Khi phim Nhà nước đặt hàng bứt phá thành “bom tấn”

Từ các hiện tượng phòng vé như Đào, phở và piano và Mưa đỏ, câu hỏi được công chúng đặt ra là sự khác biệt nào khiến bộ phim của Điện ảnh QĐND có sự bứt phá chưa từng có, trở thành tác phẩm số 1 doanh thu của điện ảnh Việt Nam, trong khi nhiều bộ phim Nhà nước đặt hàng khác vẫn chật vật đường ra rạp. Để giải đáp câu hỏi này, phóng viên Thời báo VTV đã có cuộc trò chuyện với ông Đặng Trần Cường, Cục trưởng Cục Điện ảnh (Bộ VHTTDL).

Gắn kết nhiệm vụ chính trị và nhu cầu thị trường

Phim Mưa đỏ - do Điện ảnh QĐND thực hiện - ra rạp và trở thành bộ phim đứng đầu về doanh thu của điện ảnh Việt Nam. Ông đánh giá thế nào về hiệu quả của mô hình hợp tác công - tư (phim Nhà nước do một đơn vị tư nhân phát hành)?

Ông Đặng Trần Cường: Bộ phim Mưa đỏ là dự án điện ảnh trọng điểm do Quân ủy Trung ương - Bộ Quốc phòng giao Điện ảnh QĐND thực hiện, được xem như dấu ấn nổi bật của điện ảnh cách mạng Việt Nam. Bộ phim tái hiện cuộc chiến đấu ác liệt tại Thành cổ Quảng Trị năm 1972, biểu tượng bất diệt về tinh thần quả cảm, sự hy sinh to lớn của quân và dân ta trong sự nghiệp giải phóng dân tộc.

Để phát huy tối đa giá trị của tác phẩm, việc hợp tác phát hành với Galaxy được triển khai nhằm mở rộng kênh tiếp cận khán giả, đưa Mưa đỏ đến với đông đảo công chúng, nâng cao hiệu quả tuyên truyền, góp phần lan tỏa sâu rộng thông điệp lịch sử, nhân văn.

Sự hợp tác này mang tính hỗ trợ, bổ sung và không làm thay đổi bản chất của Mưa đỏ, vốn là một bộ phim được Nhà nước đặt hàng. Cách làm này cũng cho thấy sự chủ động, linh hoạt trong việc gắn kết giữa nhiệm vụ chính trị và nhu cầu thưởng thức điện ảnh của xã hội, phù hợp với định hướng chung về xã hội hóa và nâng cao hiệu quả phổ biến phim phục vụ công chúng.

Như vậy, việc hợp tác công - tư đã mở ra một hướng đi mới cho các tác phẩm điện ảnh phục vụ nhiệm vụ chính trị như Mưa đỏ?

Đúng vậy, thông qua hợp tác, các tác phẩm chính luận không chỉ phục vụ nội bộ hay qua các kênh truyền thống, mà còn được đưa đến đông đảo công chúng thông qua hệ thống rạp chiếu thương mại. Cách làm này giúp bộ phim vừa hoàn thành trọng trách tuyên truyền, giáo dục, vừa phát huy giá trị nghệ thuật, tạo sự lan tỏa mạnh mẽ trong xã hội và thành công về mặt doanh thu.

Việc hợp tác cũng mở ra hướng đi mới cho các tác phẩm điện ảnh thực hiện nhiệm vụ chính trị. Không còn giới hạn trong phạm vi "phim đặt hàng" với cách phát hành khép kín, các bộ phim nay có thể hòa nhập với dòng chảy chung của thị trường, từ đó tăng cường sức hút, nâng cao tính hấp dẫn và tạo sự quan tâm tự nhiên từ khán giả.

Dự thảo Nghị định về phát hành, phổ biến phim phục vụ nhiệm vụ chính trị có đưa nội dung này vào không, thưa ông?

Hiện dự thảo Nghị định vẫn đang trong quá trình xây dựng, lấy ý kiến góp ý để hoàn thiện. Vì vậy, sự hợp tác giữa Hãng phim Quân đội và đơn vị phát hành được xem là bước đi chủ động, xuất phát từ nhu cầu thực tiễn, mang ý nghĩa tiên phong trong việc thử nghiệm mô hình phối hợp công - tư trong điện ảnh. 

Đây không chỉ là giải pháp trước mắt để nâng cao hiệu quả tuyên truyền, mà còn là định hướng lâu dài, góp phần tạo nền tảng để hoàn thiện cơ chế, chính sách về phát hành phim chính luận trong tương lai.

Thành công của Mưa đỏ cũng là cơ sở thực tiễn để Bộ VHTTDL nghiên cứu, hoàn thiện khung pháp lý trong Nghị định mới, khuyến khích nhân rộng mô hình hợp tác Nhà nước - tư nhân trong sản xuất, phát hành và phổ biến phim chính luận.

Phim Nhà nước có thể trở thành "bom tấn"

Khi Nghị định về phổ biến phim phục vụ nhiệm vụ chính trị chưa được ban hành, mô hình công - tư cần được khuyến khích như thế nào để những bộ phim Nhà nước chất lượng cao được đến với đông đảo công chúng, thưa ông?

Điều quan trọng nhất là phải tạo ra những bộ phim Nhà nước đặt hàng có chất lượng thật sự, bắt đầu từ khâu kịch bản. Kịch bản cần vừa bảo đảm giá trị lịch sử, tư tưởng, vừa được viết bằng ngôn ngữ điện ảnh hiện đại, chạm đến cảm xúc khán giả. Một tác phẩm chỉ có thể sống lâu trong lòng công chúng nếu nó mang đến trải nghiệm chân thực, hấp dẫn và có tính nghệ thuật cao.

Bên cạnh đó, thay vì chỉ dừng lại ở khâu sản xuất, cần đầu tư nghiêm túc cho phát hành và quảng bá. Đây là mắt xích quan trọng để những bộ phim thực hiện nhiệm vụ chính trị thực sự bước ra thị trường, hòa vào dòng chảy điện ảnh thương mại.

Trong bối cảnh Nghị định mới chưa ban hành, cần chủ động tạo cơ chế khuyến khích mô hình hợp tác công - tư bằng nhiều cách cụ thể. Thứ nhất, khuyến khích các đơn vị sản xuất phim Nhà nước chủ động hợp tác với doanh nghiệp phát hành, hệ thống rạp chiếu thương mại ngay từ giai đoạn đầu dự án để triển khai xây dựng kế hoạch quảng bá, phát hành đồng bộ, bài bản.

Thứ hai, hỗ trợ về mặt truyền thông, ưu tiên khung giờ chiếu đẹp, giảm chi phí dịch vụ để tạo điều kiện cho phim do Nhà nước đặt hàng tiếp cận khán giả tốt hơn. Thứ ba, cần huy động sự đồng hành của các nền tảng trực tuyến, báo chí, mạng xã hội để mở rộng kênh tiếp cận, tạo hiệu ứng lan tỏa tự nhiên.

Khi những khuyến khích được áp dụng, các bộ phim Nhà nước đặt hàng sẽ có cơ hội trở thành những sự kiện văn hóa - nghệ thuật được xã hội quan tâm, góp phần khẳng định sức sống và vị thế của điện ảnh Việt Nam trong lòng công chúng.

Đề tài phim chiến tranh luôn là nguồn cảm hứng bất tận cho điện ảnh. Theo ông, cần có những sự tháo gỡ nào về chính sách để thúc đẩy sáng tạo, giúp điện ảnh Việt Nam có thêm nhiều những bộ phim về chiến tranh cách mạng chất lượng cao?

Làm phim chiến tranh luôn cuốn hút nhưng cũng vô cùng thách thức. Chỉ riêng việc tái hiện bối cảnh, kỹ thuật dàn dựng hay quy mô sản xuất đã đòi hỏi nguồn lực tài chính khổng lồ, chưa kể kịch bản cần nghiên cứu công phu, nhân lực phải giàu kinh nghiệm và sự phối hợp giữa nhiều đơn vị. Chính vì vậy, nếu không có sự hỗ trợ chính sách đủ mạnh, rất khó để duy trì những dự án lớn như Mưa đỏ hay Địa đạo.

Ở góc độ quản lý, tôi cho rằng cần tháo gỡ đồng bộ ở ba khía cạnh. Đầu tiên, cần ưu tiên việc đặt hàng, lựa chọn kịch bản chiến tranh, cách mạng có giá trị tư tưởng và nghệ thuật cao, đồng thời mở rộng cơ chế tuyển chọn công khai, minh bạch để thu hút đội ngũ sáng tác giỏi.

Thứ hai, khuyến khích hợp tác công - tư, bởi chỉ khi Nhà nước đồng hành cùng doanh nghiệp, các đơn vị phát hành và các nền tảng truyền thông thì phim chiến tranh mới có cơ hội bước ra thị trường, đến gần hơn với khán giả.

Thứ ba, chú trọng đào tạo nhân lực và ứng dụng công nghệ hiện đại vì chất lượng hình ảnh, kỹ xảo và hiệu ứng thị giác chính là cầu nối đưa lịch sử đến gần hơn với công chúng trẻ.

Xin trân trọng cảm ơn ông!