Phát hiện hóa thạch hé lộ hai loài tổ tiên của người cổ đại từng sống cùng nhau

Nghiên cứu mới công bố trên tạp chí Nature mới đây cho thấy cách đây từ 2,6 - 2,8 triệu năm, đã có ít nhất hai nhóm Hominin - tức tổ tiên loài người - cùng sinh sống tại khu vực này, trong đó một nhóm có thể thuộc về một loài Australopithecus chưa từng được biết đến.

Trong khi 10 chiếc răng tìm thấy giai đoạn 2018 - 2020 được xác định thuộc chi Australopithecus, 3 chiếc răng khác phát hiện từ năm 2015 lại thuộc chi Homo - nhóm bao gồm cả loài người hiện đại (Homo sapiens). Phát hiện này đặt ra thách thức với giả thuyết lâu nay cho rằng Homo chỉ xuất hiện sau khi Australopithecus tuyệt chủng.

Theo Giáo sư Kaye Reed, Viện Nguồn gốc loài người (Đại học bang Arizona, Mỹ), phát hiện này chứng minh tiến hóa loài người không theo một đường thẳng từ "vượn đến người hiện đại", mà giống như một "cây bụi" với nhiều nhánh song song, trong đó nhiều loài đã biến mất.

Australopithecus vốn nổi tiếng qua bộ hóa thạch Lucy (3,2 triệu năm tuổi) được phát hiện năm 1974. Lucy chỉ cao khoảng 1 m, khuôn mặt giống vượn và não bộ chỉ bằng 1/3 người hiện đại, nhưng đã biết đi thẳng đứng. Việc xuất hiện thêm những chiếc răng Australopithecus mới khiến giới khoa học tin rằng chúng có thể thuộc về một loài hoàn toàn khác so với Lucy.

Các hóa thạch được tìm thấy trong khu vực rift của vùng Afar - nơi các mảng kiến tạo đang tách rời, để lộ những lớp trầm tích hàng triệu năm tuổi. Nhờ tro núi lửa chứa tinh thể feldspar, các nhà khoa học có thể định tuổi các hóa thạch một cách chính xác.

Nhóm nghiên cứu cho biết răng Australopithecus có niên đại khoảng 2,63 triệu năm, còn răng Homo nằm trong khoảng từ 2,59 - 2,78 triệu năm. Dù vậy, các nhà khoa học vẫn thận trọng và cho rằng cần thêm bằng chứng để khẳng định chắc chắn danh tính loài.

Theo Tiến sĩ Brian Villmoare, Đại học Nevada (Las Vegas, Mỹ), những chiếc răng này khác biệt đáng kể so với các loài Australopithecus đã biết như afarensis hay garhi, và cũng không giống Homo hay Paranthropus - nhóm nổi tiếng với răng lớn và cơ hàm khỏe. "Hiện chúng ta chỉ có răng, nhưng hy vọng sẽ tìm được thêm xương hay hộp sọ để xác định rõ hơn", ông Villmoare nói.

Khoảng thời gian từ 3 đến 2 triệu năm trước vẫn là một khoảng trống lớn trong nghiên cứu nguồn gốc loài người. Việc tìm thấy hóa thạch ở Afar giúp lấp dần khoảng trống này. Trước đó, một số bằng chứng cho thấy Homo và Paranthropus từng cùng tồn tại ở khu vực Turkana (Tây Bắc Kenya) cách đây 1,5 triệu năm. Giờ đây, phát hiện ở Afar mở rộng bức tranh: Homo có thể đã từng chia sẻ môi trường sống với ít nhất một loài Australopithecus khác.

Tiến sĩ Stephanie Melillo, nhà cổ nhân học tại Đại học Mercyhurst (Mỹ), nhận định: "Phát hiện này cho thấy Australopithecus không hề sống đơn độc trong thung lũng Afar mà còn có sự hiện diện song song của Homo".