Tài khoản giao thông - Bước tiến số hóa hạ tầng giao thông đường bộ

Nguy cơ ùn tắc cao tốc nếu chậm chuyển đổi tài khoản thu phí

Theo quy định của Nghị định 119/2024/NĐ-CP, chủ phương tiện ô tô phải chuyển đổi tài khoản thu phí sang tài khoản giao thông có kết nối phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt trước ngày 1/10/2025. Theo quy định, nếu chậm trễ trong việc chuyển đổi, phương tiện có thể bị từ chối qua trạm ETC và dễ gây ách tắc tại các trạm thu phí. Đồng thời, chủ phương tiện cũng sẽ gặp khó khăn khi tra cứu giao dịch để khiếu nại hoặc khi sử dụng các dịch vụ mở rộng trong tương lai.

Thông tin thống kê từ nhà cung cấp dịch vụ thu phí không dừng VETC đã dán thẻ cho gần 3,6 triệu khách hàng, trong đó có khoảng 140.000 khách hàng là doanh nghiệp, tổ chức đã chuyển đổi tài khoản thu phí sang tài khoản giao thông kết nối với phương tiện thanh toán, phần lớn là xe cá nhân. Tuy nhiên, tỷ lệ chuyển đổi vẫn thấp so với tổng số 6,8 triệu ô tô trên cả nước.

Riêng tuyến cao tốc Hà Nội - Hải Phòng, những ngày qua, mỗi ngày còn hơn 5.000 xe (tương đương 10% lưu lượng) chưa nâng cấp tài khoản, khiến tình trạng xe phải dừng tại trạm có xu hướng tăng. Để bảo đảm giao thông thông suốt, VETC đã tăng cường nhân sự hỗ trợ tại các điểm thu phí, có ngày bố trí tới 9 - 10 người. Đại diện đơn vị này khuyến nghị chủ phương tiện nên chủ động hoàn tất chuyển đổi trước hạn, đồng thời cam kết hỗ trợ tối đa, đảm bảo an toàn và minh bạch.

"Hiện tại có chuyển đổi hay không chuyển đổi thì hệ thống hạ tầng và hệ thống đầu cuối ở trạm thu phí sẽ không có ảnh hưởng gì, không liên quan gì về việc chuyển đổi này. Hạ tầng vẫn đảm bảo hoạt động tốt trong trường hợp nếu chuyển đổi theo lộ trình của VETC" ông Đặng Văn Nghị - Phó Trưởng phòng Quản lý vận hành Cao tốc Hà Nội - Hải Phòng cho biết.

Sự chậm trễ trong việc chuyển đổi tài khoản thu phí đang đặt ra một nguy cơ rất lớn. Nếu hàng triệu phương tiện đồng loạt chuyển đổi trong những ngày cuối cùng, hệ thống công nghệ có thể bị quá tải, dẫn đến lỗi và gián đoạn. Tệ hơn, nếu không chuyển đổi kịp, từ ngày 1/10, các tuyến cao tốc và đường huyết mạch sẽ có nguy cơ xảy ra ùn tắc nghiêm trọng khi các phương tiện bị từ chối qua trạm ETC, gây ảnh hưởng đến hoạt động kinh tế và đời sống xã hội.

Lý giải về tỷ lệ chuyển đổi từ vẫn còn thấp, ông Tô Nam Toàn - Trưởng phòng Khoa học công nghệ, Môi trường và Hợp tác quốc tế, Cục Đường bộ Việt Nam cho biết, tỷ lệ chuyển đổi chưa đạt mong muốn do nhiều tin nhắn, tuyên truyền trong thời gian gần đây người dân có thể nghĩ là các tin nhắn lừa đảo nên đã không thực hiện theo. Ngoài ra, việc chuyển đổi có nhiều chủ phương tiện họ không có nhu cầu đi nên cũng không thực hiện chuyển đổi.

"Đặc biệt, qua rà soát chúng tôi cũng thấy một số chủ phương tiện sẽ gặp khó khăn trong chuyển đổi như chuyển đổi phải xác thực theo mã số định danh cá nhân, số điện thoại trên tài khoản giao thông với số điện thoại trên ví phải thống nhất. Tuy hiên, hiện nay nhiều chủ phương tiện sử dụng 2-3 tài khoản khác nhau, khi xác thực liên kết bị vướng mắc, đòi hỏi phải phối hợp với nhà cung cấp dịch vụ để thực hiện xác minh cũng mất thời gian hơn", ông Tô Nam Toàn chỉ rõ.

Lo ngại bảo mật khi triển khai tài khoản giao thông điện tử

Theo Nghị định 119, "tài khoản giao thông" được thiết kế thay thế "tài khoản thu phí" hiện nay. Nếu trước đây tài khoản thu phí hoạt động như một ví riêng, người dùng phải nạp trực tiếp và số tiền trong đó không sinh lãi, chỉ dùng để trả phí đường bộ, thì tài khoản giao thông có tính mở và linh hoạt hơn.

Cụ thể, đây là tài khoản định danh điện tử của chủ phương tiện, được mở trên hệ thống do cơ quan chức năng quản lý. Tài khoản này có thể liên kết trực tiếp với các phương thức thanh toán trung gian như ví điện tử, thẻ ngân hàng… Khi xe qua trạm ETC, hệ thống sẽ tự động trích tiền từ tài khoản giao thông để thanh toán. Ngoài ra, tài khoản còn có thể sử dụng cho nhiều dịch vụ khác như nộp phạt vi phạm giao thông, đóng phí gửi xe, mua vé tàu xe, máy bay, hay chi trả chi phí đăng kiểm.

Tuy nhiên, vấn đề khiến nhiều người dân lo ngại là quy trình khai báo thông tin cá nhân hiện nay chủ yếu thực hiện qua nền tảng của các nhà cung cấp dịch vụ, thay vì một ứng dụng thống nhất do Nhà nước xây dựng. Điều này đặt ra câu hỏi về cơ chế bảo mật dữ liệu cá nhân và trách nhiệm quản lý của các cơ quan chức năng.

Theo ông Tô Nam Toàn, hiện nay các hệ thống công nghệ thông tin đều đỏi hỏi mức độ an toàn thông tin tối thiểu cấ độ 3 hoặc cấp độ 4 và các hệ thống thông tin này được đánh giá tính an toàn hàng năm theo quy định của pháp luật. Các cơ quan chức năng như Bộ Công an, phối hợp đánh giá mức độ an toàn của hệ thống để đảm bảo hệ thống luôn luôn tuân thủ bảo vệ dữ liệu cá nhân theo Luật Dữ liệu.

Việc chuyển đổi sang tài khoản giao thông nhằm mục tiêu tách bạch quản lý: Bộ Giao thông Vận tải chỉ quản lý hệ thống tài khoản phục vụ thu phí, trong khi Ngân hàng Nhà nước giám sát phương thức thanh toán không dùng tiền mặt. Nhờ đó, dòng tiền thu phí được minh bạch hóa, hạn chế gian lận, đồng thời tiền trong tài khoản thanh toán vẫn sinh lãi như gửi ngân hàng.

Thủ tục chuyển đổi cũng khá đơn giản chỉ mất khoảng 5–10 phút trên ứng dụng của VETC hoặc ePass. Chủ phương tiện chỉ cần xác thực bằng căn cước công dân gắn chip và nhận diện khuôn mặt, sau đó liên kết với thẻ ngân hàng hoặc ví điện tử. Ví dụ, nếu tài khoản ePass đã liên kết với Viettel Money hay thẻ tín dụng thì mặc nhiên được công nhận là tài khoản giao thông.

Về lâu dài, việc triển khai tài khoản giao thông không chỉ mang lại sự tiện lợi trong thanh toán phí đường bộ, phí đỗ xe, đăng kiểm hay mua xăng dầu, mà còn góp phần xây dựng hạ tầng số quốc gia, đồng bộ hóa dữ liệu phương tiện và chủ sở hữu. Đây là bước đi quan trọng để minh bạch hóa, số hóa quản lý, đồng thời tạo nền tảng kết nối nhiều dịch vụ công cho người dân và doanh nghiệp.