Thúc đẩy triển khai mạnh mẽ các dự án PPP có tính lan tỏa cao

Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Quốc Phương

Phát biểu tại Đối thoại cấp cao về đối tác công tư (PPP) năm 2025, Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Quốc Phương cho biết, trong những năm gần đây, Việt Nam đã có những bước tiến đáng kể trong việc củng cố khuôn khổ pháp lý và thể chế cho đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP), ghi nhận vai trò quan trọng của khu vực tư nhân trong việc thu hẹp khoảng cách về cơ sở hạ tầng và cung cấp dịch vụ công.

Tuy nhiên, việc triển khai các dự án vẫn còn nhiều thách thức, bao gồm tính khả thi về tài chính của dự án, các điểm còn chưa rõ ràng trong khung pháp lý và năng lực về chuẩn bị và thực hiện dự án của các cơ quan còn một số hạn chế.

Theo Thứ tưởng Trần Quốc Phương, để khai thác tối đa tiềm năng của PPP, Việt Nam cần xây dựng một hệ sinh thái PPP minh bạch, có thể dự đoán và phối hợp chặt chẽ. Điều này bao gồm việc rút kinh nghiệm từ các mô hình thành công trong khu vực, thúc đẩy các dự án khả thi về tài chính và giải quyết các vướng mắc pháp lý trong quá trình triển khai.

Nói về những chính sách mới nhằm gỡ khó cho các dự án PPP, bà Nguyễn Thị Linh Giang, Chánh Văn phòng PPP (Cục Quản lý đấu thầu, Bộ Tài chính) cho biết luật hiện hành hiện đã không giới hạn quy mô đầu tư tối thiểu.

Cùng với đó, trước đây đầu tư PPP chỉ áp dụng cho một số ít các lĩnh vực như giao thông, y tế, giáo dục… song hiện tại mở rộng ra tất cả các lĩnh vực.

Ngoài ra, trước đây Luật PPP có quy định quy mô đầu tư tối thiểu 200 tỷ. Song theo quy định hiện hành, quy mô đầu tư 1 tỷ đồng hay 20 tỷ đồng cũng có thể áp dụng đầu tư PPP.

Luật cũng như nghị định cũng đơn giản hóa tối đa quy trình thủ tục chuẩn bị đầu tư PPP, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền... Trong đó, Luật PPP hiện hành lược bỏ thủ tục quyết định chủ trương đầu tư với dự án không sử dụng vốn nhà nước; khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo; ứng dụng công nghệ cao, công nghệ mới…

Pháp lý hiện hành cũng nâng hạn mức tỷ lệ vốn nhà nước từ 50 lên 70% tại những dự án ở các địa bàn kinh tế khó khăn, dự án cần thu hút về công nghệ.

Cơ chế chia sẻ phần tăng, giảm doanh thu cũng là điểm mới. Theo đó, Chính phủ cam kết chia sẻ với nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án không quá 50% phần hụt thu giữa doanh thu thực tế và doanh thu trong phương án tài chính khi doanh thu thực tế đạt thấp hơn doanh thu trong phương án tài chính với tỷ lệ trong khung từ dưới 90% đến dưới 75%...

Ngoài ra, đối với dự án PPP khoa học công nghệ, trong 3 năm đầu sau vận hành, kinh doanh, cho phép áp dụng mức chia sẻ 100% phần chênh lệch giảm giữa doanh thu thực tế và doanh thu trong phương án tài chính khi doanh thu thực tế thấp hơn doanh thu trong phương án tài chính.

Phát biểu tại sự kiện, ông Shantanu Chakraborty, Giám đốc Quốc gia, Ngân hàng Phát triển Châu Á tại Việt Nam (ADB) đánh giá, trong 15 năm qua, Việt Nam đã đạt được nhiều bước tiến đáng ghi nhận trong xây dựng nền tảng pháp lý và thể chế cho PPP. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều vấn đề phải giải quyết để có thể đưa ra các dự án thực sự khả thi và có khả năng vay được vốn từ các tổ chức tín dụng.

Đại diện ADB nhận định một số thách thức với Việt Nam như: Năng lực chuẩn bị dự án cần được cải thiện; phân bổ rủi ro vẫn là vấn đề lớn đối với nhà đầu tư và các tổ chức cho vay; các lựa chọn tài chính dài hạn cho hạ tầng có vòng đời lớn vẫn còn hạn chế. Ngoài ra, các lĩnh vực mới như chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo, khoa học - công nghệ và hạ tầng xã hội đòi hỏi các mô hình chính sách và hợp tác cập nhật, phù hợp với đặc thù riêng.

"Những thách thức này không phải là điều bất thường. Quốc gia nào cũng gặp phải khi chuyển từ thiết kế chính sách sang triển khai trên quy mô lớn. Với sự hợp tác liên tục, Việt Nam hoàn toàn có thể vượt qua và thu hút nhiều hơn nữa dòng vốn đầu tư tư nhân trong những năm tới", ông Shantanu Chakraborty nhấn mạnh.