Thủ tướng Phạm Minh Chính: Phòng ngừa, ứng phó hiệu quả với các đe dọa an ninh phi truyền thống

Đại tướng Lương Tam Quang, Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng Bộ Công an chủ trì Hội nghị. Cùng dự Hội nghị có ông Trần Lưu Quang, Bí thư Trung ương Đảng, Bí thư Thành ủy TP Hồ Chí Minh; đại diện lãnh đạo các Ban Đảng Trung ương, Ủy ban Kiểm tra Trung ương, Văn phòng Trung ương Đảng; lãnh đạo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các Ủy ban của Quốc hội, Hội đồng Dân tộc, đại diện lãnh đạo Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội, lãnh đạo các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ; Bí thư Tỉnh ủy, Thành ủy, Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố; thành viên Ban Chỉ đạo, Tổ Biên soạn xây dựng Chiến lược; lãnh đạo Bộ Công an, Giám đốc Công an các địa phương; cùng đại diện các cơ quan báo chí, phát thanh, truyền hình trong cả nước.

Phát biểu khai mạc "Hội nghị toàn quốc triển khai Nghị quyết số 147/NQ-CP ngày 22/5/2025 của Chính phủ ban hành Chiến lược tổng thể quốc gia phòng ngừa, ứng phó với các đe dọa an ninh phi truyền thống đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045", Đại tướng Lương Tam Quang, Bộ trưởng Bộ Công an, cho biết những năm gần đây các đe dọa an ninh phi truyền thống có quy mô tác động rộng lớn, tạo hiệu ứng dây chuyền và chủ yếu sử dụng biện pháp phi vũ trang, đe dọa an ninh của nhiều quốc gia. Hầu hết các mối đe dọa này mang tính toàn cầu, vượt quá khả năng ứng phó của từng quốc gia riêng lẻ; Việt Nam là một trong những nước chịu ảnh hưởng nặng nề và toàn diện.

Bộ trưởng Bộ Công an nhấn mạnh, sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ, khi tốc độ phát triển nhanh hơn khả năng quản lý, thiếu cơ chế kiểm soát, thiếu minh bạch và chia sẻ thông tin, có thể trở thành nguồn phát sinh nguy cơ mới đối với an ninh phi truyền thống. Hệ thống điều khiển tự động, nếu bị tấn công hoặc chiếm quyền vận hành, có thể gây tai nạn, mất an toàn; trí tuệ nhân tạo có thể bị lợi dụng để tạo nội dung giả mạo, lừa đảo, thao túng dư luận hoặc tấn công tự động.

Đại tướng Lương Tam Quang cho biết, hiện nay, an ninh mạng nổi lên với nhiều nguy cơ: hoạt động gián điệp mạng, tấn công vào hệ thống thông tin quan trọng; tội phạm công nghệ cao gia tăng; tội phạm hình sự dịch chuyển lên không gian mạng, đặc biệt là lừa đảo, chiếm đoạt tài sản, thu thập và mua bán dữ liệu cá nhân.

Bên cạnh đó, Việt Nam đối diện nhiều thách thức phi truyền thống khác: thiên tai như bão, lũ, hạn hán, xâm nhập mặn; an ninh nguồn nước ngày càng nghiêm trọng; an ninh năng lượng chịu sức ép khi nhu cầu tăng cao; ô nhiễm môi trường diễn biến phức tạp. Cùng với cơ cấu dân số đông và xu hướng già hóa, các rủi ro thiên tai, dịch bệnh gia tăng đặt ra yêu cầu cấp bách về an ninh lương thực, an ninh dân số, an ninh xã hội và an ninh con người.

Cũng theo Đại tướng Lương Tam Quang, thời gian qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng và quản lý của Nhà nước, công tác phòng ngừa, ứng phó với các đe dọa an ninh phi truyền thống đạt một số kết quả tích cực, năng lực quản trị rủi ro và điều phối liên ngành được cải thiện; hệ thống chuyên trách từ trung ương đến địa phương trên các lĩnh vực y tế dự phòng, phòng chống thiên tai, ứng phó biến đổi khí hậu, cứu hộ cứu nạn được củng cố; hợp tác quốc tế được tăng cường. Tuy nhiên, công tác vẫn còn hạn chế, chưa toàn diện, chưa có chiến lược khung tổng thể, dẫn tới tản mạn, phân tán, lãng phí nguồn lực.

Khai mạc Hội nghị, Bộ trưởng Bộ Công an gợi mở hai vấn đề để thảo luận. Thứ nhất, thống nhất nhận thức về các đe dọa an ninh phi truyền thống hiện nay và hậu quả nếu không được quản trị, kiểm soát hiệu quả; xác định đây là trách nhiệm, quyền lợi, nghĩa vụ trọng yếu, thường xuyên của cả hệ thống chính trị và toàn dân, dưới sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp của Đảng và sự quản lý tập trung, thống nhất của Nhà nước; lấy phòng ngừa là chiến lược cơ bản, loại bỏ từ sớm, từ xa các nguyên nhân phát sinh nguy cơ; đồng thời chủ động nguồn lực, phương án ứng phó, khắc phục hậu quả, nhanh chóng khôi phục ổn định xã hội sau sự cố, thảm họa.

Thứ hai, về giải pháp căn cơ, Đại tướng Lương Tam Quang, đề nghị tập trung vào tám nhóm giải pháp: hình thành cơ chế chỉ đạo, điều hành, điều phối từ trung ương tới cơ sở bảo đảm đồng bộ, thống nhất, tinh gọn, hiệu quả; rà soát, bổ sung, hoàn thiện hệ thống chính sách pháp luật tạo hành lang pháp lý thuận lợi; nâng cao năng lực dự báo chiến lược, quản trị quốc gia, ứng dụng khoa học công nghệ trong giám sát, cảnh báo sớm; đẩy mạnh phát triển bền vững, hạn chế nguyên nhân phát sinh nguy cơ, huy động sức mạnh toàn dân, nghiên cứu thành lập quỹ đặc biệt phục vụ phòng ngừa, ứng phó; tăng cường thông tin, truyền thông, tập huấn, diễn tập, cứu trợ, phục hồi theo từng tình huống cụ thể; nâng cao kiến thức, kỹ năng cho đội ngũ cán bộ trực tiếp tham gia; đẩy mạnh chuyển đổi số, nghiên cứu phát triển và ứng dụng khoa học công nghệ hiện đại; tăng cường hợp tác quốc tế, tranh thủ nguồn lực tài chính, công nghệ, đào tạo nhân lực và chia sẻ kinh nghiệm.

Phát biểu chỉ đạo hội nghị, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đánh giá cao Bộ Công an chủ động, tích cực, trách nhiệm, phối hợp chặt chẽ với các cơ quan liên quan để tham mưu, xây dựng, ban hành Nghị quyết và tổ chức hội nghị quán triệt, triển khai để xây dựng nền tảng vững chắc để ứng phó hiệu quả các mối đe dọa an ninh phi truyền thống, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững, phồn vinh, thịnh vượng trong bối cảnh dự báo có biến động.

Thủ tướng Phạm Minh Chính nêu rõ, Đảng, Nhà nước ta nhận thức rất sớm và đã ban hành nhiều nghị quyết, chiến lược, pháp luật về phòng ngừa, ứng phó với các đe dọa an ninh phi truyền thống.

Đặc biệt, Nghị quyết 51-NQ/TW ngày 05/9/2019 của Bộ Chính trị về Chiến lược bảo vệ an ninh quốc gia nhấn mạnh: "Sẵn sàng ứng phó hiệu quả với các thách thức an ninh truyền thống và phi truyền thống" và Kết luận 81-KL/TW ngày 04/6/2024 của Bộ Chính trị về ứng phó với biến đổi khí hậu, tăng cường quản lý tài nguyên, bảo vệ môi trường đề ra nhiệm vụ: "Nghiên cứu ban hành Chiến lược tổng thể quốc gia phòng ngừa, ứng phó với các đe dọa an ninh phi truyền thống đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045".

Đồng thời, hệ thống pháp luật liên quan an ninh phi truyền thống cũng được bổ sung, hoàn thiện, thể chế hóa quan điểm của Đảng, nội luật hóa các cam kết quốc tế của Việt Nam và đáp ứng tốt hơn yêu cầu thực tiễn.

Điều này thể hiện cách làm bài bản, khoa học, toàn diện, bước chuyển tích cực từ việc đối phó bị động sang quản lý chủ động và toàn diện; năng lực ứng phó với các thách thức an ninh phi truyền thống được củng cố, tăng cường.

Theo Thủ tướng, các đe dọa an ninh phi truyền thống đang tác động rất mạnh mẽ, toàn diện đến sự phát triển bền vững của Việt Nam, đến đời sống của nhân dân, nếu không làm tốt công tác phòng ngừa, ứng phó thì hậu quả rất khôn lường.

Theo đó, biến đổi khí hậu, thiên tai, thời tiết ngày càng cực đoan, cường độ và cấp độ cao, gây hậu quả nghiêm trọng (năm 2024 thời tiết đặc biệt khắc nghiệt, trong đó bão Yagi gây thiệt hại rất lớn về người và tài sản). Dịch bệnh diễn biến phức tạp, nhất là các dịch bệnh mới, điển hình là COVID-19. Các vấn đề an ninh năng lượng, an ninh lương thực, an ninh nguồn nước cũng có nhiều diễn biến phức tạp.

Sự phát triển của khoa học công nghệ, trí tuệ nhân tạo, chuyển đổi số vừa là cơ hội, vừa là thách thức đối với an ninh quốc gia khi khoa học công nghệ là phương tiện để các loại hình tội phạm phát triển; các loại tội phạm truyền thống tinh vi hơn; các loại tội phạm mới có xu hướng gia tăng mạnh mẽ (tội phạm lừa đảo qua mạng, tội phạm sử dụng công nghệ cao, tội phạm xuyên quốc gia...). Quyền riêng tư, dữ liệu cá nhân có nhiều rủi ro; an ninh mạng, an ninh thông tin có nhiều thách thức (tấn công mạng, đánh cắp dữ liệu, thông tin sai lệch, tin giả, xuyên tạc, xấu độc...).

Người đứng đầu Chính phủ đánh giá, những vấn đề an ninh phi truyền thống mang tính toàn dân, toàn diện, toàn cầu, không ai, không quốc gia nào có thể giải quyết một mình, không một quốc gia nào an toàn nếu thế giới còn bị đe dọa; do đó phải có sự chung tay, đoàn kết của toàn thế giới, đề cao chủ nghĩa đa phương thì mới giải quyết được, trong đó các nước giàu phải hỗ trợ, giúp đỡ các nước nghèo và mỗi cơ quan, mỗi người dân phải có trách nhiệm của mình.

Theo Thủ tướng, trước các vấn đề an ninh phi truyền thống, phòng ngừa phải chủ động, bền vững, ứng phó phải kịp thời, hiệu quả. Muốn vậy, phải nâng cao khả năng dự báo, cảnh báo, chú trọng nghiên cứu cơ bản, nắm chắc tình hình, đưa ra nhiệm vụ, giải pháp phù hợp, hiệu quả trên cơ sở dữ liệu, ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số.

Thủ tướng nêu rõ mục tiêu trong phòng ngừa, ứng phó với các đe dọa an ninh phi truyền thống để góp phần phát triển nhanh, bền vững, bảo vệ an ninh, an toàn, an dân, ngăn chặn, đẩy lùi, không để xảy ra các sự cố và nếu xảy ra thì phải giải quyết nhanh, ứng phó kịp thời, hiệu quả.

Thủ tướng nhấn mạnh các quan điểm xuyên suốt: Lấy phòng ngừa là chính, cơ bản, chiến lược, lâu dài, quyết định, bền vững, ứng phó phải cấp bách, nhanh chóng, kịp thời, hiệu quả, cả đột xuất và thường xuyên; các biện pháp phải tổng thể, toàn diện, kết hợp các biện pháp hành chính và biện pháp khoa học; lấy người dân làm trung tâm, chủ thể, vừa là đối tượng bảo vệ, vừa là chủ thể tham gia; huy động tổng thể các nguồn lực, kết hợp hài hòa giữa "bốn tại chỗ" (chỉ huy tại chỗ; lực lượng tại chỗ; phương tiện, vật tư tại chỗ; hậu cần tại chỗ) và tăng cường từ bên ngoài.

Hội nghị đã quán triệt những nội dung cơ bản và phương hướng triển khai Nghị quyết 147 của Chính phủ, Thủ tướng nhấn mạnh một số nhiệm vụ, giải pháp.

Thứ nhất, tiếp tục tăng cường tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức toàn xã hội về sự nguy hiểm của các mối đe dọa an ninh phi truyền thống và tầm quan trọng của công tác phòng ngừa, ứng phó.

Bộ Công an chủ trì, phối hợp với Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, các cơ quan thông tấn, báo chí, các bộ, ngành trung ương và địa phương tổ chức tuyên truyền, phổ biến rộng rãi Chiến lược này.

Thứ hai, nghiên cứu, bổ sung, hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật đồng bộ, tạo hành lang pháp lý vững chắc cho việc tổ chức các hoạt động của cơ quan điều hành ở từng cấp, bảo đảm vừa toàn diện, vừa chuyên sâu để phòng ngừa, ứng phó với các đe dọa an ninh phi truyền thống.

Các bộ, ngành căn cứ chức năng, nhiệm vụ phối hợp với Bộ Tư pháp triển khai rà soát, nghiên cứu, sửa đổi những quy định không còn phù hợp, ban hành những quy định mới, phù hợp đặc điểm, tình hình đất nước, bảo đảm tính đồng bộ và tăng cường hiệu lực, hiệu quả trong thực thi pháp luật, tổ chức thực hiện xuyên suốt, tổng thể và mang tính pháp lệnh.

Thứ ba, nâng cao khả năng dự báo, cảnh báo, năng lực phân tích, điều hành dựa trên cơ sở khoa học, dữ liệu; ứng dụng triệt để các thành tựu của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư; đẩy mạnh khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong phòng ngừa, ứng phó các đe dọa an ninh phi truyền thống. Xây dựng các kịch bản ứng phó; phát triển công nghệ số, AI, dữ liệu lớn, mạng lưới cảm biến để nâng cao năng lực cảnh báo sớm, mô hình hóa rủi ro, đánh giá tác động và dự báo xu hướng các mối đe dọa mới nổi; xây dựng hệ thống dữ liệu liên quan các đe dọa an ninh phi truyền thống.

Thứ tư, đầu tư, huy động nguồn lực, gồm nguồn lực Nhà nước và nguồn lực xã hội, nguồn lực hợp tác công tư, nguồn lực trong nước và ngoài nước; có nguồn lực dự trữ trong phòng ngừa, ứng phó với các thách thức, đe dọa phi truyền thống.

Thứ năm, đẩy mạnh hợp tác quốc tế, tăng cường vai trò và vị thế của Việt Nam trong các diễn đàn hợp tác khu vực và toàn cầu, tham gia giải quyết các vấn đề xuyên biên giới.

Cùng với đó, phải phát triển nguồn nhân lực và năng lực ứng phó; xây dựng nền kinh tế xanh, bền vững, có khả năng chống chịu cao trước các cú sốc từ môi trường và xã hội; kết hợp hài hòa, hiệu quả giữa "bốn tại chỗ" và tăng cường nguồn lực bên ngoài; phối hợp chặt chẽ, đồng bộ, hiệu quả giữa các lực lượng; sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm để chỉnh sửa, bổ sung, hoàn thiện Chiến lược.

Thủ tướng nêu rõ, Chiến lược tổng thể, toàn diện đã ban hành, việc thực hiện thành công phụ thuộc vào hành động tích cực, chủ động của các cấp, các bộ ngành, các địa phương, đặc biệt là phát huy vai trò của cấp cơ sở; với quyết tâm cao, nỗ lực lớn, hành động quyết liệt, làm việc có trọng tâm, trọng điểm, làm việc dứt việc đó, làm việc nào ra việc đó, phân công 6 rõ: Rõ người, rõ việc, rõ thời gian, rõ trách nhiệm, rõ thẩm quyền, rõ sản phẩm; tăng cường kiểm tra, giám sát, đôn đốc.