Học sinh, sinh viên Việt Nam có nguy cơ tụt hậu nếu không học AI

Thế giới tăng tốc đào tạo AI trong nhà trường

Năm 2023, Đại học Nam Kinh, Trung Quốc, thông báo đưa AI thành môn học bắt buộc cho toàn bộ sinh viên của trường.

Singapore đã tích hợp AI vào giảng dạy và học tập bậc đại học, đi đầu là Đại học Công nghệ Nanyang. Trường sử dụng hệ thống hồ dùng AI phân tích dữ liệu sinh viên để tìm ra điểm yếu, điểm mạnh, từ đó lập kế hoạch học tập mang tính cá nhân hoá cho sinh viên.

Tại Nhật Bản, theo một cuộc khảo sát với 10.000 sinh viên của 31 trường đại học, cứ 2 sinh viên thì có 1 người sử dụng AI tạo sinh. Trong đó, gần 30% sinh viên sử dụng AI thường xuyên cho mục đích viết báo cáo, dịch thuật và tham khảo ý kiến.

Năm 2023, Nhật Bản tiên phong trong việc đưa ra bản hướng dẫn về sử dụng AI trong trường học, cung cấp chi tiết những nội dung sử dụng cũng như những cảnh báo về an toàn thông tin cá nhân, vấn đề bản quyền và cách đánh giá thông tin do AI đưa ra.

Ở Việt Nam, việc đưa AI vào chương trình đào tạo đại học mới được triển khai ở một số nơi. Từ năm học tới, Đại học Quốc gia Hà Nội sẽ bắt buộc 100% sinh viên chính quy năm thứ nhất học học phần "Nhập môn công nghệ số và ứng dụng trí tuệ nhân tạo".

Từ năm học 2024, Trường Đại học FPT đã triển khai chương trình hướng dẫn sinh viên năm nhất sử dụng AI trong học tập trong khuôn khổ tuần lễ định hướng nhập học. Chương trình cung cấp kỹ năng sử dụng các công cụ AI cơ bản và nhấn mạnh việc sử dụng có trách nhiệm, đảm bảo tính chính trực học thuật và khai thác hiệu quả tiềm năng hỗ trợ của AI trong quá trình học.

Đây là tín hiệu tích cực, nhưng các chuyên gia cho rằng để bắt kịp xu hướng toàn cầu, Việt Nam cần đẩy nhanh hơn nữa việc tích hợp AI vào giáo dục.

Cần giáo dục AI từ bậc phổ thông

Theo các chuyên gia, sinh viên Việt Nam có nguy cơ tụt hậu 10 năm so với thế giới nếu không học AI. Nhiều sinh viên còn mơ hồ về AI, chưa ý thức được nguy cơ mất cơ hội việc làm và giảm khả năng cạnh tranh trong thị trường lao động khi yếu và thiếu kỹ năng AI.

Một trong những rào cản lớn là học sinh phổ thông ít có cơ hội tiếp xúc với AI. Theo xu hướng giáo dục hiện đại, việc tiếp cận AI bài bản từ bậc tiểu học và trung học không chỉ giúp học sinh hiểu về công nghệ mà còn rèn luyện khả năng thích ứng, tư duy phản biện và sáng tạo, vốn là những năng lực cốt lõi trong kỷ nguyên số.

 Hiện tại, xu thế chọn trường phổ thông ngày càng hình thành rõ nét trong cộng đồng phụ huynh tại Việt Nam, là sự chuyển dịch từ các trường có thế mạnh về giáo dục ngoại ngữ sang các trường có thế mạnh về giáo dục STEM, trong đó có AI.

Chị Vũ Thanh Phương (Hai Bà Trưng, Hà Nội) từng cho con trai sinh năm 2013 theo học ở một câu lạc bộ STEM. Tuy nhiên, sau một thời gian, chị không hài lòng với chương trình giảng dạy ở đây. Ý thức về tầm quan trọng của AI với tương lai của con, chị tự tìm hiểu các thông tin trên mạng, sau đó tìm kiếm các phụ huynh cùng chung mục đích để lập ra nhóm STEM và tìm thầy dạy cho các con. Theo chị Phương, ngày càng nhiều phụ huynh đang dùng phương pháp ngắn hạn này để tự giáo dục AI cho con cái trong bối cảnh AI chưa được đưa vào giảng dạy trong trường phổ thông.

"Nhóm học STEM này là một giải pháp mang tính chữa cháy. Vì thực tế, các con sẽ chỉ tiếp cận khoa học công nghệ theo các chủ đề nhất định chứ không phải theo hệ thống xuyên suốt, liền mạch. Tôi và nhiều phụ huynh rất mong chờ các trường đưa AI vào giảng dạy chính khoá để các con được học một cách bài bản, không đánh mất thời gian và cơ hội vàng của các con trong việc làm chủ AI", chị Phương nói.

Những năm gần đây, một số cơ sở giáo dục phổ thông tại Việt Nam đã bắt đầu tích hợp AI vào chương trình học. Nổi bật như hệ thống giáo dục FPT đã công bố kế hoạch triển khai nội dung về AI cho học sinh từ lớp 1 đến lớp 12, bắt đầu từ năm học 2024–2025. Chương trình được thiết kế linh hoạt theo độ tuổi, đảm bảo học sinh làm quen với AI từ cơ bản đến nâng cao.

Những đơn vị tiên phong giáo dục sớm AI cho học sinh sẽ tạo ra một hệ sinh thái giáo dục hiện đại, tạo nền tảng vững chắc về AI cho thế hệ trẻ. Tuy nhiên, các chuyên gia lưu ý rằng các trường cũng cần xây dựng bộ hướng dẫn AI như cách mà Nhật Bản đã làm để giúp học sinh, sinh viên khai thác công nghệ một cách hiệu quả mà vẫn đảm bảo tính đạo đức, công bằng và an toàn.