EU áp dụng quy định minh bạch cho trí tuệ nhân tạo

Liên minh châu Âu (EU) đã chính thức khởi động việc áp dụng các quy định đầu tiên trong Đạo luật Trí tuệ nhân tạo (AI Act) từ ngày 2/8/2025, nhắm vào các mô hình AI đa năng (GPAI). Đây là bước đi cụ thể đầu tiên trong kế hoạch quản lý AI toàn diện của EU, hướng tới tăng cường minh bạch, an toàn và trách nhiệm giải trình trong phát triển trí tuệ nhân tạo.

Theo quy định mới, các nhà phát triển AI bắt buộc phải công bố cách thức hoạt động của mô hình, nguồn dữ liệu huấn luyện và các biện pháp đảm bảo an toàn – đặc biệt là đối với các mô hình có thể gây rủi ro hệ thống. Việc này nhằm giúp người dùng hiểu rõ hơn về AI mà họ đang sử dụng, đồng thời tăng cường bảo vệ bản quyền và quyền sở hữu trí tuệ.

Các mô hình AI đa năng – chẳng hạn như các hệ thống tạo văn bản, dịch thuật, phân tích ngôn ngữ hay viết mã – được định nghĩa là những mô hình có khả năng thực hiện trên 10^23 phép tính/giây và tạo ra ngôn ngữ. Đối với các mô hình tiên tiến hơn, có hiệu năng vượt quá 10^25 phép tính/giây và có thể gây ra tác động hệ thống, các nhà phát triển phải thực hiện thêm nghĩa vụ báo cáo với Ủy ban châu Âu (EC) và tuân thủ nghiêm ngặt các yêu cầu về an toàn, bảo mật.

EC đã ban hành hướng dẫn chi tiết cho các bên liên quan, bao gồm một mẫu biểu chuẩn để tóm tắt dữ liệu huấn luyện. Biểu mẫu này sẽ được sử dụng để đánh giá mức độ minh bạch và rủi ro của từng mô hình, giúp chính quyền quản lý tốt hơn sự phát triển AI trong khu vực.

Đáng chú ý, EC công nhận một Bộ quy tắc thực hành tự nguyện – do nhóm chuyên gia độc lập xây dựng – là phù hợp với Đạo luật AI. Các nhà phát triển ký kết và tuân thủ bộ quy tắc này sẽ được hưởng lợi từ việc đơn giản hóa một số thủ tục hành chính và sự rõ ràng trong áp dụng pháp lý.

Việc đưa các quy định minh bạch với GPAI vào thực thi đánh dấu một bước ngoặt trong chiến lược công nghệ của EU. Động thái này không chỉ nhằm đảm bảo phát triển AI an toàn trong nội khối, mà còn góp phần thiết lập chuẩn mực toàn cầu, hướng đến một hệ sinh thái AI lấy con người làm trung tâm, hạn chế rủi ro xã hội và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ.