Khói mù ở Indonesia năm 2019 (Ảnh: EPA)
Không chỉ có 4 mùa truyền thống Xuân - Hạ - Thu - Đông, nghiên cứu mới cảnh báo Trái Đất đang xuất hiện thêm những mùa hoàn toàn mới: mùa khói mù và mùa rác thải.
Theo nghiên cứu, các mùa mới đang hình thành và hoàn toàn có những hình thái khác biệt, do các hoạt động con người, như đốt rừng, xả rác thải hay thay đổi thói quen canh tác.
Cụ thể, một số nước có thể đang chứng kiến "mùa khói mù" do nạn đốt rừng và phá rừng để dọn đất canh tác, đặc biệt vào những thời điểm khô hạn trong năm. Bên cạnh đó là "mùa rác thải" khi thủy triều mang theo lượng lớn rác thải nhựa vào bờ biển từ tháng 11 đến tháng 3.
Sự thay đổi trong các mùa còn phá vỡ những chu kỳ tự nhiên đã tồn tại hàng nghìn năm, như các hiện tượng trong hệ sinh thái, mùa sinh sản của động vật, hoặc gây ra những thay đổi thời tiết bất thường.
Khi rác thải và khói mù trở thành mùa cố định, còn mùa Đông, mùa sinh sản hay mùa lũ trở nên bất định, đó là tín hiệu rõ ràng rằng Trái Đất đang đổi mùa - không theo quy luật tự nhiên, mà theo sự can thiệp của con người.
Cách con người phản ứng với những mùa mới có thể hoặc giúp môi trường cải thiện, hoặc làm mọi thứ tồi tệ hơn. Ở Đông Nam Á, nhận thức cộng đồng về “mùa khói mù” đã thúc đẩy các sáng kiến như cảnh báo chất lượng không khí, lắp máy lọc tại nhà và mở rộng dịch vụ y tế...
Những nỗ lực này giúp các cộng đồng thích nghi với sự thay đổi. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu cảnh báo nếu chỉ tìm cách khắc phục, những mùa nhân tạo như khói mù hay rác thải có thể trở nên tồi tệ hơn do không giải quyết được nguyên nhân gốc rễ của chúng như phá rừng, ô nhiễm nhựa hay khí thải từ sản xuất nông nghiệp, công nghiệp.
Theo tác giả nghiên cứu, bằng cách công nhận mùa mới này, xã hội có thể bình thường hóa sự tái diễn của khói mù và cô lập bất kỳ ai yêu cầu chính phủ và các doanh nghiệp giải quyết vấn đề phá rừng và đốt rừng. Nhiều tổ chức quyền lực có xu hướng "bình thường hóa" các mùa khủng hoảng nhằm né tránh trách nhiệm và chuyển hướng dư luận. Việc hiểu rõ các động lực này là bước quan trọng để yêu cầu trách nhiệm và đảm bảo hành động công bằng.
Bình luận (0)