Vì sao TP Hồ Chí Minh chọn khu "đất vàng" để làm Đài tưởng niệm COVID-19?

Khu đất số 1 đường Lý Thái Tổ, phường Vườn Lài – rộng hơn 4 ha, nằm giữa ba trục đường lớn Lý Thái Tổ – Hùng Vương – Trần Bình Trọng – từ lâu được xem là một trong những "khu đất vàng" hiếm hoi còn lại ở trung tâm TP Hồ Chí Minh. Thay vì khai thác thương mại hay phát triển dự án cao tầng, Thành phố quyết định chuyển toàn bộ khu vực này thành công viên công cộng kết hợp đài tưởng niệm nạn nhân COVID-19. Đây được xem là bước đi đột phá, thể hiện ưu tiên của Thành phố với mục tiêu tăng mảng xanh và nâng chất lượng sống đô thị.

Quỹ đất xanh nội đô quá thấp, nhu cầu công viên bức thiết

Theo Sở Xây dựng, tỷ lệ đất cây xanh tại khu vực nội thành hiện thấp hơn nhiều so với tiêu chuẩn quy hoạch. Không gian công cộng, sân chơi, khu sinh hoạt cộng đồng tại trung tâm Thành phố vẫn thiếu và không đáp ứng nhu cầu của người dân.

Trong bối cảnh này, khu đất số 01 Lý Thái Tổ – tiếp giáp các tuyến metro số 1 kéo dài và tuyến metro số 3 trong tương lai – trở thành vị trí lý tưởng để hình thành công viên lớn, kết nối giao thông và tạo điểm nhấn sinh thái giữa đô thị đông đúc.

Theo Sở Xây dựng Tp Hồ Chí Minh, khu đất hiện có 07 biệt thự cũ. Kết quả kiểm định của đơn vị chuyên môn và đánh giá của Hội đồng phân loại biệt thự Thành phố cho thấy:

3 biệt thự (số 2, 3, 4) xuất hiện nhiều vết nứt lớn trên kết cấu chịu lực, bê tông bị thấm ngấm, rêu mốc, bong tróc, kết cấu bị xâm thực nặng, nguy cơ mất an toàn.

4 biệt thự còn lại (số 1, 5, 6, 7) có kết cấu ổn định, không ảnh hưởng an toàn chịu lực nên sẽ được giữ lại, bảo tồn trong tổng thể công viên.

Việc tháo dỡ 3 biệt thự xuống cấp không chỉ nhằm đảm bảo an toàn mà còn giúp hoàn thiện không gian mở, tạo mặt bằng liên tục cho công viên và các tiện ích công cộng.

Quyết định "hy sinh" đất vàng: đột phá trong tư duy phát triển

Theo chỉ đạo của Bí thư Thành ủy Trần Lưu Quang tại cuộc họp ngày 27/10/2025, Thành phố yêu cầu ưu tiên hình thành công viên, đài tưởng niệm nạn nhân COVID-19 và khai thác không gian ngầm, thay vì khai thác thương mại như chức năng "đất hỗn hợp" trước đây.

Đây là quyết định mang tính chiến lược, bởi khu đất có vị trí đặc biệt đắt giá về kinh tế. Tuy nhiên, lãnh đạo Thành phố chọn hướng phục vụ cộng đồng, tăng mảng xanh – điều đang thiếu trầm trọng – nhằm hướng tới mục tiêu phát triển bền vững.

Theo Sở Xây dựng TP Hồ Chí Minh, do khu vực có tòa nhà số 02 Hùng Vương đang được VNPT sử dụng, việc di dời phải đảm bảo hạ tầng viễn thông mới có thể tháo dỡ. Vì vậy, Sở Xây dựng đề xuất chia dự án thành 2 giai đoạn:

Giai đoạn 1: Hoàn thành công viên tại khu đất số 01 Lý Thái Tổ (không bao gồm tòa nhà 02 Hùng Vương) trước 10/02/2026.

Giai đoạn 2: Di dời tòa nhà 02 Hùng Vương và hoàn thiện toàn bộ công viên trong quý II/2026.

Song song với xây dựng công viên, Thành phố sẽ mở rộng tuyến đường Trần Bình Trọng từ Lý Thái Tổ đến Hùng Vương, nâng mặt cắt ngang lên 23m (mặt đường 15m, vỉa hè hai bên 4m), tổng mức đầu tư dự kiến hơn 1.000 tỷ đồng. Việc mở rộng theo hướng lùi về phía công viên nhằm hạn chế ảnh hưởng đến nhà dân hiện hữu.

Tuyến đường sau khi mở rộng sẽ tăng khả năng kết nối, giảm ùn tắc và hoàn thiện không gian đô thị quanh công viên mới.

Xã hội hóa xây dựng đài tưởng niệm và công viên

Thành phố dự kiến kêu gọi xã hội hóa theo hình thức BT không thanh toán để xây dựng: Công viên công cộng quy mô lớn; Đài tưởng niệm nạn nhân COVID-19 và các hạng mục không gian xanh, sân chơi, tiện ích cộng đồng. Cách làm này giúp giảm áp lực ngân sách, đồng thời huy động nguồn lực xã hội cho các công trình phục vụ cộng đồng.

Theo lãnh đạo UBND TP Hồ Chí Minh, quyết định chuyển đổi một khu "đất vàng" có thể khai thác thương mại thành công viên công cộng không chỉ là nỗ lực tăng mảng xanh, mà còn là bước đi thể hiện tầm nhìn phát triển bền vững của TP Hồ Chí Minh. Khi hoàn thành, công viên Lý Thái Tổ sẽ trở thành lá phổi xanh mới, gắn với dấu ấn nhân văn – tưởng niệm nạn nhân COVID-19 – và nâng chất lượng sống cho người dân.