Phát ngôn lệch chuẩn làm ô nhiễm không gian mạng

Mạng xã hội ngày càng trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày. Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích mà nó mang lại, mạng xã hội cũng đang trở thành nơi bùng phát các hành vi xúc phạm, bôi nhọ danh dự người khác. Thời gian vừa qua, nhiều vụ việc Tiktoker và người dùng mạng xã hội có phát ngôn sai trái, thóa mạ người khác, kỳ thị vùng miền đã liên tiếp xảy ra. Các phát ngôn này không chỉ xúc phạm cá nhân, tập thể mà còn gây chia rẽ, ảnh hưởng đến tinh thần đoàn kết của cộng đồng.

Đi dạo, quay video trên cầu Trường Tiền, một người đàn ông đã vừa đi vừa buông lời hạ thấp phụ nữ Huế, Quảng Trị bằng ngôn từ phản cảm gây bức xúc dư luận. Đoạn clip nhanh chóng lan truyền trên mạng xã hội, nhận hàng triệu lượt xem. Phần lớn người dùng mạng lên án nội dung phân biệt vùng miền, xúc phạm phụ nữ và cho rằng tiktoker này cố tình câu view, câu like, vi phạm thuần phong mỹ tục. Cơ quan chức năng đã vào cuộc xác minh và xử lý theo quy định của pháp luật.

Việc nói xấu, thóa mạ, hạ nhục, phân biệt vùng miền không chỉ làm ô nhiễm không gian mạng mà còn gặm nhấm những giá trị đạo đức tốt đẹp. Từ những phát ngôn bốc đồng cho đến các chiến dịch tấn công có chủ đích, chỉ một dòng trạng thái hay livestream của một cá nhân cũng có thể châm ngòi cho bão dư luận, kéo theo thiệt hại nghiêm trọng về danh dự của cá nhân, uy tín của tổ chức. Đằng sau những phát ngôn sai trái ấy, thực tế là một mục đích trục lợi từ quảng cáo, quà tặng ảo cho đến cơ hội nổi tiếng nhanh chóng, sự chú ý của đám đông vô tình tiếp tay và biến những phát ngôn phản cảm thành đon bảy để người phát ngôn trục lợi.

Một khảo sát của chương trình nghiên cứu Internet và xã hội cho thấy 78% người dùng mạng tại Việt Nam khẳng định từng là nạn nhân hoặc biết những trường hợp phát ngôn gây thù ghét trên mạng xã hội. Hơn 60% người dùng mạng xã hội từng chứng kiến hoặc trở thành nạn nhân của trò nói xấu, phỉ báng, bôi nhọ danh dự. Pháp luật Việt Nam hiện nay đã có những quy định rất rõ ràng nhằm bảo vệ quyền con người trong môi trường trực tuyến.

Cụ thể, bộ luật Dân sự năm 2015 khẳng định danh dự nhân phẩm là bất khả xâm phạm. Người bị xúc phạm có quyền yêu cầu gỡ bỏ thông tin, cải chính và xin lỗi công khai. Về xử phạt hành chính, người có hành vi xúc phạm, lăng mạ người khác có thể phạt từ 2 đến 20 triệu đồng. Ngoài ra, hành vi đưa thông tin sai sự thật, vu khống trên mạng xã hội có thể bị phạt đến 30 triệu đồng theo Nghị định 15. Trường hợp nghiêm trọng, người vi phạm có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Theo điều 155 bộ luật Hình sự, tội làm nhục người khác có thể bị phạt tiền, cải tạo không giam giữ hoặc phạt tù lên đến 5 năm, nếu gây hậu quả nặng nề. Với tội vu khống, khung hình phạt cao nhất có thể lên tới 7 năm tù. Ngoài ra, người vi phạm còn phải bồi thường thiệt hại về vật chất, tinh thần cho nạn nhân và có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ hoặc hành nghề trong một thời gian nhất định. Như vậy, hành vi bôi nhọ, thóa mạ trên mạng xã hội không chỉ bị xử phạt hành chính mà còn có thể chịu trách nhiệm hình sự nghiêm khắc, thậm chí ngồi tù nếu gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng.

Quy định là như vậy nhưng cơ chế và kỹ thuật để giám sát mạng xã hội, phát hiện kịp thời, xử lý nhanh vẫn còn hạn chế. Nhiều tài khoản ẩn danh hoặc dùng tên giả, việc xác minh chủ tài khoản rất mất thời gian. Người phát ngôn sai trái thường nghĩ rằng là khó bị phát hiện, khó bị xử lý. Chính tâm lý an toàn ảo này khiến hành vi trở nên liều lĩnh hơn so với ngoài đời thực. Chính vì vậy, các chuyên gia cho rằng cần có các giải pháp hiệu quả hơn, song song cả thực thi chế tài và nâng cao nhận thức của người dùng mạng xã hội

Nhân cái đẹp, dẹp cái xấu là cách mà nhiều người đã và đang thực hiện để chung tay đẩy lùi hành vi phản cảm, những trào lưu tiêu cực ảnh hưởng đến tâm lý, tư duy, lối sống của giới trẻ trên các trang mạng xã hội. Mỗi người dân cũng cần chắt lọc thông tin trên các trang mạng xã hội, nhận biết đâu là thông tin chính thống, đâu là thông tin bịa đặt, lệch chuẩn. Có như vậy thì những thông tin xấu độc sẽ không có cơ hội để tồn tại.