Đề xuất nâng niên hạn khai thác phương tiện đường sắt

Bộ Xây dựng đang lấy ý kiến về dự thảo Thông tư quy định về quản lý, khai thác vận tải đường sắt. Theo đó đề xuất điều chỉnh niên hạn khai thác đầu máy và toa xe, nhằm bảo đảm hiệu quả sử dụng tài sản và phù hợp với thực tiễn khai thác của ngành đường sắt.

Cụ thể, thời hạn khai thác đối với đầu máy và toa xe chở khách có thể nâng từ 40 năm lên tối đa 60 năm và với toa xe chở hàng là tối đa 65 năm thay cho 45 năm như trước đây. Thực tế cho thấy, sự cố kỹ thuật chủ yếu liên quan đến các chi tiết hao mòn tự nhiên, có thể thay thế trong quá trình bảo dưỡng, sửa chữa. Đáng chú ý, cũng chưa ghi nhận sự cố nghiêm trọng nào liên quan những yếu tố chịu tác động trực tiếp của thời gian. Theo Bộ Xây dựng, việc điều chỉnh niên hạn, hoàn thiện hệ thống quy định quản lý, khai thác góp phần phát huy hiệu quả, giảm lãng phí và nâng cao năng lực cạnh tranh của vận tải đường sắt.

Bộ Xây dựng cho biết, đề xuất này căn cứ theo báo cáo của Tổng công ty Đường sắt Việt Nam tại công văn số 2702/ĐS-ĐMTX ngày 01/8/2025 về tình hình thực tế khai thác, sử dụng phương tiện của Tổng công ty và quy định tại Điều 19 Nghị định 65/2018/NĐ CP ngày 12/5/2018 của Chính phủ (đã được sửa đổi, bổ sung tại Nghị định 01/2022/NĐ-CP và Nghị định 91/2023/NĐ-CP), trong đó cho phép các phương tiện hết niên hạn sử dụng được phép hoạt động đến hết ngày 31/12/2030.

Trên thực tế, đến 31/12/2030, nhiều loại phương tiện của doanh nghiệp sẽ có thời gian khai thác trên 60 năm: Đầu máy D9E do Mỹ chế tạo từ năm 1963 sử dụng động cơ CAT D398A, toa xe P chế tạo từ những năm 1963… đến thời điểm hiện tại các phương tiện này đã sử dụng được 62 năm và tính đến hết năm 2030 là 67 năm vẫn hoạt động an toàn. Theo số liệu thống kê của Tổng công ty Đường sắt Việt Nam trước đây và sau khi Nghị định 91/2023/NĐ-CP có hiệu lực, các sự cố kỹ thuật phát sinh trong quá trình khai thác vận dụng chủ yếu xảy ra đối với các chi tiết hao mòn tự nhiên và có thể thay thế trong quá trình bảo dưỡng, sửa chữa như: lò xo, guốc hãm, xéc măng, gioăng hệ thống hãm... Không có sự cố kỹ thuật đầu máy toa xe phát sinh về nứt, gẫy do ảnh hưởng của thời gian về độ bền và độ bền mỏi của một số kết cấu của phương tiện đầu máy toa xe (giá chuyển hướng của bộ phận chạy, bệ xe, thùng xe).

Về phương tiện không áp dụng niên hạn, tại dự thảo, Bộ Xây dựng đề xuất bổ sung mới "toa xe thành cao mở đáy chở đá (Hmđ)" theo đề nghị của Tổng công ty Đường sắt Việt Nam, đây là các toa xe chỉ chở đá để phục vụ sửa chữa nội ngành, vận dụng tốc độ thấp, quãng đường ngắn từ mỏ đá đến điểm thi công, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp dùng các toa xe này vận chuyển đã phục vụ sửa chữa công trình đường sắt nội bộ của Tổng công ty.