Sứ mệnh Hằng Nga-6 của Trung Quốc phát hiện đột phá về nhiệt độ Mặt Trăng

(Ảnh: Xinhua)

Một nhóm nhà khoa học Trung Quốc vừa công bố phát hiện mang tính bước ngoặt, giúp làm sáng tỏ bí ẩn hàng thập kỷ về sự khác biệt giữa hai nửa Mặt Trăng - nửa hướng về Trái Đất và nửa còn lại luôn khuất sau. Nghiên cứu cho thấy lớp phủ nằm sâu dưới bề mặt phía xa của Mặt Trăng "lạnh hơn" đáng kể so với phía gần Trái Đất, mở ra manh mối mới về sự tiến hóa nhiệt và cấu trúc địa chất của vệ tinh duy nhất của hành tinh chúng ta.

Theo tuyên bố chung của Cơ quan Vũ trụ Quốc gia Trung Quốc (CNSA) và Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Trung Quốc (CAEA), phát hiện này được thực hiện bởi các nhà nghiên cứu thuộc Viện Nghiên cứu Địa chất Uranium Bắc Kinh, Đại học Bắc Kinh và Đại học Sơn Đông, dựa trên mẫu bụi Mặt Trăng do tàu thăm dò Hằng Nga-6 (Chang'e 6) mang về từ phía xa Mặt Trăng. Kết quả nghiên cứu được đăng tải trên tạp chí Nature Geoscience mới đây.

Các nhà khoa học đã phân tích kỹ các khoáng vật như clinopyroxene và plagioclase trong mẫu bazan thu thập từ vùng hạ cánh của Hằng Nga-6. Bằng cách sử dụng ba phương pháp đo nhiệt áp khác nhau và mô phỏng quá trình kết tinh, họ xác định nhiệt độ hình thành của đá bazan khoảng 1.100°C, thấp hơn khoảng 100°C so với các mẫu đá từ phía gần, nơi tàu Apollo từng hạ cánh.

Khi tái dựng thành phần hóa học của dung nham nguyên thủy, nhóm nghiên cứu nhận thấy nhiệt độ tiềm năng của lớp phủ phía xa Mặt Trăng cũng thấp hơn khoảng 100°C so với phía gần. Phân tích dữ liệu viễn thám Mặt Trăng trên quy mô khu vực cũng củng cố kết quả này, cho thấy sự chênh lệch nhiệt tồn tại sâu trong lòng Mặt Trăng, không chỉ trên bề mặt.

Theo nhóm nghiên cứu, phía xa Mặt Trăng có vỏ dày hơn, địa hình gồ ghề hơn và hoạt động núi lửa ít hơn, điều này cho thấy nguồn nhiệt bên trong khu vực này thấp hơn. Một giả thuyết cho rằng sự phân bố không đều của các nguyên tố sinh nhiệt - như uranium, thorium và kali - là nguyên nhân chính. Các nguyên tố này có xu hướng tập trung ở phía gần, nơi chứa nhiều vật liệu giàu KREEP (tập hợp các nguyên tố hiếm và sinh nhiệt), khiến khu vực này nóng và hoạt động địa chất mạnh hơn.

Một số nhà khoa học còn suy đoán sự mất cân bằng này có thể bắt nguồn từ một vụ va chạm khổng lồ trong giai đoạn đầu hình thành Mặt Trăng hoặc từ việc Mặt Trăng từng hợp nhất với một "tiểu Mặt Trăng" nhỏ hơn, dẫn đến sự khác biệt nhiệt lâu dài giữa hai bán cầu.

Khám phá này không chỉ giúp các nhà khoa học hiểu rõ hơn về cấu trúc và lịch sử Mặt Trăng, mà còn cung cấp manh mối quý giá về sự tiến hóa nhiệt của Trái Đất và các hành tinh đá khác.

Sứ mệnh Hằng Nga-6, phóng lên từ trung tâm vũ trụ Văn Xương (Hải Nam) vào tháng 5/2024, là nhiệm vụ đầu tiên trong lịch sử nhân loại thu thập mẫu từ phía xa Mặt Trăng. Sau 53 ngày hoạt động phức tạp, tàu đã mang về 1.935 gram mẫu vật, giúp các nhà khoa học mở ra giai đoạn mới trong nghiên cứu Mặt Trăng và nguồn gốc hệ Mặt Trời.