Sông ngòi tại Mỹ nóng lên bất thường, cảnh báo khẩn cấp về làn sóng nhiệt dưới nước

(Ảnh: AP)

Phân tích dữ liệu được tạp chí khoa học Proceedings of the National Academy of Sciences đăng tải cho biết, từ gần 1.500 điểm giám sát sông suối trên toàn nước Mỹ trong giai đoạn 1980 - 2022 cho thấy, số đợt "sóng nhiệt sông" đã tăng trung bình 1,8 lần mỗi năm so với thập kỷ 1980. Nhiệt độ nước trong các đợt nóng cao hơn khoảng 0,4°C so với trước đây, đồng thời thời gian kéo dài thêm trung bình hơn 3 ngày. Điều này đồng nghĩa với việc các loài thủy sinh cần nước lạnh, như cá hồi hay cá hồi đỏ, đang phải chịu thêm khoảng 12 ngày căng thẳng nhiệt mỗi năm.

Theo giáo sư Li Li, chuyên ngành kỹ thuật môi trường tại Đại học Penn State, nguyên nhân chính là biến đổi khí hậu do con người gây ra: tuyết tan ít hơn, lưu lượng sông giảm, khiến dòng chảy nóng lên nhanh chóng. Ngoài ra, các yếu tố nhân tạo như đập thủy điện làm chậm dòng chảy, đô thị hóa với bê tông và nhựa đường hấp thụ nhiệt cũng góp phần làm nhiệt độ nước tăng.

"Xu hướng sóng nhiệt sông gia tăng nhanh hơn sóng nhiệt không khí - đây là kết quả bất ngờ và đáng lo ngại", ông Li nhấn mạnh.

Sự gia tăng nhiệt độ nước đang làm giảm hàm lượng oxy hòa tan - yếu tố sống còn với các loài thủy sinh nước lạnh. Đồng thời, quá trình trao đổi chất của chúng tăng nhanh trong nước ấm, khiến nhu cầu oxy lớn hơn trong khi nguồn cung ngày càng hạn hẹp. Các nhà khoa học cảnh báo hiện tượng chết cá hàng loạt có thể gia tăng, đặc biệt với những loài nhạy cảm như cá hồi, vốn khó tồn tại khi nước vượt ngưỡng 15°C.

Các chuyên gia nhấn mạnh cách quản lý tài nguyên nước có thể quyết định mức độ thiệt hại. Ông Jonathan Walter, nhà nghiên cứu tại Đại học California, cho rằng việc điều chỉnh xả nước từ hồ chứa vào những thời điểm nóng có thể giúp hạ nhiệt dòng sông, giảm bớt áp lực cho sinh vật.

Trong khi sóng nhiệt đại dương và hồ nước đã được nghiên cứu nhiều năm qua nhờ dữ liệu vệ tinh, việc theo dõi nhiệt độ sông phức tạp hơn do phụ thuộc vào các cảm biến đo lưu lượng, vốn không phải lúc nào cũng hoạt động ổn định. Tuy vậy, nghiên cứu lần này đã sử dụng dữ liệu từ 1.471 trạm của Cơ quan Khảo sát Địa chất Hoa Kỳ (USGS), cho thấy bức tranh toàn diện nhất từ trước đến nay.

Kết quả nghiên cứu không chỉ làm rõ một khía cạnh ít được chú ý của biến đổi khí hậu mà còn là lời cảnh báo cho chính sách quản lý tài nguyên. "Khi nghĩ đến nước, mọi người thường tập trung vào số lượng. Nhưng chúng tôi hy vọng nghiên cứu này sẽ nâng cao nhận thức về chất lượng nước trong bối cảnh khí hậu thay đổi", giáo sư Li nhấn mạnh.