Tranh sơn mài Bác Hồ đọc Tuyên ngôn độc lập và hành trình chinh phục kỷ lục Guinness

Phó Thủ tướng Mai Văn Chính và các đại biểu xem bức tranh sơn mài “Bác Hồ đọc Tuyên ngôn độc lập”

Niềm tự hào hội họa Việt

Diễn ra trang trọng tại Bảo tàng Hồ Chí Minh, lễ đón nhận là sự kiện do Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương phối hợp Bộ VHTTDL, Bảo tàng Hồ Chí Minh và gia đình hoạ sĩ Chu Nhật Quang - tác giả bức tranh tổ chức.

Tác phẩm sơn mài Bác Hồ đọc Tuyên ngôn độc lập được Tổ chức Kỷ lục Thế giới (World Record Union – WorldKings) công nhận là "Bức tranh sơn mài liền khối lớn nhất thế giới". Đây là kỷ lục thế giới đầu tiên của Việt Nam trong thể loại tranh sơn mài - dấu mốc quan trọng của mỹ thuật Việt trên bản đồ nghệ thuật năm châu.

Phó Chủ tịch Thường trực Hội Mỹ thuật Việt Nam Mai Thị Ngọc Oanh khẳng định: "Kỷ lục thế giới về tranh sơn mài được ghi nhận lần này là niềm tự hào của mỹ thuật Việt Nam". Theo bà Oanh, Việt Nam có nhiều danh họa gắn với chất liệu sơn mài được quốc tế biết đến, nhưng đây là lần đầu tiên một tác phẩm sơn mài Việt được công nhận kỷ lục Guinness thế giới.

Trong dòng chảy văn hóa dân tộc, mỹ thuật là tấm gương phản chiếu tâm hồn và khát vọng của con người Việt Nam. Trong đó, sơn mài là chất liệu đặc trưng, kết tinh của sự kiên nhẫn, tỉ mỉ và trí tuệ Việt. Việc ghi nhận kỷ lục khẳng định sức sáng tạo, bản lĩnh và tinh thần dám vượt qua giới hạn của nghệ sĩ Việt.

Đại diện Hội Mỹ thuật Việt Nam cũng nhận định, tác phẩm Bác Hồ đọc Tuyên ngôn độc lập không chỉ tái hiện khoảnh khắc lịch sử thiêng liêng của dân tộc mà còn thể hiện sự kết nối giữa lịch sử, văn hóa và sức sáng tạo hiện đại.

Đây là cơ hội để mỹ thuật Việt Nam được quảng bá sâu rộng hơn trên trường quốc tế, khích lệ thế hệ họa sĩ trẻ tiếp tục nuôi dưỡng khát vọng sáng tạo và tôn vinh giá trị văn hóa dân tộc.

Ông Austin Johnson, Giám định viên chính thức của Tổ chức Kỷ lục Guinness thế giới nhận định: "Kỷ lục này xác lập dựa trên quá trình đo đạc chính xác của các chuyên gia độc lập, qua đó xác nhận tổng diện tích bức tranh là 2,4m x 7,2m. Kết quả cho thấy đây là bức tranh sơn mài lớn nhất từng được thực hiện".

Hành trình chinh phục kỷ lục

Là chất liệu "khó tính" của hội họa, để hoàn thành một bức tranh sơn mài, người nghệ sĩ phải đi qua một hành trình dài, nơi mỗi công đoạn đều đòi hỏi sự bền bỉ, tỉ mỉ và kiên nhẫn. Với tranh khổ lớn, liền tấm, những yêu cầu về kỹ thuật, vật liệu và công sức càng nhân lên nhiều lần.

Nghệ nhân Trần Văn Giả, người có hơn 40 năm làm nghề sơn mài truyền thống ở làng Duyên Thái (Thường Tín, Hà Nội) chia sẻ về quá trình kỳ công để tạo nên một tác phẩm sơn mài, trong đó, phần nền để vẽ tranh không thể mua sẵn, mà phải được chế tác hoàn toàn thủ công qua hàng chục công đoạn công phu.

Sự khác biệt của sơn mài ở chỗ người nghệ sĩ không thể nhìn thấy tác phẩm khi đang làm, mà chỉ "nhìn" bằng trí tưởng tượng. Chỉ đến khi mài lớp cuối cùng, bức tranh mới hiện ra, như sự khai sinh của ánh sáng từ trong bóng tối. Đó là lý do vì sao nhiều người nói vẽ sơn mài là vẽ bằng ký ức và niềm tin.

Độ khó của sơn mài không chỉ ở kỹ thuật, mà còn ở sự hòa hợp giữa con người và thiên nhiên, vì sơn ta là vật liệu sống, nhạy cảm với khí hậu, độ ẩm, nhiệt độ. Mỗi lần mài là một lần đối thoại với chất liệu, mỗi bức tranh sơn mài là kết quả của hàng trăm giờ lao động thủ công và tâm huyết.

Sơn mài không chỉ là nghệ thuật của bàn tay, mà còn là nghệ thuật của thời gian, của sự nhẫn nại và tĩnh tâm – biểu tượng của vẻ đẹp Việt Nam, sâu lắng, bền bỉ và sang trọng.

Ý tưởng tạo nên bức tranh sơn mài liền khối khổng lồ này bắt đầu từ giấc mơ của họa sĩ Nguyễn Thanh Tùng, người anh rể luôn động viên và truyền cảm hứng nghệ thuật cho họa sĩ trẻ Chu Nhật Quang.

"Tôi thực sự phấn khích với ý tưởng về một bức tranh sơn mài khổ lớn liền tấm. Hầu hết tranh khổ lớn trước đây đều phải ghép từ nhiều tấm nhỏ. Nhưng khi làm trên một tấm duy nhất, mọi đường nét, ý tưởng nghệ thuật sẽ trọn vẹn hơn", họa sĩ Chu Nhật Quang chia sẻ.

Để hiện thực hóa ý tưởng từng được ấp ủ lâu năm của mình qua sự tiếp nối và đam mê của Chu Nhật Quang, họa sĩ Nguyễn Thanh Tùng đã đi khắp nơi tìm bí quyết, từ cánh máy bay gỗ ở Mỹ cho đến những con tàu gỗ vùng biển Việt Nam, làng nghề làm trống Nam Định... Anh nghiên cứu cách kết nối và gia cố gỗ, đảm bảo độ bền và khả năng chịu đựng môi trường khắc nghiệt.

Tác phẩm được hoàn thành, tạo dấu ấn nghệ thuật không chỉ là minh chứng của niềm đam mê mà còn cho thấy sức sáng tạo vượt qua những thử thách về kỹ thuật, thể hiện niềm tự hào với những giá trị lớn lao của dân tộc.

Với kỷ lục thế giới đầu tiên của tranh sơn mài, mỹ thuật Việt Nam đã ghi thêm một dấu ấn đáng tự hào – nơi chất liệu truyền thống được nâng tầm toàn cầu, và tình yêu dân tộc được thể hiện bằng chính bàn tay, trái tim của nghệ sĩ Việt.

Họa sĩ Chu Nhật Quang là con trai NSƯT Chu Lượng và là cháu nội của NNND Chu Mạnh Chấn. Sớm bộc lộ năng khiếu hội họa từ khi còn nhỏ, niềm đam mê nghệ thuật sơn mài cùng tình yêu quê hương và vị cha già dân tộc đã trở thành động lực lớn lao để anh làm nên bức tranh sơn mài khổ lớn Bác Hồ đọc Tuyên ngôn độc lập.