Chuyện về làng trống trứ danh Bắc Thai

Từ đầu cổng thôn Bắc Thai, xã Thạch Hội, TP Hà Tĩnh, tỉnh Hà Tĩnh đã nghe tiếng búa, tiếng đẽo rộn ràng bên tai. Hàng chục năm nay, tiếng búa, tiếng đẽo của những người thợ làm trống đã trở thành "thương hiệu" của làng.

Vừa đục, gõ, ông Bùi Văn Tráng (65 tuổi, xã Thạch Hội) cho hay, đã gần 50 năm ông nối nghiệp cha ông làm nghề đúc trống. Làng trống làm việc quanh năm, những dịp rằm tháng giêng, rằm tháng bảy và Tết là sôi động nhất bởi nhu cầu thị trường lớn để phục vụ các lễ hội, các dòng họ dùng vào việc tế lễ.

Theo ông Tráng, để làm nên những chiếc trống trứ danh Bắc Thai, phần tang trống cần được chọn lọc kỹ từ các thân gỗ mít tuổi đời 50 năm trở lên. Mỗi nan gỗ được xẻ dày 2cm, kích thước mỗi nan tùy theo loại trống. Một chiếc trống chất lượng phải trải qua 3 bước chính là làm da, chang và bưng trống. Người thợ sẽ tìm những bộ da của con bò cái già, ít nhất đã sinh được 10 lứa tạo nên tiếng vang đặc trưng. Bưng trống được xem là công đoạn quan trọng nhất, quyết định đến chất lượng của trống.

"Muốn trống có âm thanh tốt, trong quá trình bưng trống người thợ liên tục vừa căng da vừa đánh trống cho đến khi được âm thanh mong muốn. Mỗi một chiếc trống, người thợ cần từ 7 – 10 ngày để hoàn thành" – ông Tráng nói.

Theo tìm hiểu, giá bán của trống Bắc Thai tùy vào kích cỡ, yêu cầu của khách. Trống con có giá hơn 500 ngàn đồng/cái, còn các loại trống lớn hơn giá dao động từ 3 - 12 triệu đồng/cái. Đặc biệt, có những hộ nhận làm theo đơn hàng một số loại trống giá thành từ 35 - 40 triệu/cái.

Làng trống Bắc Thai đã có tuổi đời hơn trăm năm, đây cũng là làng trống duy nhất ở Hà Tĩnh chuyên sản xuất số lượng lớn trống xuất ra thị trường trong và ngoài tỉnh. Đặc biệt, trong làng Bắc Thai có rất nhiều dòng họ nhưng chỉ người ở dòng họ Bùi theo nghề làm trống.

Theo các cụ cao niên làng Bắc Thai kể lại, hơn trăm năm về trước có một người đàn ông họ Bùi mang theo nghề làm trống từ Thanh Hóa vào làng Bắc Thai lập nghiệp. Qua thời gian, con cháu họ Bùi được truyền nghề làm trống làm kế sinh nhai và phát triển như ngày nay. Trong làng hiện có hơn 20 hộ gia đình chuyên nghề làm trống.

Để gìn giữ làng nghề làm trống cổ truyền Bắc Thai, xã Thạch Hội đã thành lập hợp tác xã làm trống nhằm kết nối giúp người dân trong quá trình sản xuất cũng như tiêu thụ. Tuy nhiên, lực lượng nhân công làm trống ngày càng già hoá, các thế hệ sau không mấy mặn mà nên làng nghề đứng trước nguy cơ thất truyền.

Bà Phan Thị Hoài, Chủ tịch Hội Nông dân xã Thạch Hội thông tin, cứ dịp cận Tết Nguyên đán, lượng khách đặt hàng tăng mạnh so với thời điểm trong năm từ 30 - 40%, các hộ sản xuất phấn khởi và hối hả trả đơn.

"Tuỳ theo nhu cầu mua trống của khách, các hộ dân sản xuất đa dạng chủng loại, giá tiền từ vài trăm ngàn tới hàng chục triệu đồng. Đặc biệt, có những hộ nhận làm theo đơn hàng một số loại trống giá thành từ 35 - 40 triệu/cái. Theo tình hình cung cầu năm nay, những hộ sản xuất trống sẽ có một cái Tết ấm no" - Chủ tịch Hội Nông dân xã Thạch Hội nói.