Đề xuất phim “nhà nước đặt hàng” nộp 30% doanh thu có phù hợp?

Tìm đường ra rạp cho phim "nhà nước đặt hàng" là nội dung thu hút sự chú ý của giới nghề và công chúng trong thời gian qua. Dự thảo Nghị định quy định về phát hành, phổ biến phim phục vụ nhiệm vụ chính trị được kỳ vọng sẽ tìm "lời giải" cho bài toán này.

Dự thảo cho biết, Nghị định quy định về nguyên tắc, chính sách phát hành, phổ biến phim phục vụ nhiệm vụ chính trị; quyền và nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân có liên quan; quản lý phát hành, phổ biến phim sản xuất sử dụng ngân sách nhà nước và phim được Nhà nước nhận chuyển giao quyền sở hữu, quyền sử dụng nhằm phục vụ nhiệm vụ chính trị.

Thu hút sự quan tâm của giới nghề và công chúng là những nội dung dự thảo quy định về phát hành, phổ biến phim sử dụng ngân sách Nhà nước có doanh thu, đặc biệt là việc phân chia tỉ lệ %.

Về trường hợp phim phát hành, phổ biến có phát sinh doanh thu, dự thảo Nghị định nêu: Doanh thu từ hoạt động phát hành, phổ biến phim, gồm doanh thu từ bán vé xem phim, quảng cáo, phát hành, phổ biến trực tuyến hoặc trên các phương tiện khác, và các khoản thu khác có liên quan, được phân chia theo thỏa thuận giữa cơ quan đại diện chủ sở hữu phim không thấp hơn 30%, sau khi đã trừ các khoản thuế, lệ phí phải nộp theo quy định.

Con số 30% cũng được giới nghề và công chúng quan tâm về tỉ lệ, mức độ phù hợp.

Theo đơn vị soạn thảo, tỉ lệ này vừa bảo đảm Nhà nước thu hồi phần vốn đầu tư, đồng thời vẫn khuyến khích đơn vị phát hành được hưởng phần doanh thu hợp lý để tái đầu tư và mở rộng phạm vi phổ biến phim.

Đường ra rạp của "phim Nhà nước" vốn là một trong những "điểm nghẽn" nhiều năm qua, đặc biệt với mục tiêu tạo sức lan tỏa cho các tác phẩm điện ảnh đặt hàng. Bởi vậy, nội dung nói trên luôn thu hút sự chú ý của dư luận.

Được biết, Cục Điện ảnh đã khảo sát tỉ lệ thực tiễn các doanh nghiệp thường xuyên tham gia phát hành, phổ biến phim. Đối với rạp chiếu phim, tỉ lệ phân chia phổ biến dao động 30-50% cho chủ sở hữu phim; đơn vị phát hành 8-15% và đơn vị phổ biến phim 40-60%.

Cơ quan soạn thảo cũng xác định, đặc thù của phim phục vụ nhiệm vụ chính trị chủ yếu nhằm tuyên truyền, giáo dục, do đó nếu áp dụng tỉ lệ cao sẽ làm giảm động lực tham gia của doanh nghiệp phát hành và phổ biến phim.

Do đó, 30% được cho là tỉ lệ hợp lý, đảm bảo hài hòa giữa các bên, tạo động lực cho khu vực tư nhân trong phát hành phim phục vụ nhiệm vụ chính trị.

Sau hiện tượng Đào, phở và piano - phim Nhà nước đặt hàng hiếm hoi ra rạp và có doanh thu, Bà già đi bụi của đạo diễn Trần Chí Thành, và trước đó là nhiều tên phim đặt hàng khác cũng từng "nuôi" giấc mơ bán vé, nhưng lực bất tòng tâm. Gần đây, trường hợp của Thanh âm vượt đại dương tiếp tục khơi gợi nhiều trăn trở của "người trong cuộc".

Câu chuyện kết hợp công- tư trong phát hành, phổ biến, mang lại nguồn thu lớn cho những bộ phim Nhà nước chất lượng trong thời gian qua, như Mưa đỏ, Tử chiến trên không... càng cho thấy sự cần thiết về tháo gỡ những "nút thắt" cho các tác phẩm sử dụng ngân sách.

Trước đó, nhìn vào những bộ phim như Đào, phở và piano, Bà già đi bụi..., các chuyên gia điện ảnh nhìn nhận, có thể xem những tác phẩm này là liều thuốc kích thích cho nhà làm phim phía Bắc. Dù sản xuất với kinh phí thấp nhưng phim vẫn được đón nhận nếu tác phẩm có chất lượng. Tuy nhiên, việc phát hành rộng rãi rất khó bởi chưa có quy định cụ thể về chia tỉ lệ phần trăm cho phát hành phim, rạp và cho đơn vị sản xuất khi đưa phim ra bán vé.

Do vậy, dù được ghi nhận về chất lượng nghệ thuật và thông điệp nhân văn, thế nhưng nhiều bộ phim vẫn phải ngậm ngùi chưa thể đến với đông đảo khán giả tại các rạp chiếu vì chưa có cơ chế. Điều này cho thấy, câu chuyện phim sử dụng ngân sách Nhà nước tìm đường ra rạp qua nhiều năm vẫn loay hoay, lúng túng.

Vấn đề đưa phim "nhà nước đặt hàng" ra rạp cũng từng được nhiều lần đặt ra trên các diễn đàn. Nhiều bộ phim sau đó dù giới chuyên môn ghi nhận vẫn không được nhiều khán giả biết đến. Giới nghề trăn trở khi phim chỉ được trình chiếu trong dịp kỷ niệm, liên hoan, chiếu miễn phí tại các địa phương phục vụ nhiệm vụ chính trị, còn mục tiêu ra rạp cạnh tranh thì vẫn ngậm ngùi.

Phim phục vụ nhiệm vụ chính trị theo định nghĩa tại Điều 3 của dự thảo là phim có nội dung phù hợp để tuyên truyền đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước; đề cao giá trị văn hóa, lịch sử, cách mạng; lãnh tụ, danh nhân, anh hùng dân tộc, trẻ em, vùng cao, miền núi, biên giới, hải đảo, vùng đồng bào dân tộc thiểu số; nâng cao tư tưởng, đạo đức, lối sống, lòng yêu nước, tinh thần dân tộc, bảo vệ chủ quyền quốc gia; giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, đồng thời phục vụ các mục tiêu chính trị, xã hội khác.

Nghị định mới được kỳ vọng sẽ tháo gỡ các vấn đề này, đảm bảo sử dụng ngân sách nhà nước có hiệu quả, tạo quan hệ hợp tác bình đẳng giữa Nhà nước và doanh nghiệp.