Tuyển sinh đại học 2026: Giảm phương thức, tăng đánh giá năng lực thí sinh

Năm 2026, công tác tuyển sinh đại học dự kiến có nhiều điều chỉnh quan trọng nhằm phù hợp với Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 và định hướng đổi mới của Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT). Theo đó, nhiều trường đại học trên cả nước đã bắt đầu công bố dự kiến phương án tuyển sinh, với xu hướng giảm số lượng phương thức, hướng tới đánh giá toàn diện năng lực, tư duy và khả năng ứng dụng thực tế của thí sinh.

Giảm phương thức, đảm bảo công bằng và minh bạch

Bộ GD&ĐT yêu cầu các cơ sở đào tạo đại học khẩn trương hoàn thiện, sớm công bố đề án tuyển sinh năm 2026, trong đó nhấn mạnh việc giảm bớt các phương thức xét tuyển. Việc này nhằm tránh tình trạng "ma trận" tuyển sinh khiến thí sinh và phụ huynh khó lựa chọn, đồng thời bảo đảm tính công bằng, minh bạch giữa các hình thức xét tuyển.

Đại diện Bộ GD&ĐT cho biết, các trường cần rà soát, khắc phục bất cập từ mùa tuyển sinh 2025, ổn định tổ hợp xét tuyển và đảm bảo quyền lợi của thí sinh. Những ngành đào tạo không bảo đảm chất lượng sẽ bị dừng tuyển sinh. Bộ cũng đang lấy ý kiến về dự thảo xử phạt vi phạm trong công tác tuyển sinh, với mức phạt có thể lên đến 150 triệu đồng đối với trường hợp tuyển sai quy định.

Các trường lớn công bố sớm phương án tuyển sinh

Ngay từ đầu tháng 10, hàng loạt trường đại học đã công bố dự kiến phương án tuyển sinh 2026. Nhiều trường chuyển hướng sang mô hình xét tuyển tổng hợp, kết hợp nhiều yếu tố thay vì phụ thuộc vào một kỳ thi duy nhất.

Tại phía Nam, Trường Đại học Bách khoa (ĐH Quốc gia TP Hồ Chí Minh) cho biết phương án tuyển sinh năm 2026 cơ bản giữ ổn định, tiếp tục áp dụng hai phương thức chính là xét tuyển tổng hợp (chiếm 95-99% chỉ tiêu) và xét tuyển thẳng hoặc ưu tiên theo quy định của Bộ GD&ĐT (1-5%).

PGS.TS Bùi Hoài Thắng, Trưởng phòng Đào tạo nhà trường cho biết: "Phương thức xét tuyển tổng hợp dựa trên kết quả học tập, điểm thi tốt nghiệp THPT, bài thi đánh giá năng lực và thành tích học tập, văn hóa, thể thao, nghệ thuật. Những điều chỉnh kỹ thuật, nếu có, sẽ được công bố sớm để thí sinh chủ động chuẩn bị hồ sơ".

Tương tự, Trường Đại học Công nghiệp TP Hồ Chí Minh dự kiến từ năm 2026 sẽ bỏ các phương thức xét tuyển riêng lẻ để áp dụng duy nhất phương thức xét tuyển tổng hợp, bao gồm điểm thi tốt nghiệp THPT, điểm thi đánh giá năng lực và kết quả học tập THPT. TS. Nguyễn Trung Nhân, Trưởng phòng Đào tạo, cho biết: "Phương thức mới giúp nhà trường đánh giá toàn diện hơn, tránh tình trạng chênh lệch điểm giữa các hình thức xét tuyển".

Trong khi đó, Trường Đại học Công Thương TP Hồ Chí Minh vẫn duy trì 5 phương thức xét tuyển trong năm 2026, gồm: điểm thi tốt nghiệp THPT, điểm học bạ, điểm thi đánh giá năng lực, kết hợp học bạ và xét tuyển thẳng. Đáng chú ý, trường dự kiến dừng xét học bạ từ năm 2028 để chuyển hẳn sang đánh giá năng lực tổng hợp.

Ông Phạm Thái Sơn, Giám đốc Trung tâm tuyển sinh nhà trường cho biết: "Việc đa dạng phương thức hiện nay vẫn cần thiết để tạo cơ hội cho thí sinh. Tuy nhiên, về lâu dài, xét tuyển tổng hợp sẽ là hướng đi tất yếu".

Đặc biệt, Trường Đại học Công Thương còn áp dụng chính sách nhân văn, miễn 100% học phí toàn khóa và hỗ trợ 3 triệu đồng/tháng sinh hoạt phí cho thí sinh trúng tuyển diện tuyển thẳng.

Ở phía Bắc, Đại học Bách khoa Hà Nội thông tin kỳ thi Đánh giá tư duy (TSA) năm 2026 sẽ được tổ chức thành 3 đợt – vào cuối tháng 1, giữa tháng 3 và giữa tháng 5. Kỳ thi dự kiến phục vụ khoảng 60.000 lượt thi tại 30 điểm trên cả nước. Theo trường, việc mở rộng quy mô thi giúp thí sinh chủ động sắp xếp thời gian và tăng cơ hội xét tuyển.

Tăng vai trò của các kỳ thi đánh giá năng lực

Nhiều trường đại học khác cũng tăng cường sử dụng kết quả kỳ thi đánh giá năng lực hoặc đánh giá tư duy làm căn cứ tuyển sinh. Trường Đại học Quốc tế (ĐH Quốc gia TP Hồ Chí Minh) dự kiến tăng tỷ lệ chỉ tiêu xét tuyển dựa trên kỳ thi đánh giá năng lực của ĐH Quốc gia TP Hồ Chí Minh.

Đại học Kinh tế Quốc dân cũng cho biết sẽ giảm chỉ tiêu xét tuyển bằng điểm thi tốt nghiệp THPT, đồng thời mở rộng phương thức xét tuyển kết hợp và sử dụng kết quả từ các kỳ thi đánh giá năng lực chuyên biệt.

Theo TS. Nguyễn Quốc Chính, Giám đốc Trung tâm Khảo thí và Đánh giá chất lượng đào tạo (ĐH Quốc gia TP Hồ Chí Minh), kỳ thi đánh giá năng lực năm 2026 vẫn giữ nguyên cấu trúc bài thi, chỉ điều chỉnh nhẹ về thời gian tổ chức. "Đợt 2 sẽ diễn ra sớm hơn khoảng một tuần để phù hợp lịch chung của Bộ GD&ĐT", ông Chính cho biết.

Hướng tới tuyển sinh công bằng, hiệu quả và thực chất

Đại diện Vụ Giáo dục Đại học (Bộ GD&ĐT), GS.TS Nguyễn Tiến Thảo cho biết việc các trường công bố sớm phương án tuyển sinh giúp học sinh có thêm thời gian tìm hiểu, lựa chọn ngành học phù hợp và chuẩn bị hồ sơ từ sớm. Đồng thời, đây cũng là cơ sở để các trường phổ thông điều chỉnh hoạt động dạy học gắn với yêu cầu đầu vào của giáo dục đại học.

Bộ GD&ĐT cũng đang hoàn thiện quy định mới về ưu tiên khu vực trong bối cảnh sáp nhập địa giới hành chính, đảm bảo quyền lợi cho thí sinh vùng khó khăn.

Những điều chỉnh trong công tác tuyển sinh năm 2026 cho thấy sự chuyển mình của hệ thống giáo dục đại học Việt Nam – hướng tới một mô hình tuyển sinh minh bạch, công bằng và lấy người học làm trung tâm. Qua đó, tạo nền tảng vững chắc cho công tác đào tạo nhân lực chất lượng cao trong thời kỳ mới.