Trung Quốc và bài toán thúc đẩy nhu cầu nội địa

Nhu cầu yếu cản bước kinh tế Trung Quốc

Một trong những thông tin kinh tế được quan tâm nhất vào cuối tuần vừa qua, đó chính là các dữ liệu kinh tế quan trọng của Trung Quốc trong tháng 7 vừa được công bố.

Sau 6 tháng nhìn chung ổn định và cho thấy đà hồi phục, các dữ liệu kinh tế tháng 7 của Trung Quốc đã bất ngờ chứng kiến một số tín hiệu khó khăn, với sản lượng công nghiệp chững lại và đầu tư tài sản cố định sụt giảm mạnh. Đặc biệt, doanh số bán lẻ - lĩnh vực quan trọng đang được giới chức Trung Quốc quan tâm chỉ tăng 3,7% so với cùng kỳ năm ngoái. Đây cũng là mức thấp nhất kể từ tháng 11 năm ngoái cho đến nay.

Đồng thời, theo dữ liệu từ Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc PBOC, tổng giá trị các khoản vay bằng đồng NDT cũng đã giảm khoảng 50 tỷ NDT trong tháng 7. Đây là mức giảm lần đầu tiên trong 20 năm, trong đó chiếm phần đáng kể là các khoản vay đến từ các hộ gia đình. Hoạt động tín dụng giảm là tín hiệu tiếp theo phản ánh những khó khăn trong việc thúc đẩy nhu cầu nội địa, bất chấp nỗ lực kích cầu, như thừa nhận của các quan chức nước này.

Ông Fu Linghui - Người phát ngôn Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc cho biết: "Tốc độ tăng trưởng của doanh số bán lẻ đã chậm lại trong tháng 7. Dù xu hướng mở rộng tiêu dùng vẫn tiếp diễn, các yếu tố bất ổn và tình trạng bất định từ bên ngoài đang gia tăng, bởi vậy, cần tiếp tục thúc đẩy các biện pháp củng cố và cải thiện niềm tin và động lực tiêu dùng của người dân trong nước".

Tiêu dùng yếu gây áp lực cho kinh tế Trung Quốc

Những kết quả này đang là thách thức lớn với Chính phủ Trung Quốc, trong bối cảnh nước này đặt ưu tiên tăng tiêu dùng nội địa để bù đắp tác động từ thương mại bên ngoài và tái cân bằng nền kinh tế. Điều này được dự báo sẽ buộc Bắc Kinh có thêm các biện pháp hỗ trợ nhằm thúc đẩy chi tiêu tiêu dùng.

Theo giới phân tích, đà giảm tốc tiêu dùng tại Trung Quốc đến từ cả yếu tố khách quan như mưa lũ, cho tới các yếu tố kinh tế vĩ mô. Người tiêu dùng có tâm lý thận trọng hơn khi tỷ lệ thất nghiệp tháng 7 tăng nhẹ lên 5,2%, còn ngành bất động sản tiếp tục gặp khó, với giá nhà mới giảm mạnh nhất trong 9 tháng.

Chương trình đổi mới thiết bị gia dụng - động lực thúc đẩy chi tiêu với doanh số hơn 223 tỷ USD kể từ đầu năm cũng có dấu hiệu chững lại, khi một số tỉnh phải tạm dừng trợ cấp cho một số mặt hàng do cạn kiệt ngân sách.

Ông Heron Lim - Chuyên gia kinh tế Trung Quốc, Trường Kinh doanh ESSEC chia sẻ: "Tỷ lệ tiết kiệm vẫn ở mức cao dù lãi suất thấp, khi người dân ưu tiên mua trái phiếu Chính phủ và các hình thức tiết kiệm an toàn. Yếu tố quyết định phục hồi tiêu dùng là cảm nhận về sự gia tăng tài sản, đặc biệt là bất động sản. Khi người dân thấy tài sản tăng, họ mới có thể chi tiêu nhiều hơn. Việc ngân sách từ các chương trình phát phiếu tiêu dùng đang dần suy giảm cũng khiến người tiêu dùng thận trọng hơn".

Để tạo thêm động lực mới cho thị trường nội địa, Trung Quốc mới đây đã công bố chính sách trợ cấp lãi suất cho các doanh nghiệp dịch vụ tiêu dùng và người dân. Mức trợ cấp lãi suất hàng năm là 1 điểm phần trăm cho các khoản vay đủ điều kiện.

Ông Che Shiyi - Giám đốc Bộ phận Thị trường Tín dụng, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc nêu ý kiến: "Chính sách hỗ trợ lãi suất mới dành cho tiêu dùng cá nhân và doanh nghiệp dịch vụ chứng minh sự phối hợp chặt chẽ giữa chính sách tài khóa và tài chính. Việc nâng cao mức độ sẵn sàng chi tiêu của người dân và cải thiện năng lực cung cấp dịch vụ của doanh nghiệp sẽ tạo hiệu ứng chính sách tích cực".

Tuy nhiên, những tác động từ chính sách mới có thể sẽ không quá lớn, bởi nhu cầu vay vốn hiện đang ở mức rất thấp.

Ông Heron Lim - Chuyên gia kinh tế Trung Quốc, Trường Kinh doanh ESSEC cho biết thêm: "Trợ cấp lãi suất cho vay tiêu dùng sẽ khó thúc đẩy mạnh nhu cầu vì lãi suất tại Trung Quốc hiện đã ở mức thấp. Bản chất vấn đề không nằm ở chi phí vay mà là tâm lý thận trọng, khi người dân tiếp tục ưu tiên tiết kiệm. Chính sách này chỉ giải quyết phần chi phí, chưa giải quyết các yếu tố sâu xa ảnh hưởng đến nhu cầu vay và tiêu dùng. Nhu cầu vay tại Trung Quốc cũng đang giảm nên chính sách này khó tạo bước ngoặt".

Với những tín hiệu chậm lại của nền kinh tế, Bắc Kinh được kỳ vọng sẽ có những động thái mạnh mẽ hơn để phục hồi niềm tin người tiêu dùng, cải thiện mức sống của người dân, từ đó thúc đẩy nhu cầu nội địa. Một số chuyên gia dự báo, các biện pháp kích thích mới có thể được triển khai vào đầu quý IV, bao gồm hỗ trợ tài khóa, cắt giảm lãi suất và các bước đi quyết liệt hơn để ổn định thị trường bất động sản.

Tiêu dùng Trung Quốc tìm kiếm động lực mới

Trong bối cảnh nhu cầu chững lại ở các đô thị lớn, tiêu dùng Trung Quốc đang hướng tới các thành phố, thị trấn cấp thấp hơn, nhưng giàu tiềm năng. Đây được kỳ vọng sẽ là những động lực tăng trưởng mới cho nhu cầu nội địa của Trung Quốc.

Thống kê cho thấy, dân số sống ngoài các thành phố cấp 1 và cấp 2 của Trung Quốc lên tới 903 triệu người. Tại đây, tầng lớp trung lưu mới nổi và áp lực nợ thấp, chi phí nhà ở rẻ, thu nhập tăng nhanh và tâm lý lạc quan hơn so với các thành phố lớn, đã góp phần thúc đẩy chi tiêu. Nhờ đó, trong khi doanh số bán lẻ tại Bắc Kinh và Thượng Hải suy giảm, 97% số thành phố cấp thấp hơn vẫn ghi nhận kết quả tích cực, một số thành phố cấp 4 ghi nhận mức tăng trưởng gần 9%. Hiện nhiều thương hiệu tiêu dùng đang đẩy mạnh mở rộng vào các huyện, thị cấp thấp để khai thác dư địa tăng trưởng, trong số đó, Starbucks đã mở 166 thị trường mới trong năm ngoái.

Nỗ lực chuyển mình của các khách sạn 5 sao Trung Quốc

Tìm kiếm cơ hội ở những thị trường cấp thấp hơn, cũng là những gì mà nhiều khách sạn 5 sao tại Trung Quốc đang thực hiện trong bối cảnh các thị trường hạng sang gặp khó khăn, dẫn đến tình hình kinh doanh ngày càng đi xuống.

Một xu hướng độc đáo và đầy bất ngờ đã xuất hiện là việc các khách sạn 5 sao đã mạnh dạn mở quầy bán đồ ăn vỉa hè ngay bên cạnh tòa nhà, phục vụ thực khách địa phương và thu hút thêm các nhóm khách hàng mới.

Từ Trịnh Châu, Thượng Hải cho đến Bắc Kinh, hình ảnh các khách sạn 5 sao mở gian hàng đồ ăn ở vỉa hè đang ngày càng trở nên phổ biến đối với người tiêu dùng Trung Quốc.

Theo trang Sina, đây là những thử nghiệm mang tính "sống còn" của các khách sạn trong bối cảnh tiêu dùng cao cấp hạ nhiệt. Dữ liệu từ Hiệp hội khách sạn Trung Quốc cho thấy, tỷ lệ lấp đầy phòng trung bình của các khách sạn 5 sao trong nửa đầu năm 2024 chỉ đạt gần 59%, thấp hơn nhiều so với mức 72% trước đại dịch Covid-19. Những quy định yêu cầu thắt chặt chi tiêu công gần đây cũng khiến doanh thu ăn uống của nhiều khách sạn cao cấp giảm mạnh, một số thậm chí còn phải đối mặt với tình trạng nợ lương.

Trang Kinh tế thế kỷ 21 nhận định, việc chuyển đổi đã và đang trở thành xu hướng tất yếu đối với các khách sạn 5 sao. Cách nhanh nhất để phát huy ưu thế, chính là mở các quầy hàng "vỉa hè" để đổi mới kênh bán hàng cũng như mở rộng phạm vi bao phủ thị trường. Bởi so với các quầy hàng rong truyền thống, khách sạn 5 sao có ưu thế rõ rệt về chất lượng, thương hiệu và vệ sinh an toàn thực phẩm.

Được người tiêu dùng ưa chuộng, nhưng một số ý kiến cũng băn khoăn về hiệu quả thực sự từ các quầy hàng vỉa hè.

Doanh thu trung bình hàng ngày từ bán đồ ăn vỉa hè của các khách sạn hiện dao động từ 10.000 đến 60.000 NDT - thấp hơn nhiều so với doanh số sụt giảm. Nhiều quản lý khách sạn cho rằng, các quầy hàng chỉ mang lại doanh thu cũng như lợi nhuận hạn chế. Và mục đích chính của họ vẫn là thu hút, mở rộng tệp khách hàng tiềm năng và quảng bá thương hiệu.

Trong khi đó, trang Sina cũng cảnh báo rằng cách tiếp cận quá thân thiện có thể gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng và ảnh hưởng đến giá trị thương hiệu của các khách sạn. Hơn nữa, mô hình kinh doanh vỉa hè cũng đòi hỏi phải cân nhắc làm thế nào để đạt được quy mô mà vẫn duy trì chất lượng.

Mặc dù hiệu quả mang lại vẫn chưa rõ ràng, song ít nhất mô hình quầy hàng vỉa hè cũng đã cho thấy nỗ lực trong việc níu chân khách hàng. Và với nhiều khách sạn tại Trung Quốc, đây cũng là một bước chuyển đổi tạm thời cần thiết, để thích ứng với thị trường giữa thời buổi cạnh tranh khốc liệt.

Có thể thấy rằng, phục hồi tiêu dùng nội địa vẫn sẽ là một bài toán then chốt với nền kinh tế số 2 thế giới trong thời gian tới. Và điều này đòi hỏi một nỗ lực không nhỏ đến từ cả giới chức lẫn khu vực tư nhân của Trung Quốc, để có thể thúc đẩy lòng tin và động lực mới cho người tiêu dùng của quốc gia tỷ dân.