thương binh và người có công Long Đất và sống tại Trung tâm cho đến nay.
Anh từng lập gia đình và có hai con, nhưng cuộc sống riêng không trọn vẹn. Năm 2021, trong một lần tình cờ, anh quen chị Loan – người cũng từng trải qua đổ vỡ hôn nhân. Sau một thời gian tìm hiểu, năm 2022, anh Thắng ngỏ lời cầu hôn và nhận được sự ủng hộ của cả hai bên gia đình.
"Có thể gọi là duyên số bởi chính mẹ của Loan cũng từng là cán bộ công tác tại Trung tâm Long Đất. Nên bác gái đã quen biết tôi từ trước và sau khi biết được tôi có ý muốn hỏi cưới thì bác vui vẻ đồng ý", anh Thắng tâm sự.
Căn phòng luôn tràn ngập bầu không khí gia đình.
Cuộc sống hiện tại của hai vợ chồng giản dị, họ nương tựa vào nhau để đi qua những khó khăn thường nhật. "Con cái đều đã lớn, cơ bản tự lo được cho bản thân. Giờ hai vợ chồng chúng tôi cứ nương nhau mà sống, tuy đơn sơ nhưng hạnh phúc", anh Thắng nói.
Hai vợ chồng vẫn cùng nhau dìu dắt trong cuộc sống hằng ngày.
Khi mới về chung sống, nhiều người nói với chị Loan rằng lấy chồng là thương binh sẽ rất vất vả. Nhưng bỏ ngoài tai mọi lời bàn tán, chị khẳng định: "Anh Thắng không có đôi chân thì tôi sẽ là đôi chân của anh".
Chia sẻ về chồng, chị Loan nhận xét anh Thắng là một người chồng, người cha có trách nhiệm, đồng thời là một người đàn ông lãng mạn. "Anh thường xuyên hay tặng hoa tôi vào những dịp lễ, những lúc đó tôi vui lắm", chị Loan ngượng ngùng nói.
Dịp Quốc khánh 2/9 tới, Bộ Quốc phòng mời các cựu chiến binh của Trung tâm tham dự lễ diễu binh tại Quảng trường Ba Đình. Anh Thắng được chọn đại diện, vì vậy cả gia đình đang tất bật chuẩn bị hành trang cho chuyến đi.
Chị Lan chưa bao giờ hối hận về quyết định lấy anh Thắng.
Trung tâm Điều dưỡng thương binh và người có công Long Đất. (Ảnh: Trung tâm cung cấp).
Bình luận (0)