TP Hồ Chí Minh sẽ kiến tạo môi trường thuận lợi nhất cho đội ngũ trí thức, văn nghệ sĩ

Ông Dương Anh Đức - Ủy viên Ban Thường vụ, Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy chủ trì hội nghị.

Sau 50 năm xây dựng và phát triển, TP Hồ Chí Minh đã khẳng định vị thế là đô thị đặc biệt, trung tâm lớn về kinh tế, văn hóa, khoa học công nghệ, đóng góp quan trọng vào thành tựu chung của cả nước. Đồng hành cùng chặng đường ấy, đội ngũ trí thức, nhà khoa học và văn nghệ sĩ thành phố luôn có những cống hiến bền bỉ, tạo dấu ấn sâu đậm trong nhiều lĩnh vực, được xã hội ghi nhận, quốc tế vinh danh.

Trong bối cảnh năm 2025 mang ý nghĩa đặc biệt quan trọng - năm "tăng tốc, bứt phá" để TP Hồ Chí Minh hoàn thành kế hoạch 5 năm và chuẩn bị cho Đại hội Đảng bộ thành phố lần thứ XIII, cũng như Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV - vai trò của giới trí thức và văn nghệ sĩ càng được đề cao. Đây chính là lực lượng then chốt để thành phố phát triển theo hướng thông minh, hiện đại, giàu bản sắc.

Phát huy trí tuệ, sáng tạo trong bối cảnh mới

Hội thảo đã đặt ra nhiều vấn đề lớn liên quan đến khoa học, giáo dục và văn hóa nghệ thuật. Các tham luận cho thấy bức tranh toàn cảnh: bên cạnh những thành tựu nổi bật, TP Hồ Chí Minh vẫn còn nhiều thách thức cần tháo gỡ để phát huy tối đa vai trò của đội ngũ trí thức và văn nghệ sĩ.

TS Nguyễn Minh Nhựt - Phó Trưởng ban Văn hóa - Xã hội HĐND TP Hồ Chí Minh - chỉ ra rằng, thành phố có nhiều lợi thế trong giao lưu quốc tế nhưng vẫn tồn tại hạn chế như: thiếu quỹ hỗ trợ nghệ sĩ, thủ tục hành chính rườm rà, rào cản ngoại ngữ, ứng dụng công nghệ số chưa đồng bộ và cơ chế bảo vệ bản quyền còn bất cập. Ông kiến nghị thành lập Quỹ Hỗ trợ Nghệ thuật Quốc tế TP Hồ Chí Minh, đồng thời đơn giản hóa thủ tục hợp tác, đầu tư hạ tầng công nghệ số để quảng bá nghệ thuật và mở rộng đào tạo ngoại ngữ, kỹ năng hội nhập cho nghệ sĩ.

Ở góc độ quản lý, ông Phạm Thành Nhân - Phó Giám đốc Sở Nội vụ TP Hồ Chí Minh - cho rằng, việc tinh gọn bộ máy vừa mở ra cơ hội, vừa đặt ra thách thức cho trí thức trẻ. Nếu thiếu chính sách đồng bộ về đào tạo, bồi dưỡng và đãi ngộ, nguồn nhân lực trẻ có nguy cơ dịch chuyển sang khu vực tư nhân hoặc ra nước ngoài. Do đó, thành phố cần triển khai quyết liệt chính sách hiện có, đồng thời xây dựng môi trường làm việc minh bạch, chuyên nghiệp, gắn với chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo để giữ chân nhân tài.

GS.TS Trương Thị Hiền - nguyên Giám đốc Học viện Cán bộ TP Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội Nữ trí thức Thành phố - nhấn mạnh, vẫn còn nhiều rào cản đối với nữ trí thức trong nghiên cứu khoa học. Bà mong muốn có những chính sách phù hợp để tháo gỡ trở ngại, giúp phụ nữ phát huy tối đa năng lực sáng tạo.

Ở lĩnh vực văn hóa nghệ thuật, NSƯT Hạnh Thúy cho rằng thành phố đang chứng kiến "hai dòng chảy song song": sự bùng nổ của âm nhạc đại chúng, nghệ thuật thị giác đương đại, điện ảnh; và sự mai một của văn hóa truyền thống. Một số lĩnh vực nghệ thuật truyền thống thậm chí đang rơi vào khủng hoảng. Từ thực trạng trên, theo NSƯT Hạnh Thúy không thể đầu tư dàn trải mà phải xác định ngành nào cần cứu, ngành nào cần bứt tốc và ngành nào cần nền tảng chính sách ổn định để ban hành những quyết sách phù hợp.

PGS.TS Nguyễn Thị Mỹ Liêm - Phó Chủ tịch Hội Âm nhạc TP Hồ Chí Minh - đưa ra ví dụ về nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung. Dù không có bằng cấp chính quy về âm nhạc vẫn sáng tác thành công nhiều ca khúc có tác động xã hội lớn. Bà đặt vấn đề: Hội Âm nhạc cần có cơ chế nào để vừa ghi nhận, vừa khích lệ những văn nghệ sĩ như vậy tiếp tục sáng tạo, cống hiến, ngay cả khi họ từ bỏ nguồn thu nhập cao từ thị trường để theo đuổi nghệ thuật có giá trị xã hội.

Trong khi đó, nhà văn Bích Ngân - Chủ tịch Hội Nhà văn TP Hồ Chí Minh - cho rằng việc quảng bá văn học nghệ thuật Việt Nam ra thế giới đang quá chậm so với khu vực. Bà dẫn chứng kinh nghiệm Hàn Quốc và Trung Quốc để thấy cần xem văn học nghệ thuật là mũi nhọn của ngành văn hóa để thúc đẩy công nghiệp sáng tạo.

Để TP Hồ Chí Minh trở thành nơi "đất lành"

Phát biểu kết luận hội thảo, ông Dương Anh Đức trân trọng ghi nhận toàn bộ ý kiến của các chuyên gia, đồng thời khẳng định Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy sẽ tổng hợp, chắt lọc để tham mưu cho các cấp có thẩm quyền ban hành chính sách thiết thực hơn.

Theo ông, sau khi hợp nhất với Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu, TP Hồ Chí Minh trở thành nơi hội tụ của giới khoa học và trí thức. Thành phố đã ban hành nhiều chính sách thu hút nhân tài, xây dựng các giải thưởng về khoa học công nghệ, văn học nghệ thuật với giá trị lớn. Tuy nhiên, hiệu quả chưa như mong đợi. Điều này cho thấy chính sách dù nhiều nhưng chưa đủ sức hấp dẫn.

Ông Đức nhấn mạnh: trí thức, nhà khoa học, văn nghệ sĩ đều có lòng tự trọng nghề nghiệp cao, vì vậy môi trường để họ cống hiến mới là yếu tố quyết định. Thành phố cần chứng minh được rằng đây thực sự là "đất lành chim đậu", nơi nhân tài có thể yên tâm sáng tạo và cống hiến lâu dài.

Trong thời gian tới, Ban Tuyên giáo và Dân vận sẽ tiếp tục nghiên cứu để tham mưu các chính sách ưu đãi vượt trội, tạo điều kiện tối đa cho đội ngũ trí thức, văn nghệ sĩ phát huy năng lực. Ông cũng kêu gọi các nhà khoa học, văn nghệ sĩ có uy tín sử dụng sức ảnh hưởng của mình để lan tỏa tinh thần đồng lòng, chung sức vì sự phát triển bền vững của TP Hồ Chí Minh.