Quyết liệt chống thất thu, buôn lậu và gian lận thương mại

Trong bối cảnh nền kinh tế đối mặt với nhiều biến động, công tác thanh tra, kiểm tra thuế và đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại của Bộ Tài chính đang đạt được nhiều kết quả ấn tượng. Với phương châm "không có vùng cấm, không có ngoại lệ", ngành Tài chính đã triển khai nhiều chiến dịch cao điểm, thể hiện quyết tâm làm sạch môi trường kinh doanh, thu hồi hàng nghìn tỷ đồng cho ngân sách nhà nước. Tuy nhiên, thách thức vẫn hiện hữu, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ và cơ chế, chính sách hoàn thiện hơn để "bịt kẽ hở", bảo đảm một môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng.

Hàng ngàn tỷ đồng thất thu được thu hồi

Trong 8 tháng đầu năm 2025, ngành Thuế và Hải quan đã thể hiện quyết tâm mạnh mẽ trong cuộc chiến chống thất thu ngân sách và gian lận thương mại, mang lại những kết quả ấn tượng.

Ngành Thuế đã đạt được thành tích nổi bật khi thanh tra, kiểm tra 32.812 doanh nghiệp, vượt 48,8% so với kế hoạch cả năm. Nỗ lực này không chỉ là những con số trên giấy mà còn mang lại hiệu quả kinh tế rõ rệt: tổng số tiền kiến nghị xử lý lên tới 35.317 tỷ đồng. Trong đó, số tiền tăng thu thực tế nộp vào ngân sách đạt 5.399 tỷ đồng, cùng với việc giảm khấu trừ 1.501 tỷ đồng và giảm lỗ tới 23.406 tỷ đồng, góp phần chấn chỉnh và định hướng hoạt động kinh doanh minh bạch.

Đặc biệt, trong giai đoạn cao điểm từ 15/5 đến 15/8, toàn ngành đã tập trung cao độ, tiến hành thanh tra, kiểm tra 19.048 doanh nghiệp. Kết quả, đã kiến nghị xử lý 16.138 tỷ đồng và thu trực tiếp vào ngân sách 2.876 tỷ đồng. Con số này cho thấy hiệu quả trực tiếp và tức thì của công tác quản lý thuế trong giai đoạn trọng điểm.

Song hành với ngành Thuế, lực lượng Hải quan cũng đạt nhiều kết quả tích cực trong công tác phòng chống buôn lậu, gian lận thương mại. Tính chung 8 tháng, Hải quan đã phát hiện, xử lý 11.912 vụ vi phạm, với trị giá hàng hóa ước tính khoảng 16.151 tỷ đồng. Trong số đó, 14 vụ đã bị khởi tố, và 76 vụ được chuyển sang cơ quan công an để điều tra, xử lý.

Riêng trong 3 tháng cao điểm, Hải quan đã bắt giữ 5.459 vụ vi phạm, trị giá khoảng 4.855 tỷ đồng, thu về ngân sách hơn 184 tỷ đồng. Theo ông Đặng Văn Đức, Phó Chi cục trưởng Chi cục Điều tra chống buôn lậu (Cục Hải quan), "cuộc tổng tấn công" của các lực lượng Thuế và Hải quan đã tạo ra một thế trận vững chắc, kiểm soát hiệu quả toàn bộ địa bàn. Các lực lượng từ Trung ương đến địa phương đồng loạt ra quân, chủ động "đánh chặn" và xử lý kịp thời các hành vi buôn lậu, gian lận thương mại ngay từ khu vực biên giới. Điều này đã ngăn chặn triệt để tình trạng hàng lậu, hàng gian lận thuế thẩm lậu sâu vào nội địa, bảo vệ vững chắc nguồn thu quốc gia. Thành công này còn được củng cố bởi công tác tuyên truyền hiệu quả, giúp các doanh nghiệp và hộ kinh doanh nắm bắt và tuân thủ chính sách thuế mới, xây dựng một môi trường kinh doanh minh bạch từ gốc.

Những kết quả ấn tượng của cả hai ngành không chỉ củng cố nguồn thu ngân sách mà còn khẳng định quyết tâm của Chính phủ trong việc xây dựng một môi trường tài chính lành mạnh, góp phần tạo tiền đề vững chắc cho sự phát triển kinh tế bền vững của đất nước.

Tấn công từ gốc rễ để bịt kín kẽ hở

Dù đạt được những kết quả đáng kể, bức tranh về chống buôn lậu và gian lận thương mại vẫn tiềm ẩn nhiều diễn biến phức tạp. Theo đánh giá của Cục Thuế, tình hình buôn lậu và gian lận thương mại vẫn còn nóng, đặc biệt là với các mặt hàng nhạy cảm như dược phẩm, mỹ phẩm, thực phẩm chức năng... Các đối tượng vi phạm đang ngày càng tinh vi khi lợi dụng triệt để thương mại điện tử và dịch vụ chuyển phát nhanh để che giấu hành vi bất chính, tạo ra thách thức lớn cho cơ quan quản lý. Việc các đối tượng này thành lập các công ty "ma" để bán hóa đơn khống, hợp thức hóa hàng lậu, hoặc dùng hóa đơn bất hợp pháp để kê khai khấu trừ thuế cho thấy sự phức tạp của vấn đề. 

Sự phát triển của kinh tế số đi đôi với sự xuất hiện của các hình thức gian lận mới. Mặc dù thu từ hoạt động thương mại điện tử đã tăng hơn 60% trong 8 tháng đầu năm 2025, điều này không phải là dấu hiệu cho thấy cuộc chiến đã kết thúc, mà ngược lại, là một minh chứng cho quy mô của vấn đề đang ngày càng lớn hơn, buộc cơ quan chức năng phải liên tục chạy đua để kiểm soát.

Bên cạnh đó, việc hoàn thiện cơ chế, chính sách để "bịt kẽ hở" là một yêu cầu cấp thiết. Một "điểm nghẽn" quan trọng được ông Trần Đức Đông, Phó Chánh Văn phòng thường trực Ban Chỉ đạo 389 quốc gia chỉ ra là "việc trình văn bản, báo cáo định kỳ, thời gian trình, thẩm định văn bản, cho ý kiến vẫn còn kéo dài". Sự chậm trễ này tiềm ẩn rủi ro trực tiếp đến hiệu quả của toàn bộ hệ thống, vì tốc độ và sự nhịp nhàng trong phối hợp là yếu tố sống còn trong cuộc chiến chống gian lận ngày càng tinh vi. Ông Đông nhấn mạnh sự cần thiết phải có giải pháp để các văn bản được trao đổi kịp thời hơn, từ đó giúp công việc hiệu quả và thông suốt hơn.

Một khoảng trống khác đáng chú ý là sự chênh lệch đáng kể giữa "số tiền kiến nghị xử lý" và "số tiền đã nộp vào ngân sách". Cụ thể, lũy kế 8 tháng đầu năm 2025, ngành Thuế kiến nghị xử lý 35.317 tỷ đồng, nhưng số tiền thực tế đã nộp vào ngân sách chỉ là 5.399 tỷ đồng. Khoảng cách này cho thấy hiệu quả thực tế của công tác thu hồi thất thu chưa đạt được mức tối đa so với tiềm năng, một phần do nhiều vụ việc có số tiền kiến nghị lớn thuộc về các doanh nghiệp đã phá sản, tạm ngừng hoạt động hoặc đang trong quá trình tố tụng. Việc "bịt kín" khoảng trống này sẽ là một nhiệm vụ trọng tâm trong thời gian tới.

Để thực sự "không có vùng cấm, không có ngoại lệ" và "bịt kín" mọi kẽ hở, các chuyên gia kinh tế cho rằng, Bộ Tài chính và các cơ quan liên quan cần tiếp tục nỗ lực không ngừng. Ngoài việc tối ưu hóa quy trình nội bộ và đảm bảo thông tin được chia sẻ nhanh chóng, chính xác, cần có các giải pháp mạnh mẽ hơn. Đối với các thách thức từ thương mại điện tử, việc hoàn thiện khung pháp lý là ưu tiên hàng đầu, với việc bổ sung và tăng cường các chế tài xử phạt. Đồng thời, cần thiết lập cơ chế phối hợp chặt chẽ với các nền tảng thương mại điện tử và dịch vụ chuyển phát nhanh để chia sẻ dữ liệu, kiểm soát giao dịch và truy xuất nguồn gốc hàng hóa.

Những thành quả trong công tác thanh tra, kiểm tra thuế và chống buôn lậu, gian lận thương mại của Bộ Tài chính và các lực lượng chức năng trong thời gian qua là một minh chứng mạnh mẽ cho sự kiên quyết của Chính phủ trong việc thiết lập một kỷ cương tài chính vững chắc. Tuy nhiên, cuộc chiến này vẫn còn nhiều khó khăn, đòi hỏi sự nỗ lực không ngừng và sự phối hợp đồng bộ giữa các cơ quan. Chỉ khi đó, cuộc chiến chống gian lận mới thực sự đạt được hiệu quả toàn diện, tạo dựng một môi trường kinh doanh lành mạnh, công bằng và bền vững cho sự phát triển của đất nước./.