Sáu điểm hiếm gặp và ba kỷ lục dị thường của bão số 10

Sáu điểm dị thường hiếm thấy

Ông Hoàng Phúc Lâm - Phó Giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia cho biết

Điểm hiếm thấy thứ nhất là tốc độ di chuyển của bão số 10 rất nhanh trung bình lên tới 30 - 35km/h (nhanh gấp đôi so với các cơn bão bình thường).

Thứ hai là thời gian lưu bão trên đất liền kéo dài các tỉnh Nghệ An-Bắc Quảng Trị kéo dài ít thấy (từ khoảng 22 - 23 giờ ngày 28.9 bão đi vào đất liền Nghệ An - Bắc Quảng Trị, đến 10 giờ ngày 29/9 vẫn duy trì cường độ bão) lên tới trên 12 tiếng.

Thứ ba là hoàn lưu bão gây mưa lớn toàn Bắc Bộ và Thanh Hóa trở vào đến thành phố Huế (có nơi mưa trên 500mm) khá hiếm thấy.

Thứ tư là hoàn lưu gió bão mạnh từ cấp 6 trở lên trải dài 11 trên 21 tỉnh ven biển, trong đó khu vực có gió mạnh từ cấp 8 trải dài suốt từ Ninh Bình đến Quảng Trị, khu vực Nam Hà Tĩnh - Bắc Quảng Trị là vùng tâm bão ảnh hưởng cũng là vùng gió mạnh nhất, phổ biến cấp 10-11, giật cấp 13-14.

Điểm thứ năm theo đại diện cơ quan khí tượng, xuất hiện lũ lớn trên nhiều sông (hầu hết các sông vượt mức báo động 3) Kiến Giang (Quảng Trị), thượng lưu sông Chu, sông Mã (Thanh Hóa), sông Cả (Nghệ An), Ngàn Phố (Hà Tĩnh) đã vượt báo động 3; các sông khác từ Thanh Hóa đến Thừa Thiên Huế ở trên báo động 1 đến trên báo động 2.

Thứ sáu là nguy cơ sạt lở đất, lũ ống, lũ quét xảy ra tại hầu hết các tỉnh Bắc Bộ, Thanh Hóa đến thành phố Huế nhất là khu vực Thanh Hóa - Hà Tĩnh.

Ba kỷ lục bất thường chưa từng có

Tiến sỹ Nguyễn Ngọc Huy, chuyên gia về biến đổi khí hậu và cảnh báo thiên tai, cho rằng bão số 10 đã lập nên ba kỷ lục chưa từng có trong lịch sử khí tượng Việt Nam.

Trước hết, đó là tốc độ di chuyển nhanh nhất trên Biển Đông, có thời điểm đạt tới 40 km/h – mức vận tốc mà rất ít cơn bão từng ghi nhận. Không chỉ nhanh, bão còn lưu lại trên đất liền lâu chưa từng thấy, quần thảo hơn nửa ngày trên dải Nghệ An – Quảng Trị, duy trì cường độ bão mạnh thay vì suy yếu khi vào sâu trong đất liền.

Đặc biệt, trong vòng chỉ một ngày (29/9), bão đã tạo ra tới 8 trận lốc xoáy dữ dội tại nhiều tỉnh thành trải dài từ Nam Định, Ninh Bình, Hải Phòng, Hải Dương đến Thanh Hóa, Thái Bình, Quảng Ninh và cả Hà Nội. Những cột vòi rồng khổng lồ này đã càn quét làng mạc, phá nát nhà cửa, gieo rắc tang thương cho hàng chục gia đình. Tiến sỹ Huy nhận định, hiện tượng này là cực kỳ hiếm gặp và chính là nguyên nhân trực tiếp khiến thiệt hại về người và tài sản thêm phần nặng nề.

Ông nhấn mạnh: "Đây là dấu hiệu rõ ràng cho thấy sự dị thường của khí hậu. Nếu chúng ta không thay đổi tư duy ứng phó, không đặt phòng ngừa lên hàng đầu, thì những mất mát trong tương lai còn có thể lớn hơn nhiều".

Bão số 10 gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng

Dù đã rất chủ động trong việc phòng chống, nhưng cơn bão số 10 với nhiều điểm bất thường, cực đoan đã gây ra nhiều thiệt hại về người và tài sản. Theo báo cáo nhanh của các địa phương, tính đến sáng 1/10, bão số 10 cùng mưa lũ, giông lốc và sạt lở đất đã gây thiệt hại nặng nề trên diện rộng từ miền núi phía Bắc đến Bắc Trung Bộ.

Về người, 51 người chết và mất tích, trong đó, 29 người chết do lũ cuốn, sạt lở, giông lốc và tai nạn khi tránh bão; 22 người mất tích, chủ yếu ở Lào Cai, Cao Bằng, Tuyên Quang và Quảng Trị. Ngoài ra, 139 người bị thương. Tại Gia Lai vẫn còn 8 ngư dân trên tàu cá BĐ 97258 TS mất liên lạc nhiều ngày qua.

Toàn quốc có 91 nhà sập đổ, hơn 144.000 nhà bị tốc mái, hơn 20.000 nhà bị ngập. Nhiều địa phương chịu thiệt hại nặng là Hà Tĩnh, Nghệ An, Thanh Hóa, Ninh Bình. Bão cũng khiến gần 35.000 ha lúa, hoa màu và gần 10.000 ha thủy sản bị hư hỏng. Về chăn nuôi, hơn 1.100 gia súc và 179.000 gia cầm bị chết, cuốn trôi. Cùng với đó, 22 sự cố đê điều đã xảy ra tại nhiều tỉnh.

Hà Nội cũng chịu cảnh ngập lụt, nhiều tuyến phố chìm trong nước sau mưa lớn kéo dài, giao thông tê liệt. Thiệt hại tại Thủ đô dù không thể so sánh với các tỉnh khác, nhưng cũng là cảnh báo về rủi ro ngày càng gia tăng đối với đô thị lớn trước các cơn bão dị thường.

Đây là một trong những đợt thiên tai nghiêm trọng, khốc liệt, xảy ra gần như đồng thời các loại hình thiên tai đặc biệt nguy hiểm (bão rất mạnh, lũ đặc biệt lớn; lũ quét, sạt lở đất, ngập lụt xảy ra trên diện rộng); tác động, ảnh hưởng nặng nề đến hầu hết các hoạt động kinh tế xã hội, thiết chế hạ tầng từ vùng biển đến đồng bằng, trung du và miền núi.

Bão số 10 là hồi chuông cảnh báo về sự khắc nghiệt ngày càng gia tăng của thiên tai trong bối cảnh biến đổi khí hậu. Điều này đòi hỏi không chỉ năng lực ứng phó tình huống, mà còn cần một chiến lược thích ứng dài hạn. Con người không thể chống lại, nhưng có thể giảm nhẹ rủi ro nếu biết sống hài hòa và tôn trọng quy luật.