Thái Nguyên: "Bình dân học vụ số" lan tỏa sâu rộng đến mỗi người dân

"Bình dân học vụ số "đến tận người dân vùng sâu, vùng xa

Người biết dạy người chưa biết

Tỉnh Thái Nguyên và Bắc Kạn hợp nhất thành một từ ngày 1/7/2025 theo Nghị quyết được Quốc hội thông qua ngày 12/6/2025 đã tạo một diện mạo mới, mở rộng không gian phát triển. Toàn tỉnh có 92 đơn vị hành chính cấp xã (gồm 77 xã, 15 phường), diện tích tự nhiên trên 8.375km2, quy mô dân số gần 1,8 triệu người.

Theo thống kê, Thái Nguyên có hàng trăm ngàn người dân từ 15-60 tuổi, trong đó tỉ lệ người có trình độ chuyên môn kỹ thuật khoảng 26,4%, tương đồng với trung bình cả nước. Tuy nhiên, không ít người dân ở các xã vùng sâu, vùng xa, dân tộc thiểu số vẫn gặp trở ngại khi tiếp cận công nghệ trong bối cảnh dịch vụ hành chính công, kinh tế, giáo dục chuyển mạnh sang nền tảng số hóa.

Ngay sau khi sáp nhập, UBND tỉnh đã ban hành Kế hoạch triển khai chương trình "Bình dân học vụ số" lấy cảm hứng từ tinh thần xóa mù chữ năm 1945 do Chủ tịch Hồ Chí Minh phát động, nhưng nay "giặc dốt" là hạn chế về nhận thức và kỹ năng công nghệ trong xã hội số. Chương trình "Bình dân học vụ số" chia thành nhiều cấp độ: từ làm quen máy tính, điện thoại thông minh, sử dụng dịch vụ công trực tuyến, đến tiếp cận ứng dụng AI cơ bản đối với cán bộ xã, giáo viên, thanh niên và người dân.

Một điểm nổi bật là phong trào phát huy phương châm: "Người biết dạy người chưa biết, người học giỏi hướng dẫn người mới bắt đầu". Các tổ công nghệ số cộng đồng, đội ngũ đoàn viên thanh niên, giáo viên, cán bộ xã đã xông pha đi từng ngõ, gõ từng nhà để hướng dẫn bà con cài đặt ứng dụng, khai báo y tế, thực hiện dịch vụ công trực tuyến, thậm chí hỗ trợ người cao tuổi đọc báo, xem video và đăng ký hồ sơ cần thiết trên smartphone…

Nhờ được các đoàn viên thanh niên hỗ trợ chỉ từng bước cài ứng dụng VNeID, tạo tài khoản dịch vụ công, hướng dẫn ký số trên điện thoại, ông Lường Văn Thức ở xã Văn Lăng phấn khởi cho biết: Hồi trước đi xin giấy khai sinh cho cháu, tôi phải chạy bốn, năm lượt. Nay nộp hồ sơ ngay trên máy, nhận kết quả qua bưu chính. Tưởng khó mà hóa ra chỉ vài thao tác.

Ở xã Đại Từ, ông Ngô Doãn Dũng vừa bấm ký số đơn xin cấp lại giấy phép lái xe chia sẻ: "Trước tôi ngại máy móc lắm. Các cháu hẹn thứ Bảy tình nguyện, chỉ từng bước. Tôi ghi ra giấy: mở VNeID – vào dịch vụ công – chọn thủ tục – tải ảnh – ký số. Lần thứ hai thì tự làm được. Mấy ông bạn câu lạc bộ hưu trí giờ cứ hỏi tôi là ký số thế nào, tôi thành "giáo viên bất đắc dĩ" hướng dẫn cho một vài lần giờ họ cũng làm được rồi ".

Ông Hoàng Văn Tỵ, xã Phong Quang, tâm sự: "Nhà tôi trước chỉ biết nghe radio, nay được tập huấn, đọc báo điện tử, học cách gửi hồ sơ đất đai cho xã không phải đi xa. Có thắc mắc, các cháu đoàn viên hướng dẫn qua nhóm Zalo tổ dân phố. Trước lạ sau quen, giờ thích lắm!".

Cũng nhờ được hướng dẫn sử dụng công nghệ số, chị Hoài A chủ cửa hàng chè truyền thống ở Phổ Yên đã chuyển từ sổ tay sang quản trị đơn hàng trên ứng dụng: "Trước sợ phí vận chuyển, sợ không có người mua. Từ ngày biết 'chụp ảnh – viết mô tả – dán mã QR – nhận tiền online', tôi bán được sang Bắc Ninh, Hải Phòng. Cũng nhờ lớp 'bình dân học vụ số' mà tôi biết cảnh giác tin nhắn giả danh ngân hàng". Chị Hoài A nói.

Hiệu quả lan tỏa và những "con số biết nói"

Theo báo cáo của UBND tỉnh Thái Nguyên, đến hết tháng 7/2025 toàn tỉnh đã tổ chức hơn 1.200 lớp tập huấn "Bình dân học vụ số", trực tiếp đào tạo gần 100.000 lượt người. Trong đó, các địa phương thuộc Bắc Kạn cũ đạt tỉ lệ tiếp cận dịch vụ công trực tuyến trên 80% đối tượng mục tiêu trong tháng vừa qua. Đặc biệt, hơn 60% phụ nữ ngoài 40 tuổi tại các xã vùng sâu đã biết cách sử dụng điện thoại thông minh để xử lý các giao dịch cơ bản. Tỉnh Thái Nguyên mới sau sáp nhập đứng top đầu cả nước về chỉ số phục vụ người dân, doanh nghiệp (83,83 điểm, đứng thứ nhất cả nước ngày 11/8/2025), với các tiêu chí dịch vụ trực tuyến, minh bạch, tiến độ giải quyết hồ sơ và mức độ số hóa tăng mạnh. Hồ sơ điện tử được quản lý tập trung, tiết kiệm thời gian, chi phí cho cả cơ quan quản lý và người dân.

Trao đổi với phóng viên Thời báo VTV, ông Dương Hữu Bường, Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Thái Nguyên chia sẻ: "Từ đầu năm đến nay, Sở tập trung triển khai phổ biến, hướng dẫn về ứng dụng AI, đến hết ngày 30/7/2025, toàn tỉnh có khoảng hơn 356.000 người tham gia học AI. Thái Nguyên xác định phong trào “Bình dân học vụ số” không chỉ dừng lại ở các lớp học, mà quan trọng hơn là hình thành một xã hội học tập số, nơi mọi người dân đều có thể làm chủ công nghệ. Đây là hành trang để tiến bước vững chắc trong công cuộc chuyển đổi số toàn diện, hiện thực hóa mục tiêu Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị. Sở KH&CN sẽ tiếp tục phối hợp với các đơn vị, địa phương mở rộng chương trình “Bình dân học AI” đến từng xã, phường, đặc biệt tại các địa bàn miền núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số; đồng thời, xây dựng thêm các chương trình “Bình dân học dữ liệu”, “Bình dân học an toàn số” để người dân tiếp cận công nghệ một cách bền vững, an toàn, hiệu quả".

Ông Bường cũng cho biết, hiện tại Sở đang xây dựng Kế hoạch để tiếp tục triển khai chương trình "Bình dân học AI" đến 37 xã, phường khu vực phía Bắc. Đồng thời để phong trào "Bình dân học vụ số" lan tỏa sâu rộng đến mỗi người dân, hình thành nên những công dân số chủ động, sáng tạo, thích ứng linh hoạt với thời đại, Thái Nguyên sẽ tiếp tục tổ chức các đợt đào tạo, tập huấn, chương trình phổ cập kỹ năng số trên cơ sở khung kỹ năng số đã được Bộ Khoa học và Công nghệ ban hành và sát nhu cầu thực tế, theo phương thức "cầm tay chỉ việc", Ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong cá nhân hóa nội dung học, bảo đảm phù hợp trình độ và nhu cầu. Thực hiện phổ cập tri thức theo từng nhóm đối tượng một cách phù hợp từ cán bộ, công chức đến học sinh, sinh viên, người lao động trong doanh nghiệp. Ứng dụng có hiệu quả các nền tảng học số như Nền tảng học trực tuyến đại trà, hệ thống LuyenAI.vn, ứng dụng trợ lý ảo phục vụ cán bộ, công chức và người dân. Nhân rộng các mô hình hiệu quả như "AI xứ trà", "Tổ công nghệ số cộng đồng", "Chợ số - Nông thôn số", "Gia đình số", "Mỗi công dân – Một danh tính số" để kỹ năng số trở thành thói quen, văn hóa trong đời sống hàng ngày của người dân.