Ngành xe điện Trung Quốc "ngấm đòn" từ cuộc chiến giá cả

Trung Quốc vừa rồi đã ghi nhận một loạt số liệu kém tích cực trong tháng 8, cho thấy nền kinh tế số hai thế giới vẫn còn đang trong tiến trình phục hồi nhiều thử thách. Và một trong số các nguyên nhân cho những thách thức với kinh tế Trung Quốc hiện nay là tình trạng chạy đua giá cả khốc liệt trên nhiều lĩnh vực.

Vấn đề này đã được các cơ quan truyền thông Trung Quốc cũng như báo chí quốc tế gọi bằng thuật ngữ "involution" - có thể tạm dịch là cạnh tranh thoái hóa hay cạnh tranh xuống đáy. Lý do là bởi thay vì cạnh tranh để các doanh nghiệp có thể bứt phá, cũng như toàn ngành có động lực đi lên, cuộc cạnh tranh giá khốc liệt hiện nay lại khiến các ngành bị thu hẹp và đe dọa sự sống còn của nhiều doanh nghiệp. Một ví dụ điển hình có thể thấy trong ngành xe điện - lĩnh vực mà Trung Quốc tự hào là nước dẫn đầu thế giới cả về sản xuất lẫn nhu cầu.

Chứng khoán Trung Quốc vẫn đang trong đợt tăng điểm mạnh nhất nhiều năm qua, nhưng cổ phiếu hãng xe điện BYD lại biến động ngược chiều khi giảm khoảng 30% so với mức đỉnh cách đây 4 tháng. Lý do là bởi những lo ngại về khả năng ứng phó của hãng trước cuộc chiến giá ngày càng khốc liệt trong ngành xe điện Trung Quốc. Lợi nhuận quý II của BYD đã giảm gần 30%, đánh dấu quý suy giảm đầu tiên trong hơn 3 năm, trong khi mục tiêu doanh số năm 2025 cũng bị điều chỉnh giảm mạnh 16%.

Ông Kevin Net - Trưởng bộ phận Cổ phiếu châu Á, Công ty Financière de l'Echiquier cho biết: "Dù giới đầu tư vẫn lạc quan về triển vọng dài hạn của BYD, họ đang lo ngại rằng chiến lược giành thị phần bằng cách giảm giá sẽ gây tổn thương đến doanh thu và biên lợi nhuận trong ngắn hạn".

Không chỉ BYD, cuộc chiến giá khốc liệt đang đe dọa tới toàn bộ ngành công nghiệp. Doanh số xe năng lượng mới tại Trung Quốc trong tháng 8 chỉ tăng 7,5% so với cùng kỳ năm ngoái - mức thấp nhất trong 18 tháng qua, cho thấy sự hạ nhiệt của thị trường sau giai đoạn tăng trưởng nóng. Nhiều ý kiến kêu gọi các hãng xe cần chú trọng vào các đổi mới công nghệ để thu hút khách hàng, thay vì chỉ tập trung giảm giá.

Ông Gary Liu - Tổng Giám đốc Công ty Hannover Milano Fairs tại Trung Quốc chia sẻ: "Chúng tôi tin rằng tương lai của thị trường không nằm ở cuộc chiến giá cả mà là cuộc chiến giá trị".

Theo các chuyên gia của Ngân hàng UBS, cuộc chiến giá xe điện hiện đã có phần lắng dịu đôi chút kể từ tháng 7, do các nỗ lực kiểm soát từ giới chức Trung Quốc. Tuy nhiên, áp lực hạ giá vẫn sẽ gay gắt, khi nhiều hãng xe vẫn cố giữ quy mô doanh số dù phải hy sinh lợi nhuận trong ngắn hạn.

Cạnh tranh giá gay gắt lan rộng trong nhiều lĩnh vực tại Trung Quốc

Không chỉ trong lĩnh vực xe điện, nhiều ngành nghề khác tại Trung Quốc cũng đang chứng kiến tình trạng "cạnh tranh xuống đáy", gây ra những khó khăn đáng kể với các doanh nghiệp nước này. Khốc liệt không kém xe điện là lĩnh vực pin mặt trời, khi tình trạng hạ giá tràn lan đã khiến đã khiến 4 nhà sản xuất pin mặt trời hàng đầu của nước này lỗ ròng khoảng 1,5 tỷ USD trong nửa đầu năm. Nguyên nhân chính đến từ việc lĩnh vực này đang chịu dư thừa quá lớn về công suất. Chẳng hạn như với polysilicon - vật liệu dùng cho sản xuất pin mặt trời, mà Trung Quốc chiếm khoảng 95% sản lượng toàn cầu, tổng công suất của loại vật liệu này dự tính sẽ gấp đôi nhu cầu toàn thế giới trong năm nay.

Không chỉ với sản xuất, cuộc chiến giá cả còn tác động mạnh với các ngành dịch vụ, mà điển hình là thương mại điện tử. Trong đó, các nền tảng bán hàng trực tuyến và giao đồ ăn liên tục đổ tiền chạy đua, thu hút khách hàng bằng phát mã giảm giá và dịch vụ giao hàng siêu tốc, còn gọi là "bán lẻ tức thời". Ngân hàng Nomura ước tính, các hãng đã "đốt" tới 4 tỷ USD vào lĩnh vực này trong quý II - khiến lợi nhuận quý của nhiều tên tuổi như JD.com hay Meituan đồng loạt lao dốc mạnh.

Kinh tế Trung Quốc chịu tổn thất do cạnh tranh giá gay gắt

Với nhiều ngành nghề gặp "cú sốc" từ tình trạng cạnh tranh giá, động lực của cả nền kinh tế số hai thế giới cũng khó có thể tránh khỏi những ảnh hưởng, bất chấp những động thái gần đây từ giới chức nước này.

Dữ liệu chỉ số giá tiêu dùng CPI và sản xuất PPI của Trung Quốc công bố tuần trước đã cho thấy, nước này vẫn đang chịu sức ép giảm phát, đặc biệt là với các ngành chế tạo khi PPI tiếp tục giảm tháng thứ 34 liên tiếp. Sản lượng công nghiệp cũng tăng thấp hơn kỳ vọng cho thấy nhu cầu nội địa vẫn ở mức thấp.

Theo các chuyên gia, dù có thể phần nào thúc đẩy chi tiêu tiêu dùng trong ngắn hạn, tình trạng cạnh tranh giảm giá khốc liệt vẫn gây nhiều rủi ro cho nền kinh tế, bởi trong trung và dài hạn, nó không chỉ "ăn mòn" lợi nhuận của các doanh nghiệp, mà còn giảm kỳ vọng chi tiêu với các hàng hóa giá trị cao, gây ảnh hưởng tới nhu cầu tiêu dùng nói chung.

Trung Quốc tìm biện pháp chống cạnh tranh giá khốc liệt

Những nguy cơ từ vấn đề cạnh tranh giá khốc liệt đã được giới chức Trung Quốc lưu tâm trong các tháng gần đây. Và những biện pháp nhằm chấn chỉnh thị trường, kiềm chế những động thái hạ giá quá mức đã bắt đầu được đưa ra nhằm giúp nền kinh tế nước này duy trì các bước tiến ổn định và lành mạnh.

Sau khi công bố các dữ liệu kinh tế tháng 8, dù thừa nhận vẫn còn nhiều thách thức, giới chức Trung Quốc đã bày tỏ lạc quan vào hiệu quả mà các biện pháp kiềm chế cạnh tranh quá mức mang lại cho nền kinh tế.

Ông Fu Linghui - Người phát ngôn Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc nêu ý kiến: "Giá hàng hóa công nghiệp đã bắt đầu đà hồi phục. Đồng thời, nhờ vào chương trình hỗ trợ đổi mới hàng tiêu dùng và nỗ lực kiểm soát các hành vi cạnh tranh giá không lành mạnh, cung cầu hàng hóa đã có sự cải thiện, giúp giá cả phục hồi".

Hồi đầu tháng 6, ngay khi thị trường xe điện đang ở tâm điểm của cuộc chạy đua giá, sau động thái giảm giá hơn 30% của ông lớn BYD, các quan chức Trung Quốc đã có cuộc họp bất thường với nhiều nhà sản xuất hàng đầu, yêu cầu các hãng này "tự điều tiết" chính sách giá, tránh đưa ra các đợt kích cầu lớn bất thường.

Tương tự như vậy, trong tháng 8, một cuộc họp khác đã được giới chức Trung Quốc tiến hành với các doanh nghiệp trong ngành sản xuất pin mặt trời để chấn chỉnh vấn đề giá cả và công suất.

Hiệp hội các nhà sản xuất pin mặt trời của nước này đang lên kế hoạch thành lập một quỹ hỗ trợ trị giá 50 tỷ NDT (tương đương khoảng 7 tỷ USD), cho phép thâu tóm và đóng cửa các đơn vị sản xuất yếu kém, với kỳ vọng sẽ cắt giảm được khoảng 1/3 tổng công suất của mặt hàng này.

Theo các chuyên gia, dù cần thêm nhiều thông tin chi tiết, những biện pháp mới cho thấy giới chức Trung Quốc đã xác định được các vấn đề đến từ tình trạng chạy đua giá cả quá mức. Tuy nhiên, mục tiêu quan trọng hơn là tạo ra những động lực mới thúc đẩy nhu cầu, thay thế cho việc chỉ tập trung vào cạnh tranh giá.

Ông Heron Lim - Chuyên gia kinh tế Trung Quốc, Trường Kinh doanh ESSEC nhận định: "Để kiềm chế tình trạng hạ giá, các chính sách cần hướng người tiêu dùng và nhà sản xuất tới các mặt hàng có giá trị cao, giúp giảm dư thừa công suất sản xuất. Với các doanh nghiệp, việc tập trung vào giá trị gia tăng cũng giúp họ thúc đẩy mở rộng thị trường ở cả nội địa lẫn quốc tế. Điều này có lợi cho mục tiêu tăng trưởng của Trung Quốc trong tương lai".

Bên cạnh đó, giới chức Trung Quốc cũng được kỳ vọng sẽ tiếp tục tung ra các chương trình kích cầu mới, thúc đẩy đà phục hồi nhu cầu tiêu dùng một cách ổn định trong phần còn lại của năm nay cũng như đầu năm sau.