Thông điệp ẩn sau cuộc gặp thượng đỉnh giữa Thủ tướng Modi và Tổng thống Putin

Diễn ra trong bối cảnh Moscow tiếp tục chịu nhiều sức ép từ phương Tây do cuộc xung đột tại Ukraine, sự kiện cho thấy Nga không hề bị cô lập tại nhiều khu vực trên thế giới, và là dịp để New Delhi phô diễn chiến lược "tự chủ chiến lược" trong quan hệ quốc tế.

Ngay khi chuyên cơ Tổng thống Nga hạ cánh xuống New Delhi tối 4/12, Thủ tướng Modi đã phá vỡ thông lệ ngoại giao bằng cái bắt tay và cái ôm ngay trên đường băng dành cho Tổng thống Putin. Hình ảnh này diễn ra trong lúc quan hệ Ấn Độ - Mỹ rơi vào giai đoạn nhiều trắc trở.

Tổng thống Mỹ Donald Trump gần đây áp thuế 50% đối với hàng hóa Ấn Độ, lấy lý do nước này tăng mạnh nhập khẩu dầu Nga - từ 0,2% trước chiến sự lên tới 40% hiện nay. Cố vấn thương mại Nhà Trắng Peter Navarro thậm chí gọi xung đột Ukraine là "cuộc chiến của ông Modi", cho rằng con đường dẫn đến hòa bình "một phần đi qua New Delhi".

Những bất đồng cũng xuất hiện trong đàm phán thương mại, vấn đề thị thực H1-B, chính sách với Pakistan và đề xuất của Tổng thống Trump về "G-2 với Trung Quốc", điều mà giới hoạch định chiến lược Mỹ lâu nay né tránh, nhằm duy trì vai trò của Ấn Độ trong việc cân bằng ảnh hưởng của Bắc Kinh tại Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.

Những chỉ trích công khai từ Washington thời gian qua đã tạo sức ép chính trị trong nước đối với ông Modi, làm dấy lên tranh luận về hướng đi của chính sách đối ngoại Ấn Độ.

Chương trình nghị sự chuyến thăm của Tổng thống Putin bao gồm hợp tác năng lượng, quốc phòng, khoáng sản chiến lược, đầu tư và hàng không dân dụng. Ấn Độ tiếp tục đề nghị Nga đẩy nhanh bàn giao các khí tài quan trọng, trong đó có 2 tổ hợp S-400 từ hợp đồng năm 2018 bị chậm tiến độ do chiến sự tại Ukraine. Tuy vậy, tỷ trọng vũ khí Nga trong nhập khẩu quốc phòng của Ấn Độ đã giảm một nửa trong những năm gần đây, khi New Delhi chủ trương đa dạng hóa nguồn cung và Moscow bị cuốn vào chiến tranh, khiến triển vọng hợp tác sâu hơn trở nên hạn chế.

Tại họp báo ngày 6/12, hai nhà lãnh đạo Nga - Ấn đã công bố chương trình hợp tác kinh tế tới năm 2030. Tuy nhiên, kim ngạch kỷ lục giữa hai nước chủ yếu nhờ dầu mỏ - lĩnh vực hiện đối mặt sức ép mới sau khi Washington trừng phạt hai tập đoàn Rosneft và Lukoil. Nhiều nhà máy lọc dầu lớn của Ấn Độ đã tạm ngừng đặt hàng mới từ Nga. New Delhi vì vậy tìm kiếm thêm cơ hội tiếp cận thị trường Nga cho dược phẩm, máy móc và nông sản, trong khi Tổng thống Putin cam kết cung cấp nhiên liệu liên tục cho nền kinh tế Ấn Độ.

Không có hợp đồng quốc phòng lớn nào được ký kết, và Thủ tướng Modi nhấn mạnh Ấn Độ "đứng về phía hòa bình" trong vấn đề Ukraine. Tuy vậy, sự kiện vẫn là lời nhắc nhở cho Washington rằng cách tiếp cận hiện nay của Mỹ đối với Ấn Độ khó có thể mang lại hiệu quả lâu dài, trong bối cảnh New Delhi và Moscow vẫn quyết tâm duy trì và điều chỉnh quan hệ đối tác chiến lược của mình.