Iran bước vào vòng đàm phán hạt nhân mới với châu Âu

Cuộc đàm phán diễn ra trong bối cảnh Liên hợp quốc có khả năng khôi phục các lệnh trừng phạt đối với Tehran. Đây là cuộc gặp thứ 2 kể từ sau cuộc chiến 12 ngày giữa Iran và Israel hồi tháng 6, khiến tiến trình thương lượng với Mỹ bị đình trệ.

Theo truyền thông nhà nước Iran, phiên họp được tổ chức ở cấp Thứ trưởng Ngoại giao, với sự tham gia của Liên minh châu Âu (EU). Trước đó, vòng đàm phán đầu tiên diễn ra tại Istanbul vào cuối tháng 7.

Trước cuộc gặp, Tehran đã tuyên bố ngừng hợp tác với Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA), viện dẫn việc tổ chức này không lên án các cuộc không kích của Israel và Mỹ nhằm vào cơ sở hạt nhân của Iran trong xung đột vừa qua. Động thái này đã làm dấy lên lo ngại về tính minh bạch trong chương trình hạt nhân của Tehran.

Ba nước châu Âu - còn gọi là E3 - đã cảnh báo sẵn sàng kích hoạt cơ chế "snapback" trong khuôn khổ thỏa thuận hạt nhân năm 2015 (JCPOA), cho phép khôi phục toàn bộ lệnh trừng phạt của Liên hợp quốc nếu Iran không tuân thủ. Thời hạn chót cho quyết định này là cuối tháng 10, song theo tờ Financial Times, E3 có thể gia hạn nếu Tehran quay lại đàm phán với Washington và nối lại hợp tác với IAEA.

Tuy nhiên, vòng đối thoại tại Geneva hôm 26/8 đã không đạt được kết quả đáng kể. Theo báo Wall Street Journal, Iran "đưa ra một số cam kết nhưng thiếu chi tiết và thực chất". Trong khi đó, Axios dẫn nguồn tin cho biết phái đoàn Iran không đưa ra đề xuất cụ thể nào có thể giúp kéo dài thời hạn trước khi E3 quyết định kích hoạt cơ chế "snapback".

Một quan chức giấu tên nhận định: "Cuộc họp không phải là thảm họa, nhưng cũng không đem lại tiến triển nào". Các phái viên châu Âu dự kiến sẽ báo cáo với Ngoại trưởng để cân nhắc hành động tiếp theo.

Về phía Iran, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Esmail Baghaei khẳng định, Tehran đã giải thích với châu Âu trong cuộc gặp rằng họ "không có quyền hợp pháp để sử dụng cơ chế snapback" và cảnh báo sẽ có "hậu quả" nếu cơ chế này bị kích hoạt.

Thỏa thuận JCPOA, ký kết năm 2015 giữa Iran và nhóm P5+1 (Mỹ, Anh, Pháp, Đức, Nga và Trung Quốc), từng giúp Tehran được dỡ bỏ trừng phạt quốc tế để đổi lấy việc hạn chế chương trình hạt nhân. Tuy nhiên, sau khi Mỹ đơn phương rút khỏi thỏa thuận năm 2018 dưới thời Tổng thống Donald Trump nhiệm kỳ thứ nhất và tái áp đặt các biện pháp trừng phạt kinh tế, Iran đã dần thu hẹp cam kết, đặc biệt trong hoạt động làm giàu uranium.

Trong bối cảnh kinh tế Iran vẫn chịu lạm phát cao và khủng hoảng kéo dài, việc tái áp đặt các lệnh trừng phạt của Liên hợp quốc sẽ khiến tình hình thêm trầm trọng. Cả EU lẫn Tehran đều tuyên bố sẽ tiếp tục duy trì liên lạc, song giới quan sát cho rằng cửa sổ ngoại giao đang thu hẹp nhanh chóng.