Thách thức mới - sự trỗi dậy của nội dung AI

(Ảnh: stock.adobe)

Những bản nhạc do AI tạo ra đang thu hút hàng triệu lượt nghe, như trường hợp Velvet Sundown đạt hơn 1 triệu lượt trên Spotify chỉ trong vài tuần. YouTube thậm chí phải cảnh báo về các nội dung "giả mạo", "sản xuất hàng loạt" và "lặp đi lặp lại" – những mô tả nghe chẳng khác nào lời chê bai của thế hệ trước dành cho các thể loại nhạc bị xem là thị trường. Giờ đây, người ta gọi những sản phẩm kiểu này là "slop" – thứ rác rưởi, nhái lại và rỗng tuếch.

Đứng trước thực tế này, một câu hỏi quan trọng được đặt ra: liệu chúng ta có nên tiếp tục khuyến khích việc "tận hưởng" mọi thứ một cách vô điều kiện? Có lẽ đã đến lúc cần nhìn nhận lại. Bởi lẽ, tháng 12 vừa rồi, "brain rot" ("thối não") đã được Oxford bình chọn là từ của năm. Nó được định nghĩa là "sự suy giảm về tinh thần hoặc trí tuệ, mà nguyên nhân được cho là do tiêu thụ quá nhiều nội dung trực tuyến tầm thường, vô giá trị". Điều này cho thấy chúng ta không cần đợi đến ngày robot trỗi dậy mới gặp nguy hiểm: ngay cả việc tiêu thụ một lượng lớn nội dung do chính con người tạo ra trên mạng xã hội cũng đã khiến cơ thể và tinh thần chúng ta cảm thấy kiệt quệ.

Điều trớ trêu là: những đặc điểm nổi bật của trí tuệ nhân tạo (AI) và các nội dung "rác" tràn lan trên mạng xã hội hiện nay lại chính là những thứ mà giới tinh hoa văn hóa ngày xưa từng chỉ trích gay gắt. Một trong số đó là chủ nghĩa thương mại trần trụi – tức là việc tạo ra nội dung chỉ nhằm mục tiêu kiếm tiền, không cần quan tâm đến chất lượng, ý nghĩa hay giá trị nghệ thuật.

Nội dung do AI tạo ra thường rất nhanh, gần như không tốn công sức. Vì có thể sản xuất hàng loạt, nên mục tiêu chính chỉ là lợi nhuận. Còn trên mạng xã hội, tiêu chí đánh giá một nội dung thành công lại chỉ xoay quanh số lượt xem hoặc chia sẻ – chứ không phải giá trị thực sự nó mang lại.

Một đặc điểm đáng chú ý khác là sự bắt chước một cách vô thức. AI thường lấy chất liệu từ những sản phẩm văn hóa sẵn có rồi tái chế lại một cách vụng về. Trong khi đó, nhiều nội dung trên mạng xã hội cũng chỉ đơn giản là lặp lại các trào lưu đang nổi, tạo cảm giác như tất cả đều đang sao chép lẫn nhau.

Đối với thế hệ Gen Z và Alpha, những giá trị hay quan điểm cũ này có thể đã trở nên xa lạ. Trong cuốn sách The Nineties (Thập niên 90), xuất bản năm 2022, nhà phê bình văn hóa Chuck Klosterman đã nói về việc trong những năm 1990, người ta cực kỳ phản đối việc nghệ sĩ “bán rẻ bản thân”. Ông cho rằng đây chính là “đặc điểm tiêu biểu nhất của thập niên 90”.

“Bán rẻ” ở đây có nghĩa là một nghệ sĩ từng được xem là nghiêm túc, có cá tính riêng, lại chấp nhận làm ra các sản phẩm dễ dãi, dễ bán, chỉ để chiều thị hiếu số đông và kiếm tiền nhiều hơn. Theo Klosterman, đến năm 2010, đã khó để giải thích cho giới trẻ vì sao điều này lại từng bị lên án. Và đến năm 2020 thì thậm chí khái niệm đó gần như không còn ai hiểu rõ.

Nếu chúng ta có thể dùng những nguyên tắc đã bị lãng quên của chủ nghĩa tinh hoa văn hóa như một cách phê bình chính xác và hợp lý đối với trí tuệ nhân tạo và các nội dung "rác" trên mạng xã hội, thì tại sao không áp dụng những tiêu chuẩn ấy cho toàn bộ nền văn hóa đại chúng? Hiện nay, việc bắt chước có chủ ý và sự ám ảnh với con số đã và đang chi phối ngày càng mạnh mẽ văn hóa phổ thông.

Làn sóng AI có đang đe dọa nghề đọc kịch bản tại Hollywood?

VTV.vn - Trong dây chuyền sản xuất phim, nếu có một mắt xích dễ bị AI thay thế nhất, đó chính là vị trí "người đọc kịch bản" - những "cánh cổng" thẩm định đầu tiên của Hollywood.