Mỹ đề xuất cơ chế bảo đảm an ninh “kiểu NATO” cho Ukraine

Thông tin được một nguồn tin ngoại giao tiết lộ với AFP ngày 16/8 cho biết, ngay sau cuộc điện đàm giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky và các nhà lãnh đạo châu Âu.

Theo nguồn tin này, trong cuộc trao đổi, phía Mỹ đã nêu ý tưởng về một dạng cam kết phòng thủ tập thể dành cho Kiev, được mô tả là "phiên bản không thuộc NATO", và "giả định đã có sự thỏa thuận với Tổng thống Nga Vladimir Putin".

Điều 5 của Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương quy định, nếu một thành viên bị tấn công, toàn khối sẽ coi đó là hành động chống lại tất cả, buộc các nước còn lại phải cùng tham gia bảo vệ. Tuy nhiên, trong đề xuất mới của Mỹ, NATO sẽ không trực tiếp tham gia mà cơ chế bảo đảm được thiết kế riêng, đứng ngoài liên minh.

Cuộc điện đàm này diễn ra chỉ 1 ngày sau hội nghị thượng đỉnh Mỹ - Nga diện ra tại căn cứ Elmendorf-Richardson ở Anchorage, Alaska. Đây là cuộc gặp chính thức đầu tiên giữa hai Tổng thống Mỹ và Nga kể từ khi xung đột tại Ukraine bùng nổ ngày 24/2/2022.

Một nguồn tin châu Âu xác nhận với hãng tin AFP rằng các "bảo đảm kiểu Điều 5" đã được bàn thảo, song bày tỏ hoài nghi: "Chưa ai rõ cơ chế này có thể vận hành như thế nào".

Ukraine từ lâu đã mong muốn gia nhập NATO, nhưng đây cũng chính là một trong những lý do Nga đưa ra để phát động cuộc xung đột. Một số nước phương Tây cũng tỏ ra thận trọng, lo ngại việc kết nạp Ukraine có thể kéo liên minh vào xung đột trực tiếp với Nga. Tổng thống Trump từng nhiều lần loại trừ khả năng Ukraine gia nhập NATO, thay vào đó nhấn mạnh tìm kiếm các phương án thay thế.

Phát biểu sau hội nghị tại Alaska, Tổng thống Putin cho biết hai bên đã đạt được một số "hiểu biết chung", trong khi Tổng thống Trump thừa nhận có tiến triển nhưng chưa thể đạt thỏa thuận chấm dứt chiến tranh.

Trong khi đó, Ngoại trưởng Ukraine Andrii Sybiha đăng trên mạng xã hội X lời cảm ơn Washington vì "cam kết tiếp tục hỗ trợ Ukraine và thúc đẩy hòa bình". Ông Sybiha nhấn mạnh Kiev trân trọng "tín hiệu tích cực" từ phía Mỹ trong việc xây dựng một hệ thống bảo đảm an ninh đáng tin cậy cho đất nước.

Tổng thống Zelensky dự kiến thăm Washington vào ngày 18/8 để hội đàm trực tiếp với Tổng thống Trump. Theo một nguồn tin được báo Kyiv Post dẫn lại, chương trình nghị sự có thể bao gồm: khả năng tổ chức hội nghị thượng đỉnh ba bên Mỹ - Nga - Ukraine, vai trò của các đồng minh châu Âu trong đàm phán hòa bình, vấn đề lãnh thổ, cũng như chi tiết về các bảo đảm an ninh.

Hiện vẫn chưa rõ cơ chế do Mỹ đề xuất sẽ được thiết kế ra sao, có sự tham gia của châu Âu đến mức nào và liệu Moscow có chấp thuận hay không. Tuy nhiên, động thái này cho thấy Washington đang tìm cách mở ra một lộ trình hòa bình tiềm năng, trong bối cảnh chiến sự kéo dài hơn 3 năm đã khiến hàng trăm nghìn người thiệt mạng và cơ sở hạ tầng Ukraine bị tàn phá nặng nề.