Trung Quốc giảm xuất khẩu nam châm đất hiếm: Lo ngại mới về chuỗi cung ứng toàn cầu

Sụt giảm bất ngờ, Mỹ hụt nguồn cung

Trong tháng 9/2025, xuất khẩu nam châm đất hiếm của Trung Quốc giảm 6,1% so với tháng trước, xuống còn 5.774 tấn, mức thấp nhất trong bảy tháng qua và chấm dứt chuỗi ba tháng tăng trưởng liên tiếp. So với cùng kỳ năm trước, sản lượng vẫn tăng 17,5%, nhưng sự sụt giảm tháng 9 khiến giới phân tích cảnh báo Trung Quốc có thể sử dụng vị thế thống trị trong ngành này như một công cụ trong các cuộc thương thảo thương mại quốc tế.

Đáng chú ý, xuất khẩu sang Mỹ giảm tới 28,7% trong tháng 9, trong khi xuất khẩu sang Việt Nam và Hà Lan lại tăng mạnh. Điều này cho thấy Trung Quốc đang điều chỉnh chiến lược xuất khẩu để đối phó với những căng thẳng thương mại ngày càng gia tăng. Đồng thời, các quy định cấp phép xuất khẩu mới và việc tăng cường giám sát từ Bộ Thương mại Trung Quốc phản ánh các chiến lược từng được áp dụng trong thời kỳ chiến tranh thương mại, nhằm kiểm soát chặt chẽ nguồn cung chiến lược này.

Các chuyên gia nhận định, việc kiểm soát xuất khẩu nam châm đất hiếm là công cụ kinh tế mạnh mẽ, có khả năng gây gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu. Mặc dù trước đó đã có các thỏa thuận nhằm nới lỏng hạn chế, Bắc Kinh vẫn duy trì lập trường kiên quyết trước các cuộc đàm phán thương mại sắp tới và việc hết hạn lệnh ngừng áp thuế vào tháng 11.

Từ đầu năm đến nay, tổng xuất khẩu nam châm đất hiếm của Trung Quốc đã giảm 7,5% so với cùng kỳ năm 2024, làm nổi bật sự biến động của thương mại trong ngành này. Là nhà cung cấp hàng đầu toàn cầu, Trung Quốc đang sử dụng nguồn tài nguyên này như một công cụ chiến lược trong bối cảnh cạnh tranh thương mại và căng thẳng địa chính trị gia tăng.

Thách thức với chuỗi cung ứng toàn cầu

Việc giảm xuất khẩu sang Mỹ và tập trung vào một số thị trường khác như Việt Nam, Hà Lan đặt ra nhiều thách thức cho chuỗi cung ứng toàn cầu. Nhiều nhà sản xuất ô tô, điện tử và năng lượng tái tạo phụ thuộc vào nam châm đất hiếm của Trung Quốc để sản xuất động cơ điện, pin và các linh kiện quan trọng. Sự gián đoạn nguồn cung có thể làm tăng chi phí sản xuất, gây áp lực lên các chuỗi cung ứng quốc tế và làm chậm tiến độ các dự án công nghiệp trọng điểm.

Các nhà phân tích cảnh báo, mặc dù các lô hàng vẫn tăng so với cùng kỳ năm trước, chiến lược kiểm soát xuất khẩu của Trung Quốc có thể trở thành "vũ khí kinh tế" trong thương mại toàn cầu. Thêm vào đó, các quy định cấp phép xuất khẩu nghiêm ngặt và giám sát chặt chẽ cho thấy Bắc Kinh muốn duy trì ưu thế về nguồn cung trong các ngành công nghiệp chiến lược, nhất là khi các cuộc đàm phán thương mại với Mỹ và các nước đối tác đang ở giai đoạn nhạy cảm.

Trung Quốc cũng đã điều chỉnh các chính sách xuất khẩu, tăng cường kiểm tra và yêu cầu giấy phép đối với nam châm đất hiếm, nhằm đảm bảo nguồn cung cho các dự án quốc gia và đồng thời kiểm soát thị trường quốc tế. Điều này khiến các doanh nghiệp và nhà sản xuất quốc tế phải chủ động tìm kiếm nguồn cung thay thế hoặc dự trữ nguyên liệu chiến lược để giảm rủi ro gián đoạn sản xuất.

Việc theo dõi sát sao thị trường nam châm đất hiếm trở nên cấp thiết, nhất là trong bối cảnh các chính phủ và doanh nghiệp đang đẩy mạnh điện khí hóa, sản xuất ô tô điện và phát triển công nghệ xanh. Xuất khẩu giảm mạnh trong tháng 9 đã gửi đi tín hiệu cảnh báo về sự nhạy cảm và tính chiến lược của nguồn tài nguyên này, cũng như những thách thức mà các chuỗi cung ứng toàn cầu sẽ phải đối mặt trong thời gian tới../.