EVN nói gì về đề xuất đưa lỗ vào giá điện?

Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) cho biết, trong giai đoạn 2022-2023 các khoản chi phí chưa được tính hoặc chưa được tính đầy đủ trong các lần điều chỉnh giá điện còn khoảng 44.000 tỷ đồng. Điều này đã làm EVN chưa được bù đắp đủ chi phí đầu vào và ảnh hưởng tới việc bảo toàn và phát triển vốn đầu tư của nhà nước tại doanh nghiệp.

Trong thời gian tới EVN sẽ triển khai thực hiện các dự án quy mô lớn, quan trọng, cấp bách như dự án nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1, nhà máy điện khí LNG Quảng Trạch 2&3, nhà máy thuỷ điện tích năng Bác Ái, các dự án nhà máy thuỷ điện mở rộng, điện gió ngoài khơi... Với kế hoạch đầu tư như nêu trên, nhu cầu vốn đầu tư để thực hiện dự án trong thời gian tới là rất lớn.

Theo điểm 2 Điều 52 Luật Điện lực năm 2024 "Giá bán lẻ điện được phản ánh và điều chỉnh kịp thời theo biến động thực tế của thông số đầu vào, bù đắp chi phí hợp lý, hợp lệ với lợi nhuận hợp lý để bảo toàn, phát triển vốn kinh doanh của doanh nghiệp phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của từng thời kỳ và cấp độ thị trường điện cạnh tranh" và căn cứ Luật số 68/2025/QH15 - Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp thì doanh nghiệp có trách nhiệm bảo toàn và phát triển vốn; để đảm bảo nguồn lực đầu tư các dự án nguồn điện.

EVN cho biết, thời gian tới Chính phủ, Bộ ngành giao EVN đầu tư nhiều dự án lớn để đảm bảo cung cấp điện cho đất nước, việc sửa đổi, bổ sung Nghị định số 72/2025/NĐ-CP cho phép tính các khoản chi phí chưa được tính hoặc chưa được tính đầy đủ trong các lần điều chỉnh giá điện trước đây vào phương án giá điện trong các lần tiếp theo là cần thiết và phù hợp theo các quy định.

Về các nguyên nhân chính dẫn đến hoạt động sản xuất kinh doanh của EVN giai đoạn 2022-2023 gặp nhiều khó khăn, theo EVN, trong cơ cấu giá thành điện hiện nay thì giá thành của khâu phát điện chiếm tỷ trọng tới 83%; các khâu truyền tải, phân phối - bán lẻ, quản lý... chiếm tỷ trọng khoảng 17% giá thành điện và có xu hướng giảm dần qua các năm.

Do EVN và các đơn vị thành viên đã và đang nỗ lực tiết kiệm, cắt giảm các chi phí thường xuyên, chi phí sửa chữa lớn trong bối cảnh tinh hình tài chính gặp nhiều khó khăn.

Ở giai đoạn 2022-2023, giá nhiên liệu đầu vào sản xuất điện than, dầu, khí, tý giá ngoại tệ tăng cao đột biên do ảnh hưởng của sự kiện địa chinh trị Nga-Ukraine và nhu cầu nhiên liệu của giai đoạn phục hồi sau đại dịch COVID-19.

Trong khi đó, cũng trong giai đoạn này do ảnh hưởng của thời tiết và thủy văn, tỷ trọng sản lượng thủy điện giảm (thủy điện là nguồn điện giá rẻ), vì vậy phải thay thế vào đó là các nguồn điện có giá cao tăng lên. Tổng sản lượng điện mua từ các nhà máy hạch toán phụ thuộc Công ty mẹ EVN và các nhà máy hạch toán phụ thuộc các Tổng Công ty phát điện thuộc EVN mua năm 2022 chiếm tỷ lệ 46% và năm 2023 chiếm tỷ lệ là 42% tổng sản lượng toàn hệ thống, còn lại EVN mua điện từ các đối tác bên ngoài EVN.

Trong bối cảnh có nhiều khó khăn, EVN và các đơn vị thành viên đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp để tăng hiệu quả sản xuất, tiết giảm chi phí thường xuyên, chi phí sửa chữa lớn (tối thiểu 10%).

Năm 2022, giá thành sản xuất kinh doanh điện là 2.032,26 đồng/kWh (trong đó giá thành khâu phát điện theo điện thương phẩm là 1.698,45 đ/kWh, bằng 83,57% giá thành) trong khi giá bán điện thương phẩm bình quân thực hiện là 1.882,73 đồng/kWh. Như vậy giá bán điện thấp hơn giá thành điện là 149,53 đồng/k Wh.

Năm 2023, giá thành sản xuất kinh doanh điện là 2.088,90 đồng/kWh (trong đó giá thành khâu phát điện theo điện thương phẩm là 1.744,12 đ/kWh, bằng 83,49% giá thành) trong khi giá bán điện thương phẩm bình quân thực hiện là 1.953,57 đồng/kWh. Như vậy giá bán điện thấp hơn giá thành điện là 135,33 đồng/kWh.

"Sau khi tính toán tổng hợp các số liệu liên quan, các khoản chi phí chưa được tính hoặc chưa được tính đầy đủ trong các lần điều chỉnh giá điện giai đoạn 2022-2023 là khoảng 44.000 tỷ đồng", EVN cho biết.

Trước đó, Bộ Công Thương đã vừa hoàn thiện dự thảo lần 3 Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 72/2025 về cơ chế, thời gian điều chỉnh giá bán lẻ điện bình quân, gửi Bộ Tư pháp thẩm định, dự kiến trình ban hành trong tháng 9.

Điểm mới quan trọng là đề xuất bổ sung quy định cho phép Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) tính các khoản chi phí chưa hạch toán đầy đủ trước đây vào giá điện bình quân, nhằm tạo cơ sở pháp lý thu hồi khoản lỗ của các năm trước.

Bộ đưa ra hai phương án: cho phép EVN phân bổ chi phí trực tiếp sản xuất, cung ứng điện chưa được bù đắp vào giá điện từ báo cáo tài chính kiểm toán năm 2022 trở đi, có thể áp dụng tiếp trong những năm sau; chỉ xử lý các chi phí phát sinh từ 2022 đến trước khi nghị định có hiệu lực, không áp dụng cho các năm tiếp theo.

Ngoài ra, dự thảo cũng tính tới việc đưa chênh lệch tỷ giá đánh giá lại và chênh lệch tỷ giá chưa thanh toán của các nhà máy điện vào giá điện, dựa trên báo cáo tài chính kiểm toán minh bạch.

Theo Bộ Công Thương, các phương án này giúp bù đắp kịp thời chi phí, bảo đảm vốn đầu tư nhà nước tại EVN. Số liệu cho thấy EVN lỗ lũy kế khoảng 50.029 tỷ đồng trong 2022–2023, đến hết 2024 còn 44.792 tỷ đồng.

Cơ quan quản lý nhận định nếu bổ sung quy định mới, giá điện cuối năm cơ bản không biến động lớn, có thể tăng nhẹ 2-5%; với kịch bản tăng 3% từ tháng 10, CPI cả năm chỉ tăng thêm khoảng 0,03 điểm phần trăm.