Làn sóng quốc tế công nhận Nhà nước Palestine - cơ sở ngoại giao thúc đẩy lệnh ngừng bắn

Trong vòng 24 giờ, Anh, Australia, Canada và Bồ Đào Nha đã công nhận Nhà nước Palestine. Dự kiến, Pháp, Bỉ, Luxembourg và Malta cũng sẽ đưa ra quyết định tại hội nghị về "tương lai giải pháp hai nhà nước" do Pháp và Saudi Arabia đồng chủ trì, diễn ra tại trụ sở Liên hợp quốc ở New York.

Tính đến nay, ít nhất 145/193 quốc gia thành viên Liên hợp quốc đã công nhận Nhà nước Palestine. Tổng thống Palestine Mahmoud Abbas ca ngợi đây là bước tiến quan trọng để đạt được "hòa bình công bằng và lâu dài dựa trên giải pháp hai nhà nước". Ngược lại, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu cho rằng đây là hành động dung túng lực lượng Hamas và đe dọa sẽ đưa ra các biện pháp đơn phương, bao gồm cả việc sáp nhập một phần Bờ Tây.

Việc công nhận Palestine được xem là sự ủng hộ quyền tự quyết và độc lập của người Palestine. Một số quốc gia đã thiết lập quan hệ chính thức, chẳng hạn Anh hiện sử dụng khái niệm "Palestine" thay cho "Lãnh thổ Palestine bị chiếm đóng" trên toàn bộ các kênh chính thức. Tuy nhiên, để thay đổi tình trạng hiện nay, cần thêm nhiều nỗ lực ngoại giao.

Hiện chính quyền Palestine, do Tổng thống Mahmoud Abbas lãnh đạo, được quốc tế công nhận là đại diện của người dân Palestine, với quyền tự quản hạn chế tại một số khu vực Bờ Tây. Tuy nhiên, Israel vẫn kiểm soát phần lớn lãnh thổ, bao gồm hoạt động thương mại, đầu tư và đi lại. Palestine không có sân bay và việc ra vào Bờ Tây phải thông qua Israel hoặc cửa khẩu do Israel kiểm soát với Jordan.

Dù được nhiều nước công nhận, Palestine chưa thể trở thành thành viên chính thức của Liên hợp quốc nếu thiếu sự chấp thuận của Hội đồng Bảo an. Để đạt được điều này, cần tối thiểu 9 phiếu thuận và không có phiếu phủ quyết nào từ 5 thành viên thường trực. Năm 2011, Hội đồng Bảo an từng xem xét đơn xin gia nhập của Palestine nhưng không đạt được sự đồng thuận, nên không có cuộc bỏ phiếu chính thức.

Theo các chuyên gia, việc công nhận Nhà nước Palestine chủ yếu mang tính biểu tượng, chưa làm thay đổi thực tế chính trị - quân sự trên mặt đất, nơi Israel vẫn duy trì các khu định cư và kiểm soát phần lớn lãnh thổ. Ông Victor J. Willi, Giám đốc Viện Trung Đông Thụy Sĩ, cho rằng: "Có một sự thay đổi biểu tượng, có thể một chút thay đổi pháp lý, nhưng về cân bằng quyền lực tổng thể thì không đáng kể. Các quốc gia công nhận Palestine đều xuất phát từ lợi ích chính trị của mình".

Tiến sĩ Burcu Ozcelik, Nghiên cứu viên cao cấp Viện nghiên cứu Dịch vụ Hoàng gia Anh, nhận định: "Hiện chưa có thỏa thuận ngừng bắn hay phương án trả tự do cho con tin Israel. Đây có phải là thời điểm thích hợp để công nhận Nhà nước Palestine không? Tôi nghĩ là chưa. Câu hỏi tiếp theo: Liệu điều này có thay đổi được hoàn cảnh đau khổ hàng ngày của người dân Gaza không? Tôi nghĩ là không".

Giới chuyên gia cho rằng, trong ngắn hạn, việc công nhận Nhà nước Palestine có thể tạo cơ sở ngoại giao vững chắc hơn để thúc đẩy một lệnh ngừng bắn và củng cố vị thế pháp lý của Palestine trong quan hệ quốc tế.