Lần đầu tiên có quy định về quản lý, khai thác đất hiếm

Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và khoáng sản đã được Quốc hội thông qua. Trong đó, một trong những nội dung quan trọng là bổ sung quy định liên quan tài nguyên đất hiếm.

Theo đó, hoạt động điều tra, đánh giá, thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng đất hiếm phải tuân thủ chiến lược quốc gia và quy hoạch, gắn với yêu cầu phát triển bền vững kinh tế xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh của đất nước. Luật cũng quy định việc thăm dò, khai thác, chế biến đất hiếm phải được kiểm soát chặt chẽ, không xuất khẩu thô khoáng sản đất hiếm. Hoạt động chế biến sâu đất hiếm phải gắn với xây dựng hệ sinh thái công nghiệp hiện đại để nâng cao chuỗi giá trị trong nước, bảo đảm tự chủ trong thực hiện chiến lược quốc gia về đất hiếm. Nhà nước có chính sách dự trữ và bảo vệ đất hiếm, điều tiết hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu đất hiếm trong từng thời kỳ.

Theo Chính phủ, đất hiếm giữ vai trò chiến lược trong nhiều ngành công nghiệp quan trọng như hợp kim và vật liệu tiên tiến, tấm pin mặt trời, pin xe điện, robot quân sự, thiết bị tự hành, máy bay không người lái và bán dẫn. Nhu cầu sử dụng vật liệu này dự kiến tăng mạnh trong thập kỷ tới cùng sự phát triển của công nghệ cao, năng lượng tái tạo và ôtô điện, khiến đất hiếm trở thành hàng hóa đặc biệt có ảnh hưởng lớn tới quốc phòng, an ninh và ngoại giao, đòi hỏi cơ chế quản lý chặt chẽ.

Ngoài nội dung về đất hiếm, Luật cũng bổ sung chính sách tháo gỡ khó khăn và giảm thủ tục hành chính trong chuyển đổi mục đích sử dụng đất để khai thác khoáng sản nhóm III làm vật liệu xây dựng và nhóm IV để cung cấp cho các dự án đầu tư công, dự án PPP, dự án trọng điểm quốc gia, dự án khẩn cấp, cấp bách; cùng các dự án phòng chống thiên tai và một số dự án do Chủ tịch UBND cấp tỉnh quyết định. Hoạt động này được thực hiện theo cơ chế sử dụng đất đa mục đích theo pháp luật đất đai và chỉ áp dụng đối với đất rừng sản xuất là rừng trồng và đất phi nông nghiệp, không bao gồm đất quốc phòng và an ninh.

Luật có hiệu lực từ 1/1/2026.