Thu hút nhân tài khoa học công nghệ bằng lương vượt khung, cấp nhà ở

Chiều 5/8, tại họp báo thường kỳ, Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) nhấn mạnh: nhân tài và nhân lực chất lượng cao là yếu tố quyết định trong phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Để thu hút và giữ chân lực lượng này, đãi ngộ linh hoạt, kể cả vượt khung lương, được coi là điều kiện tối thiểu, không phải đặc ân.

Đãi ngộ phải đủ sức cạnh tranh

Ông Mai Ánh Hồng, Phó Vụ trưởng Vụ Tổ chức Cán bộ, cho biết: so với các quốc gia phát triển, mức đãi ngộ tài chính cho nhà khoa học ở Việt Nam dù đã cải thiện nhưng vẫn chưa đủ cạnh tranh. Ngoài lương thưởng, các yếu tố phi tài chính như môi trường nghiên cứu, cơ sở vật chất, văn hóa làm việc và cơ hội phát triển sự nghiệp cũng cần được nâng cấp đồng bộ.

Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo vừa được Quốc hội thông qua tháng 6/2025 đã mở hành lang pháp lý thông thoáng, trao quyền sở hữu trí tuệ, tài chính và khai thác thương mại cho nhà khoa học. Luật cũng cho phép áp dụng cơ chế đãi ngộ linh hoạt, vượt khung lương, cùng chính sách tài chính – phi tài chính để thu hút chuyên gia, đặc biệt là người Việt ở nước ngoài.

Quốc hội đồng thời thông qua Luật Công nghiệp công nghệ số, đặt nền tảng phát triển các ngành chiến lược như bán dẫn, trí tuệ nhân tạo (AI) và tài sản số, với các ưu đãi vượt trội để hình thành hệ sinh thái công nghệ cao tại Việt Nam.

Đồng thời, Bộ KH&CN triển khai Đề án "Phát triển, trọng dụng nhân tài, nhân lực chất lượng cao", hướng tới thu hút nhà khoa học Việt Nam ở nước ngoài và chuyên gia quốc tế bằng các gói hỗ trợ tài chính đặc biệt, điều kiện làm việc ưu việt và lộ trình phát triển sự nghiệp rõ ràng.

Song song với chính sách nhân lực, Bộ sẽ nâng cấp phòng thí nghiệm trọng điểm, trung tâm nghiên cứu chuẩn quốc tế; Xây dựng khu công nghệ cao, vườn ươm công nghệ; Khuyến khích doanh nghiệp tăng đầu tư R&D, hợp tác với viện, trường để thương mại hóa sản phẩm khoa học; Tạo điều kiện cho nhà khoa học Việt Nam tham gia dự án quốc tế, kết nối mạng lưới nghiên cứu toàn cầu; Thu hút tập đoàn công nghệ lớn đặt trung tâm R&D tại Việt Nam.

Các rào cản hành chính sẽ được cắt giảm, trao quyền tự chủ tối đa kèm nguồn lực tài chính, thiết bị, dữ liệu. Việc đánh giá tập trung vào kết quả đầu ra như công bố quốc tế, bằng sáng chế, sản phẩm thương mại hóa thay vì quy trình thực hiện.

Chủ động đặt hàng công nghệ chiến lược

Ông Hoàng Anh Tú, Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học kỹ thuật và Công nghệ (Bộ KH&CN) cho hay, sau khi Thủ tướng ban hành danh mục công nghệ chiến lược và sản phẩm công nghệ chiến lược ngày 12/6, Bộ KH&CN đã khảo sát, làm việc với nhiều doanh nghiệp, viện trường để xác định sản phẩm, quy mô đầu tư và khả năng tham gia.

Kế hoạch tài trợ nghiên cứu công nghệ chiến lược đã được công bố trên Cổng thông tin Quỹ Nafosted và Cổng sáng kiến quốc gia. Trong tháng 8, Bộ KH&CN sẽ trình Thủ tướng 3 sản phẩm công nghệ chiến lược ưu tiên triển khai ngay, đồng thời hoàn thiện Đề án quốc gia phát triển công nghệ chiến lược đến 2030, tầm nhìn 2035, gồm 11 chương trình thành phần tương ứng với 11 nhóm công nghệ.

Bộ KH&CN cũng sẽ trình đề án phát triển hệ thống trung tâm nghiên cứu, phòng thí nghiệm trọng điểm dùng chung theo mô hình mở, hợp tác công – tư, phục vụ nghiên cứu công nghệ chiến lược.

Thứ trưởng Bùi Hoàng Phương nhấn mạnh: "Bộ KH&CN giờ chủ động đi đặt hàng nghiên cứu tại doanh nghiệp, viện, trường thay vì chờ họ đăng ký. Đây là thay đổi lớn để làm chủ công nghệ mới, đáp ứng nhu cầu phát triển của đất nước".