Nhiều tài liệu quý tại trưng bày “Bình dân học vụ - Thắp sáng tương lai”

Trưng bày khai mạc ngày 22/8/2025, giới thiệu đến người xem gần 160 hình ảnh, tài liệu, hiện vật lịch sử đặc biệt quý hiếm.

Sau khi giành chính quyền, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa non trẻ phải đối mặt với muôn vàn khó khăn, thách thức, trong đó ba "giặc" lớn là giặc đói, giặc dốt và giặc ngoại xâm, đặt vận mệnh dân tộc vào tình thế vô cùng khó khăn.

Ngay trong phiên họp đầu tiên của Chính phủ lâm thời ngày 3/9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã xác định "một dân tộc dốt là một dân tộc yếu", trong khi đó ở nước ta lúc bấy giờ có tới hơn 90% dân số mù chữ, vì vậy, xóa nạn mù chữ là một trong sáu nhiệm vụ cấp bách của đất nước.

Ngày 8/9/1945, Chính phủ lâm thời ban hành Sắc lệnh số 17/SL về việc thành lập Nha Bình dân học vụ – mở đầu cho phong trào học tập chưa từng có trong lịch sử. Hàng triệu người dân trên khắp mọi miền đất nước, không kể tuổi tác, tầng lớp, đều tham gia học chữ như một hành động yêu nước thiêng liêng. Phong trào Bình dân học vụ đã trở thành ngọn đuốc thắp sáng tri thức, hun đúc tinh thần độc lập và khát vọng khai sáng cho toàn dân tộc.

Giám đốc Bảo tàng Lịch sử quốc gia Nguyễn Văn Đoàn nhấn mạnh: "Cách mạng Tháng Tám năm 1945 là mốc son chói lọi trong lịch sử dân tộc, mở ra kỷ nguyên độc lập, tự do cho đất nước. Cũng từ thời khắc ấy, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khởi xướng phong trào Bình dân học vụ, xóa nạn mù chữ, "diệt giặc dốt", thể hiện tầm nhìn sâu rộng và khát vọng khai sáng cho toàn dân tộc".

Phong trào không chỉ là cuộc vận động học chữ, mà còn là sự thức tỉnh ý thức công dân, ý chí tự lực vươn lên và tinh thần đoàn kết dân tộc. Hàng triệu người dân Việt Nam, từ vùng núi cao đến miền biển xa, đã cầm bút tập đọc, tập viết, từng bước nâng cao hiểu biết, góp sức cho sự nghiệp "kháng chiến, kiến quốc" trước muôn vàn khó khăn, thử thách của buổi đầu thời kỳ độc lập.

Gần 160 hình ảnh, tài liệu, hiện vật tại trưng bày được kết cấu thành 3 phần: Diệt giặc dốt- Cuộc chiến không tiếng súng; Ánh sáng tri thức lan tỏa; Từ bình dân học vụ đến học tập suốt đời.

Trong đó, có nhiều hình ảnh, tài liệu, hiện vật lịch sử quý giá : Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn Độc lập tại Quảng trường Ba Đình, Hà Nội, tuyên bố thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, ngày 2/9/1945; Chủ tịch Hồ Chí Minh và các thành viên Hội đồng Chính phủ Lâm thời nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà ra mắt sau phiên họp đầu tiên, ngày 3/9/1945.

Nhóm tài liệu, hiện vật giới thiệu sự ra đời phong trào Bình dân học vụ: Lời kêu gọi, sắc lệnh, thư; hình ảnh phong trào Bình dân học vụ trên toàn quốc từ Bắc vào Nam; sưu tập thư của Chủ tịch Hồ Chí Minh, lãnh đạo Ty Bình dân học vụ gửi Nha Bình dân học vụ, giáo viên và anh, chị em học sinh; sưu tập tranh cổ động về phong trào Bình dân học vụ…

Đặc biệt, nhiều tài liệu, hiện vật quý lần đầu tiên được giới thiệu tới công chúng như: Sổ ghi cảm tưởng của các đồng chí lãnh đạo và nhân sĩ trí thức về công tác Bình dân học vụ; Huy hiệu Bình dân học vụ của chiến sĩ cách mạng bị giam ở Côn Đảo vẽ và in để cổ động học Bình dân học vụ trong tù, năm 1951…

"Qua từng tư liệu, hiện vật, câu chuyện, công chúng sẽ cảm nhận được khát vọng học tập, tinh thần hiếu học và niềm tin bền bỉ vào sức mạnh của tri thức từ những con chữ đầu tiên năm xưa đến ngọn lửa học tập đang được tiếp nối trong phong trào "Bình dân học vụ số" hôm nay", ông Nguyễn Văn Đoàn khẳng định.

Trưng bày mở cửa từ ngày 22/8 đến tháng 12/2025.