Tư nhân góp sức xây dựng bảo tàng: Gia tăng số lượng tỷ lệ thuận với nâng cao chất lượng

Xu hướng phát triển đa dạng của bảo tàng tư nhân bên cạnh bảo tàng Nhà nước đang này càng phát triển tại nhiều địa phương ở Việt Nam. Làm thế nào để môi hình phát triển theo hướng chuyên nghiệp hóa là câu chuyện được bàn luận trong chương trình Góc nhìn văn hóa lên sóng ngày 2/7.

Sự phát triển phong phú của hệ thống bảo tàng tư nhân hiện nay là kết quả của định hướng lâu dài và bền vững. Chỉ 2 tháng sau Quốc khánh 2/9/1945, Chính phủ lâm thời do Chủ tịch Hồ Chí Minh đứng đầu đã ban hành Sắc lệnh 65, sắc lệnh đầu tiên về bảo tồn di sản văn hóa. Nội dung của Sắc lệnh nhận định việc bảo tồn cố tích là việc rất cần trong công cuộc kiến thiết nước Việt Nam, đã đặt nền móng cho các bảo tàng. Năm 2001, khái niệm bảo tàng tư nhân xuất hiện lần đầu tiên ở Luật Di sản văn hóa. Từ năm 2009, tên gọi này được đổi thành bảo tàng ngoài công lập khi sửa đổi, bổ sung luật. Đến nay, trên toàn quốc có 66 bảo tàng tư nhân, với chủ đề đa dạng. Hầu hết các bảo tàng này đều xuất phát từ các bộ sưu tập tư nhân. Những người làm bảo tàng tư nhân đa số là yêu thích, tiềm năng và tiềm lực kinh tế đều không có. Hiện nay, ngoài một số ít bảo tàng có quy mô lớn, chuyên nghiệp, còn lại các bảo tàng khác vận hành ở quy mô nhỏ.

Làm bảo tàng tư nhân là câu chuyện không dễ dàng. Những năm qua, không ít bảo tàng tư nhân mở ra với vốn đầu tư lớn nhưng phải dẹp bỏ. Nhiều chuyên gia lý giải Việt Nam vẫn đang trong thời kỳ đầu phát triển, từ không có đến có bảo tàng tư nhân. Quá trình chuyên nghiệp hóa bảo tàng tư nhân đòi hỏi nhiều hơn nữa nguồn lực, từ cơ chế chính sách, giải pháp chuyên môn, sự đồng hành của các quỹ bảo trợ. Đây cũng là tâm huyết của thế hệ những người đầu tiên làm bảo tàng tư nhân ở nước ta.

Dễ nhận thấy rằng bên cạnh những cơ chế hỗ trợ đặc thù thì nhu cầu cấp thiết của các bảo tàng hiện nay là được đào tạo và ứng dụng các công nghệ. Đồng thời, các bảo tàng cũng đang rất cần được địa phương quan tâm hỗ trợ quảng bá, kết nối với du khách xa gần. Có như vậy, sự gia tăng số lượng các bảo tàng tư nhân mới tỷ lệ thuận với việc nâng cao chất lượng. Những bảo tàng này sẽ góp phần làm cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa di sản và nhân dân, tạo dựng thêm những điểm đến đẹp cho mỗi vùng đất.