Một núi lửa ngầm tên Axial Seamount nằm gần 1,4km dưới đáy biển Thái Bình Dương, cách bờ biển bang Oregon, Mỹ hàng trăm kilomet, đang có dấu hiệu phun trào. Axial Seamount tọa lạc tại điểm giao của hai mảng kiến tạo lớn - Thái Bình Dương và Juan de Fuca - nơi liên tục xảy ra hiện tượng tách giãn địa chất, tạo áp lực lớn bên dưới vỏ Trái Đất.
Các nhà khoa học thuộc Dự án Quan sát đại dương của Quỹ Khoa học Quốc gia Mỹ cho biết, tần suất động đất quanh khu vực này đã tăng lên vài trăm trận mỗi ngày. Đây là biểu hiện cho thấy magma đang tích tụ nhanh chóng dưới lòng núi lửa. Giáo sư William Wilcock từ Đại học Washington cho rằng vụ phun trào có thể xảy ra vào cuối năm nay hoặc đầu 2026, nhưng cũng không loại trừ khả năng sớm hơn.
Trong lần phun trào gần nhất vào tháng 4/2015, Axial Seamount đã tạo ra khoảng 10.000 trận động đất chỉ trong một ngày. Dòng magma sau đó chảy lan khoảng 40km dưới đáy biển. Trung tâm núi lửa từng nhiều lần sụp đổ, hình thành một miệng hố lớn gọi là caldera. Tại đây, các dòng nước nóng chứa khoáng chất phun ra từ các khe nứt đã tạo môi trường sống đặc biệt cho nhiều loài sinh vật biển.
Giun ống phát triển trên các khối đá hình thành tại Axial Seamount. (Ảnh:UW/NSF)
Theo giáo sư Debbie Kelley, hệ sinh thái quanh các miệng phun thủy nhiệt có thể bị hủy diệt bởi dung nham, nhưng phục hồi rất nhanh. "Chỉ sau ba tháng, chúng tôi thấy sự sống đã quay trở lại mạnh mẽ", bà nói. Bà Kelley cho rằng những môi trường như vậy có thể đóng vai trò quan trọng trong quá trình hình thành sự sống đại dương.
Dù hoạt động mạnh dưới đáy biển, Axial Seamount không gây nguy hiểm cho con người trên bờ. Không có tro bụi, không có tiếng nổ lớn - bởi lớp nước sâu 1,4km sẽ ngăn chặn mọi biểu hiện mạnh mẽ như ở núi lửa trên cạn. Các loài cá, mực, bạch tuộc hay cá voi có thể cảm nhận được rung chấn, nhưng hiếm khi bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
Axial Seamount được đánh giá là một trong những núi lửa ngầm dễ quan sát nhất. Lần phun trào sắp tới, các nhà khoa học dự kiến sẽ lần đầu tiên livestream trực tiếp quá trình phun trào dưới đáy biển, điều chưa từng có tiền lệ.
Điều thú vị là cả ba lần phun trào gần đây - vào các năm 1998, 2011 và 2015 - đều rơi vào khoảng tháng 1 đến tháng 4, trùng với thời điểm Trái Đất rời xa Mặt Trời. Một số nhà nghiên cứu cho rằng lực hấp dẫn của Mặt Trăng - thông qua hiện tượng thủy triều - có thể gây ra áp lực biến đổi trên đáy biển, từ đó ảnh hưởng tới hoạt động của núi lửa. Khi buồng magma đạt giới hạn, áp lực nhỏ từ thủy triều có thể là yếu tố cuối cùng kích hoạt vụ phun trào.
Bình luận (0)