Khởi động chương trình chuyển đổi xanh tại Côn Đảo

Ngày 25/7, Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh Nguyễn Văn Được chỉ đạo lựa chọn Côn Đảo và Cần Giờ làm hai địa bàn đầu tiên triển khai thí điểm phát triển giao thông xanh. Theo đó, các phương tiện sử dụng nhiên liệu hóa thạch hiện hữu vẫn được phép hoạt động, tuy nhiên, giai đoạn tiếp theo, chỉ những phương tiện sử dụng điện hoặc nhiên liệu sạch mới được phép đăng ký mới. Viện Nghiên cứu phát triển TP Hồ Chí Minh được giao nhiệm vụ xây dựng đề án chuyển đổi giao thông xanh, đóng vai trò then chốt trong triển khai các chính sách và hạ tầng phù hợp.

Tại hội thảo "Khởi động các chương trình chuyển đổi xanh tại đặc khu Côn Đảo" ngày 7/8, nhóm chuyên gia từ Trường Đại học VinUni đề xuất, giao thông xanh là một trong bốn trụ cột trọng yếu để hiện thực hóa mục tiêu xanh hóa toàn diện đặc khu này, bên cạnh năng lượng bền vững, kinh tế biển xanh và du lịch chất lượng cao.

Với lĩnh vực giao thông, các giải pháp được đề xuất gồm: chuyển đổi 100% phương tiện sang xe điện trước năm 2030, xây dựng vùng phát thải thấp, đầu tư hệ thống trạm sạc và trạm đổi pin, kết hợp sử dụng năng lượng tái tạo cho các hạ tầng giao thông.

Phân tích thực trạng giao thông tại đảo, ông Phạm Vương Bảo, Phó Giám đốc Trung tâm Quản lý Giao thông công cộng, cho biết đặc khu hiện có khoảng 8.000 xe gắn máy, 425 ôtô, hiện hơn 95% phương tiện tại đảo vẫn sử dụng nhiên liệu hóa thạch. Hạ tầng vận tải hành khách công cộng gần như chưa có, giao thông phi cơ giới còn rất hạn chế, gây áp lực lớn đến chất lượng không khí, đặc biệt tại các điểm du lịch đông người.

Đại diện Trung tâm cho biết đề án phát triển giao thông xanh tại Côn Đảo đã đề xuất mở 6 tuyến xe buýt từ trung tâm Côn Đảo đến các điểm như sân bay, bến tàu, các trục đường chính, điểm tham quan, di tích. Đây sẽ là nhóm phương tiện xanh góp phần giảm phát thải trên đảo khi lượng du khách càng đông, áp lực giao thông ngày càng tăng. Song song đó, sẽ "đề xuất Thành phố sẽ từng bước ban hành lộ trình áp dụng tiêu chuẩn khí thải cho ôtô, mô tô, xe gắn máy, hướng tới phát triển hệ thống vận tải xanh và thông minh, phù hợp với đặc thù sinh thái và dân cư tại đảo", ông Bảo nói.

Ông Lê Thanh Tú, Bí thư Đảng ủy đặc khu Côn Đảo, chia sẻ hành trình chuyển đổi xanh đã được khởi động từ năm 2021 qua đề án kinh tế tuần hoàn thí điểm, hiện đã hoàn thành 9 trong tổng số 15 nhiệm vụ. Cụ thể, nhiều hành vi tiêu dùng gây phát thải cao như sử dụng nước đóng chai hay đồ nhựa đã bị loại bỏ khỏi đời sống thường nhật trên đảo.

"Điều thành công nhất đến nay là sự thay đổi trong thói quen và nhận thức của người dân. Giờ đây, cầm chai nước nhựa trên tay ở đảo là đã thấy áy náy. Chúng tôi đã đi từ nhận thức đến hành động, và được sự đồng thuận từ cả người dân lẫn nhà sản xuất, vận chuyển, phân phối", ông Tú nói.

Côn Đảo hiện đề xuất nhiều sáng kiến mang tính biểu tượng cho định hướng phát triển xanh, như sử dụng xe đạp, xe điện hoặc thậm chí xe ngựa làm phương tiện giao thông. Sáu tuyến đường đảo hiện hữu cũng được đánh giá có tiềm năng cao để phát triển giao thông phi cơ giới kết hợp du lịch cảnh quan, giúp xây dựng bản sắc riêng cho đặc khu.

Về hạ tầng, các công trình đầu tư công sắp tới được kiến nghị thiết kế thân thiện với môi trường, như xây dựng tuyến đường gỗ dành riêng cho xe đạp – vừa phục vụ giao thông, vừa không tác động tiêu cực đến hệ sinh thái đảo.

Ngoài giao thông, nhóm chuyên gia từ VinUni cũng đề xuất nhiều giải pháp đồng bộ trong các lĩnh vực khác để tiến tới xanh hóa toàn diện. Trong đó, năng lượng bền vững sẽ ưu tiên phát triển điện mặt trời, điện gió, điện từ rác; bắt buộc sử dụng điện mặt trời tại công sở; khuyến khích khách sạn, hộ dân đầu tư điện mặt trời; chiếu sáng công cộng thông minh.

Kinh tế biển xanh chú trọng phục hồi hệ sinh thái san hô và thảm cỏ biển, triển khai mô hình tín chỉ carbon xanh để tạo nguồn tài chính mới.

Du lịch chất lượng cao ưu tiên phát triển thương hiệu du lịch di sản – tâm linh – sinh thái, thúc đẩy trải nghiệm du lịch có trách nhiệm, tái đầu tư thí điểm đến cho công tác bảo tồn, xây dựng hệ thống khách sạn xanh và kinh tế đêm chọn lọc.

Định hướng phát triển xanh tại Côn Đảo không chỉ là giải pháp ứng phó với biến đổi khí hậu, mà còn là cơ hội để đặc khu tái định vị hình ảnh, từ một "thiên đường nghỉ dưỡng" thành "hòn đảo di sản carbon thấp đẳng cấp quốc tế", hình mẫu của phát triển bền vững tại Việt Nam và khu vực.

Ông Lê Thanh Tú bày tỏ kỳ vọng các chuyên gia sẽ đóng góp thêm những sáng kiến về giao thông xanh và xây dựng xanh cho Côn Đảo như gợi ý những mẫu nhà mới hạn chế bê tông, mang phong cách của người dân trên đảo, kêu gọi các nhà đầu tư tham gia vào xây dựng nhà ở và công trình hạn chế bê tông, thân thiện với môi trường, hình thành nên những khu dân cư thân thiện từ xây dựng, đến giao thông, thiết kế và an ninh. "Khách đến Côn Đảo không chỉ đi trên những chuyến xe điện, mà còn có thể đạp xe dạo quanh đảo hay tận hưởng hạ tầng xanh từ những ngôi nhà carbon thấp, mang bản sắc riêng của đảo. Còn người dân được phát triển kinh tế gắn với sinh thái, tạo dựng cuộc sống an ninh xanh, môi trường an toàn và thân thiện", Bí thư Côn Đảo kỳ vọng về mục tiêu chuyển đổi xanh của đặc khu.