TP Hồ Chí Minh: Tiềm năng hội tụ, khát vọng vươn xa

Từ Sài Gòn xưa, nơi từng là trung tâm kinh tế, chính trị, văn hóa của miền Nam, đến siêu đô thị mới hợp nhất với Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu, Thành phố mang tên Bác không chỉ là đầu tàu kinh tế, mà còn là ngọn cờ tiên phong trong cải cách, đổi mới sáng tạo và bảo tồn bản sắc văn hóa. Với dân số gần 15 triệu người và quy mô diện tích gấp 3,25 lần trước đây, TP Hồ Chí Minh đang vươn mình trở thành một đô thị thông minh, bền vững, mang tầm vóc quốc tế.

Giao thoa để chuyển mình

Từ trên tầng cao của tòa nhà HSBC ở TP Hồ Chí Minh nhìn xuống, những công trình biểu tượng của Thành phố mang tên Bác như Bưu điện Thành phố và Nhà thờ Đức Bà đẹp rực rỡ trong ánh sáng hoàng hôn. Bên cạnh vẻ đẹp cổ kính của các công trình đã tồn tại hơn một thế kỷ là những tòa nhà cao tầng và công trình hiện đại. Đó là minh chứng rõ ràng cho sự giao thoa giữa quá khứ và hiện tại. Nhìn từ đây, bạn sẽ thấy rõ rệt sự đổi thay của thành phố từ thế kỷ trước cho đến kỷ nguyên vươn mình hiện tại, những giá trị truyền thống được tôn vinh và tiếp tục phát triển qua từng thời kỳ.

TP Hồ Chí Minh từ lâu đã khẳng định vai trò đầu tàu kinh tế của cả nước, đóng góp gần 22% GDP quốc gia và khoảng 27% tổng thu ngân sách Nhà nước. Trước năm 1975, Sài Gòn - Gia Định là trung tâm kinh tế, chính trị sôi động, đồng thời là cái nôi của các phong trào đấu tranh đô thị như cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân 1968, nơi tinh thần yêu nước và khát vọng độc lập bùng cháy. Sau thống nhất, đối mặt với cơ sở hạ tầng đổ nát và đời sống khó khăn, thành phố đã thể hiện tinh thần "xé rào" đầy táo bạo.

Những cải cách tiên phong như cơ chế khoán gọn, tự chủ tài chính, mở cửa thu hút đầu tư nước ngoài đã đặt nền móng cho sự phục hồi mạnh mẽ. Tân Thuận, một trong những khu chế xuất đầu tiên của cả nước, đã mở đường cho dòng vốn FDI, đặt nền móng để TP Hồ Chí Minh trở thành trung tâm tài chính, thương mại, dịch vụ lớn nhất Việt Nam.

Sự tiên phong không dừng lại ở lĩnh vực kinh tế. TP Hồ Chí Minh dẫn đầu cả nước trong chuyển đổi số, triển khai dịch vụ công trực tuyến sớm nhất và thí điểm mô hình đô thị thông minh với ngân hàng số, thanh toán không tiền mặt. Các khu đô thị hiện đại như Phú Mỹ Hưng, Thủ Thiêm và Thủ Đức đã định hình một diện mạo đô thị mới, được kết nối bởi các công trình hạ tầng trọng điểm như tuyến Metro số 1 Bến Thành - Suối Tiên, cầu Thủ Thiêm 2, đại lộ Võ Văn Kiệt và cao tốc Long Thành - Dầu Giây. Những công trình này không chỉ là biểu tượng của sự phát triển mà còn là minh chứng cho tư duy đổi mới và năng lực tổ chức vượt trội.

Tầm vóc mới từ hợp nhất vùng

Sự hợp nhất TP Hồ Chí Minh với Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu đã tạo nên một siêu đô thị quốc tế với dân số gần 15 triệu người và diện tích mở rộng gấp 3,25 lần. Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh: "Đây không đơn thuần là mở rộng địa giới hành chính, mà là bước đột phá trong tái cấu trúc không gian phát triển vùng".

Cấu trúc đa trung tâm này kết nối ba cực kinh tế năng động: TP Hồ Chí Minh là trung tâm tài chính quốc tế, khoa học công nghệ, trí tuệ nhân tạo, chip bán dẫn; Bình Dương là thủ phủ công nghiệp công nghệ cao; Bà Rịa - Vũng Tàu là trung tâm cảng biển, kinh tế biển, năng lượng sạch. Hạ tầng giao thông được đẩy mạnh với các tuyến cao tốc như TP Hồ Chí Minh - Chơn Thành, vành đai 4 kết nối đến Bà Rịa - Vũng Tàu và tuyến đường sắt Bàu Bàng, Dĩ An đến cảng Cái Mép. Hệ thống giao thông thủy trên sông Sài Gòn cũng mở ra tiềm năng đô thị ven sông sinh thái, đặc trưng và hiệu quả.

Trung tâm Tài chính Quốc tế tại Khu đô thị Thủ Thiêm là điểm nhấn chiến lược, không chỉ nâng cao vị thế của thành phố trong khu vực mà còn thu hút hàng nghìn startup và quỹ đầu tư mạo hiểm trong các lĩnh vực như trí tuệ nhân tạo và dữ liệu lớn. Du lịch cũng được định hướng phát triển mạnh mẽ với 681 điểm đến đa dạng, từ di tích văn hóa đến nghỉ dưỡng biển đảo, được tích hợp số hóa qua các nền tảng như Công dân số và MultiGo.

Theo ông Nguyễn Văn Được, Chủ tịch UBND Thành phố Hồ Chí Minh, quy hoạch đến năm 2040, tầm nhìn 2060, hướng tới đưa thành phố vào Top 100 đô thị đáng sống hàng đầu thế giới, tập trung vào con người, không gian xanh và phát triển bền vững. Nghị quyết 98 với thể chế đặc thù đã tháo gỡ các điểm nghẽn về tài chính, công nghệ cao và giao thông, tạo lợi thế cạnh tranh để thành phố dẫn đầu trong chuyển đổi số, công nghệ xanh, tài chính - du lịch và an sinh xã hội.

Tầm nhìn đô thị bền vững

Bên cạnh những thành tựu, TP Hồ Chí Minh cũng phải đối mặt với thách thức từ tăng trưởng dân số nhanh và áp lực lên hạ tầng, nhà ở, dịch vụ công cộng. Theo TSKH - KTS Ngô Viết Nam Sơn, thành phố cần phát triển đô thị chiến lược, đặt con người làm trung tâm và tích hợp trí tuệ nhân tạo trong quy hoạch. Ông nhấn mạnh tầm quan trọng của bảo tồn bản sắc địa phương trong bối cảnh toàn cầu hóa, nơi kiến trúc không chỉ đẹp mà còn phải nhân văn, thân thiện với môi trường. Kiến trúc xanh đang trở thành xu hướng tất yếu, với hơn 100 công trình xanh tại thành phố, như Công viên Phú Lâm - kết hợp không gian xanh và công trình công cộng hiện đại; hay Thảo Cầm Viên - được cải tạo để nâng cao chất lượng sống. PGS TS Trần Hoàng Ngân cũng nhấn mạnh mục tiêu đến năm 2030 trở thành đô thị xanh, thông minh, đến năm 2045 ngang tầm các đô thị lớn thế giới.

Bảo tồn văn hóa cũng là trọng tâm, với sự giao thoa giữa các lễ hội truyền thống như Nghinh Ông, Nguyên tiêu và các sự kiện hiện đại như Lễ hội Áo dài, Đường hoa Nguyễn Huệ, hay Liên hoan phim quốc tế. Những hoạt động này không chỉ tôn vinh tinh hoa dân tộc mà còn tiếp nhận giá trị văn hóa toàn cầu, tạo nên một thành phố sáng tạo. An sinh xã hội được chú trọng với các chương trình giảm nghèo bền vững, nhà ở xã hội và nâng cao chất lượng y tế - giáo dục, đảm bảo sự phát triển toàn diện.

TP Hồ Chí Minh, với di sản 50 năm kiên cường và khát vọng vươn xa, đang đứng trước ngưỡng cửa của một kỷ nguyên mới. Những thách thức về giao thông, môi trường và phát triển đồng bộ vẫn hiện hữu, nhưng với tư duy quy hoạch bền vững và khả năng thích ứng, Thành phố mang tên Bác sẽ tiếp tục là ngọn cờ đầu, không chỉ của Việt Nam mà còn của khu vực Đông Nam Á, hướng tới một tương lai nơi con người, công nghệ và văn hóa hòa quyện trong một siêu đô thị đáng sống.