Trang web lậu - Những "bãi mìn" công nghệ số

Theo nghiên cứu mới nhất từ Liên minh Chống vi phạm bản quyền và Hiệp hội Công nghiệp video châu Á, Việt Nam thuộc nhóm cao trong khu vực về tỷ lệ sử dụng nội dung số vi phạm bản quyền trong 12 tháng vừa qua. Cụ thể, tỷ lệ vi phạm bản quyền nội dung số của Việt Nam là 56%, cao hơn mức trung bình 46% của khu vực Đông Nam Á. Đáng nói hơn, có tới 62% người Việt Nam được khảo sát sẵn sàng hủy dịch vụ trả phí để sử dụng nội dung lậu. Tỷ lệ này cũng là cao nhất trong số các quốc gia và vùng lãnh thổ khu vực Đông Nam Á được khảo sát.

Tưởng là tiết kiệm được vài chục nghìn đồng mỗi tháng khi mà xem phim hoặc là bóng đá, thế nhưng nhiều người đã phải hối hận muộn màng vì cái được chẳng thấm vào đâu so với cái mất. Vào tháng 3 năm nay, Microsoft đã phát đi cảnh báo về một chiến dịch quảng cáo độc hại lan truyền trên các trang web không hợp pháp. Chiến dịch này đã lây nhiễm mã độc cho hơn 1 triệu máy tính để ăn cắp thông tin cá nhân của người dùng. Và cũng theo kết quả nghiên cứu mới đây, nguy cơ bị nhiễm phần mềm độc hại từ web lậu cao gấp gần 17 lần so với các trang web hợp pháp. Với các trang phát trực tuyến lậu, tỷ lệ nhiễm mã độc gấp tới 22 lần.

Bản thân các trang web lậu cũng có những cơ chế để ghi nhận hành vi của người dùng, sau đó có thể quay ra tống tiền ngược lại, hoặc khi cơ quan chức năng tra quét các trang web đó, chính người dùng sẽ bị trách nhiệm liên đới. “Chúng ta hình dung rằng các web lậu giống như các “bãi mìn” công nghệ số. Người dùng cần phải cân nhắc từng cú click chuột, bởi khi chỉ cần bấm nhầm một lần là đã có thể gây nguy hại trong máy tính của mình. Có rất nhiều các kỹ thuật để hacker có thể xâm nhập vào máy tính thông qua những cái đường link độc hại như vậy”, ông Đinh Tuấn Long - Trưởng khoa Công nghệ thông tin, trường Đại học Mở Hà Nội cho biết.

Hiện nay ở Việt Nam nhiều máy tính đang chạy hệ điều hành hoặc dùng phần mềm chưa đăng ký bản quyền. Đây chính là lý do khiến cho những “bãi mìn” công nghệ số, tức là những rủi ro tiềm ẩn càng trở nên phức tạp, khó lường trên không gian số.

Chỉ cần nhấp chuột vào một trang web lậu, người dùng đã trở thành mục tiêu tấn công của rất nhiều loại tội phạm ẩn danh sau màn hình. Trung bình mỗi tháng có khoảng 2.8 triệu vụ tấn công diễn ra thông qua các phần mềm độc hại, quảng cáo không mong muốn và những ứng dụng có lỗ hổng bảo mật. Vì vậy, người dùng rất cần sự cẩn trọng, tỉnh táo nhận diện những trang web lậu để không trở thành nạn nhân.

Với những trang web chính thức, các tên miền sẽ được đăng ký với các cơ quan quản lý của Việt Nam. Các trang web này có dấu hiệu nhận biết là sẽ bắt đầu bằng https và sẽ có thông tin về cơ quan quản lý của website rõ ràng, cùng với các công cụ để giúp người xem phản hồi, tương tác với người quản lý các website đó. Tuy nhiên, ở website lậu rất khó để tìm thấy các thông tin này. Người dùng cũng có thể truy cập vào trang web tinnhiemmang.vn do Bộ Công an quản lý để tra cứu các website chính thống và hợp pháp của các cơ quan, tổ chức tại Việt Nam.

Cần nhìn nhận một thực tế rằng nhiều người dùng vô tình tiếp tay trang web lậu do sự thiếu hiểu biết. Tuy nhiên, điều phổ biến vẫn là tâm lý xem miễn phí hoặc sự dễ dãi trong hành vi tiêu dùng nội dung số. Trong khi đó, pháp luật Việt Nam vẫn chưa có quy định cụ thể xử phạt người xem lậu.

Trên thế giới, ngày càng có nhiều nước điều chỉnh các quy định xem xét, xử phạt cả những người dùng của các web lậu, đặc biệt là ở châu Âu và Nhật Bản. Hình thức xử phạt thì có thể từ việc cảnh cáo, phạt tiền cho đến kiện dân sự.

Trang web lậu có thể mang đến sự tò mò, tiện lợi tức thì nhưng đằng sau đó là vô vàn những rủi ro, từ mã độc, mất thông tin cá nhân cho đến việc bị cuốn vào những rủi ro cá độ. Và không ai khác, chính người dùng là tuyến phòng thủ đầu tiên. Web lậu chỉ tồn tại khi mà còn người sử dụng. Và chấm dứt web lậu cũng bắt đầu từ sự tỉnh táo, trách nhiệm của mỗi chúng ta.