Nâng hạng thị trường chứng khoán: Cơ hội lớn để đón dòng vốn ngoại

Trong bối cảnh kinh tế số hóa và hội nhập sâu rộng, việc nâng hạng thị trường chứng khoán từ cận biên lên mới nổi không chỉ là bước tiến kỹ thuật mà còn là "cánh cửa vàng" mở ra dòng vốn ngoại dồi dào. Với hệ thống KRX đã vận hành từ tháng 5/2025, Việt Nam đang đứng trước cơ hội lịch sử để hút hàng tỷ USD, nâng cao minh bạch và định giá doanh nghiệp, đồng thời củng cố vị thế trên bản đồ tài chính thế giới, một đòn bẩy chiến lược cho tăng trưởng bền vững. Trong loạt bài này, VTV Times sẽ cùng các chuyên gia, doanh nghiệp phân tích làm thế nào để nâng hạng thị trường chứng khoán và tận dụng được nguồn vốn từ bên ngoài hiệu quả?

Nhiều lợi ích khi nâng hạng

Việc nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam lên mới nổi theo tiêu chí của MSCI hay FTSE Russell sẽ mang lại lợi ích to lớn, trước hết là khả năng thu hút dòng vốn ngoại chất lượng cao. Nhiều chuyên gia dự báo, nếu được nâng hạng, Việt Nam sẽ đón nhận từ 2 đến 5 tỷ USD ngay trong những năm đầu, và con số này có thể lên tới hàng chục tỷ USD trong thập niên tới, đặc biệt từ các quỹ ETF và quỹ chủ động quy mô lớn. Dòng vốn này không chỉ tăng thanh khoản mà còn cải thiện định giá doanh nghiệp, giúp thị trường Việt Nam thoát khỏi tình trạng bị "chiết khấu" do yếu tố cận biên. Nâng hạng không phải mục tiêu một lần mà là nền tảng bền vững, với việc mở rộng sản phẩm phái sinh, ETF và nâng cao quản trị theo chuẩn quốc tế.

Nâng hạng không chỉ là mục tiêu chiến lược của Chính phủ mà còn là đòn bẩy mạnh mẽ, giúp thị trường vốn Việt Nam bứt phá, thu hút dòng tiền ngoại. Ông Trần Hoàng Sơn, Giám đốc Chiến lược Thị trường VPBankS, dự báo dòng vốn 3-7 tỷ USD sẽ tạo "cú hích" lớn nếu giải ngân nhanh. Theo Công ty SSI, riêng các quỹ ETF có thể rót 1 tỷ USD, với Vanguard FTSE Emerging Markets ETF dẫn đầu, dự kiến giải ngân hơn 363 triệu USD. Đây là thời khắc để Việt Nam khẳng định vị thế trên bản đồ tài chính toàn cầu.

Theo Bà Nguyễn Thị Việt Hà, Quyền Chủ tịch Sở Giao dịch Chứng khoán TP. Hồ Chí Minh (HOSE), Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM (HOSE), phối hợp với Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội, Trung tâm Lưu ký Chứng khoán (VSDC), các thành viên thị trường và nhà thầu KRX, đã đưa vào vận hành thành công hệ thống công nghệ thông tin KRX từ tháng 5/2025, đánh dấu bước ngoặt hiện đại hóa thị trường chứng khoán Việt Nam.

Hệ thống KRX mang đến sức mạnh vượt trội cho giao dịch chứng khoán. Với 44 sản phẩm đa dạng, từ cổ phiếu, trái phiếu, repo trái phiếu đến hợp đồng tương lai và quyền chọn, hệ thống hỗ trợ các sản phẩm đột phá như trái phiếu kết hợp chỉ số hay hợp đồng tương lai cổ phiếu.

Về đăng ký, lưu ký và thanh toán bù trừ, KRX giới thiệu các tính năng đột phá như cơ chế bù trừ đối tác trung tâm (CCP) cho giao dịch giao ngay và thanh toán mua bán trong ngày (T+0). Những công cụ này, dù chờ điều kiện pháp lý và thị trường để triển khai, đã sẵn sàng đưa Việt Nam tiệm cận chuẩn mực quốc tế. Hệ thống KRX không chỉ là nền tảng công nghệ, mà còn là lời cam kết cho một thị trường chứng khoán hiện đại, minh bạch, sẵn sàng đón dòng vốn ngoại và thúc đẩy hội nhập toàn cầu.

Thực tế thị trường cho thấy, thời gian qua, thị trường vốn Việt Nam đang mở ra nhiều kênh huy động đa dạng và hiệu quả. Theo TS. Tạ Thanh Bình, Tổng Giám đốc, Tổng Công ty Lưu ký và Bù trừ Chứng khoán Việt Nam (VSDC), điều này không chỉ khơi dậy kênh chứng khoán nội địa mà còn mở rộng cánh cửa ra thị trường quốc tế, mang về hàng tỷ USD cho doanh nghiệp lớn.

Từ góc nhìn doanh nghiệp niêm yết, ông Hoàng Anh Tuấn, Giám đốc Quan hệ Khách hàng Công ty CP Chứng khoán MB (MBS), cho biết thị trường chứng khoán tiếp tục chứng minh là kênh huy động vốn quan trọng, với tổng vốn huy động nửa đầu năm 2025 đạt gần 251.000 tỷ đồng, quy mô vốn hóa đạt 70,7% GDP. Việc nâng hạng sẽ mở ra cơ hội trực tiếp: cổ phiếu được đưa vào rổ chỉ số quỹ ETF quốc tế, tăng thanh khoản và định giá phản ánh đúng tiềm năng tăng trưởng.

Nhiều doanh nghiệp kỳ vọng, nếu được nâng hạng, việc huy động vốn thuận lợi hơn, cả trong nước lẫn quốc tế, với chi phí vốn hợp lý, hỗ trợ mở rộng kinh doanh và tham gia chuỗi giá trị toàn cầu. Minh bạch thông tin không chỉ đáp ứng yêu cầu nâng hạng mà còn tăng uy tín với nhà đầu tư. Bên cạnh đó,áp lực cạnh tranh từ nâng hạng là cơ hội để cải thiện quản trị, đặc biệt ESG, giúp doanh nghiệp cạnh tranh bền vững.

Giúp doanh nghiệp minh bạch và hội nhập tốt hơn

Một trong những lợi ích quan trọng nhất của việc nâng hạng là thúc đẩy sự minh bạch và kỷ luật trong toàn bộ thị trường. Các doanh nghiệp niêm yết buộc phải tuân thủ công bố thông tin song ngữ, áp dụng chuẩn mực kế toán quốc tế IFRS và từng bước hội nhập với các nguyên tắc ESG. Đây không chỉ là đáp ứng yêu cầu kỹ thuật, mà còn góp phần nâng cao chất lượng quản trị, tăng tính trách nhiệm và bảo vệ quyền lợi của cổ đông. Khi niềm tin được củng cố, thị trường sẽ trở thành điểm đến hấp dẫn, không chỉ cho vốn ngoại mà còn cho cả nhà đầu tư trong nước.

Bà Nguyễn Thị Việt Hà, cũng cho biết, thời gian qua, HOSE và các cơ quan quản lý đã quyết liệt nâng cao minh bạch và công bằng thị trường chứng khoán, từ công bố thông tin song ngữ, áp dụng chuẩn kế toán quốc tế, phát triển bền vững, đến xử lý nghiêm vi phạm và nâng cấp hệ thống giao dịch KRX. HOSE tăng cường giám sát chủ động, minh bạch, đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp qua đào tạo và hội thảo để công bố thông tin hiệu quả. Những bước đi này giúp nhà đầu tư yên tâm với quy định rõ ràng, quyền lợi được bảo vệ, từ đó thúc đẩy thị trường lành mạnh và thu hút vốn ngoại dài hạn.

Các chuyên gia nhận định, nhưng bước đi trên nhằm tạo tiền đề vững chắc để thị trường chứng khoán Việt Nam được sớm nâng hạng. Dù thị trường quỹ đầu tư tại Việt Nam đang phát triển tích cực, tiềm năng khai thác vẫn còn lớn và chưa được tận dụng hết. Hiện nay, các nhà đầu tư cá nhân vẫn chiếm tỷ trọng áp đảo, trong khi thói quen tự đầu tư riêng lẻ thay vì tham gia vào các quỹ chuyên nghiệp khiến thị trường thiếu tính chuyên sâu. Bà Mã Thanh Loan, CEO của Auxesia Holdings, cho biết điều này không chỉ làm giảm sức hấp dẫn của các quỹ đối với nguồn vốn lớn mà còn tiềm ẩn nhiều rủi ro do thiếu sự phân tích, quản trị rủi ro và giám sát chặt chẽ.

Kinh nghiệm từ Hàn Quốc hay gần đây là Saudi Arabia cho thấy, nâng hạng thị trường chứng khoán luôn đi kèm với bước tiến lớn trong cải cách thể chế và nâng cao hình ảnh quốc gia. Với Việt Nam, điều này mang ý nghĩa chiến lược: một thị trường chứng khoán minh bạch, hiện đại và hội nhập sẽ là kênh dẫn vốn hiệu quả cho toàn nền kinh tế, giúp giảm sự phụ thuộc vào tín dụng ngân hàng, đồng thời tạo môi trường tài chính vững chắc cho các tập đoàn trong nước vươn ra khu vực.

Quan trọng hơn, nâng hạng thị trường chứng khoán không chỉ dừng lại ở lợi ích ngắn hạn về dòng vốn, mà còn khẳng định quyết tâm hội nhập sâu rộng của Việt Nam với hệ thống tài chính quốc tế. Nó cho thấy chúng ta sẵn sàng tuân thủ luật chơi toàn cầu, sẵn sàng cạnh tranh minh bạch và sẵn sàng đón nhận nguồn lực để phát triển bền vững. Đây là đòn bẩy chiến lược giúp Việt Nam củng cố vị thế kinh tế, mở rộng hợp tác quốc tế và tiến gần hơn đến mục tiêu trở thành nền kinh tế thu nhập cao trong những thập kỷ tới.

Đón đọc kỳ 2: Rào cản nâng hạng: Bài toán cải cách từ hệ thống đến thói quen thị trường