Đề xuất cấm doanh nghiệp bỏ cọc tham gia đấu giá đất

Hiệp hội Bất động sản TP Hồ Chí Minh (HoREA) vừa góp ý dự thảo Nghị quyết của Chính phủ về xử lý vướng mắc đấu giá đất. Đáng chú ý, Hiệp hội đề xuất không chỉ tịch thu tiền đặt trước mà còn phải xử phạt hành chính bên vi phạm. Hiệp hội cũng đề nghị mở rộng đối tượng bị cấm tham gia đấu giá (kể cả doanh nghiệp) nếu vi phạm nghĩa vụ thanh toán.

Theo đó, đối với trường hợp đấu giá không nộp tiền sẽ bị cấm tham gia đấu giá 2 - 5 năm. Đối với trường hợp người trúng đấu giá nộp không đầy đủ tiền trúng đấu giá sẽ bị cấm đấu giá 6 tháng đến 3 năm.

HoREA cho rằng, đề xuất này mới chỉ quy định cấm tham gia đấu giá đối với người trúng đấu giá là cá nhân trong trường hợp giao đất ở có vi phạm nghĩa vụ thanh toán tiền trúng đấu giá, thế nhưng chưa quy định cấm tham gia đấu giá đối với người trúng đấu giá là tổ chức kinh tế trong trường hợp giao đất, cho thuê đất.

Đồng thời, dự thảo cũng chưa quy định trường hợp tổ chức kinh tế hoặc cá nhân vi phạm bỏ cọc hoặc vi phạm nghĩa vụ thanh toán tiền trúng đấu giá. Do đó, HoREA đề xuất cần bổ sung các trường hợp này vào khoản 2 Điều 3 dự thảo Nghị quyết.

Theo HoREA, tổ chức kinh tế tham gia đấu giá quyền sử dụng đất trong trường hợp giao đất, cho thuê đất là doanh nghiệp nhỏ, chưa có uy tín thương hiệu thì không sợ bị cấm tham gia đấu giá vì họ có thể thành lập doanh nghiệp mới để tiếp tục tham gia đấu giá quyền sử dụng đất, nhưng đối với các doanh nghiệp lớn, đã có uy tín thương hiệu thì "sợ" bị cấm tham gia đấu giá.

Vì vậy, HoREA cần bổ sung vào khoản 2 Điều 3 dự thảo Nghị quyết đối tượng tổ chức kinh tế vi phạm bỏ cọc hoặc vi phạm nghĩa vụ thanh toán tiền trúng đấu giá cũng có thể bị cấm tham gia đấu giá.

HoREA cũng ủng hộ đề xuất nâng mức tiền đặt trước lên tối thiểu 20% và tối đa 50% giá khởi điểm, thay cho mức 10 - 20% hiện nay, nhằm sàng lọc nhà đầu tư thiếu năng lực tài chính và ngăn người tham gia chỉ để đẩy giá rồi rút lui.

Ông Lê Hoàng Châu - Chủ tịch HoREA cho rằng quy định cũ với tỷ lệ đặt trước chỉ 10 - 20% đã tạo cơ hội cho nhiều cá nhân, tổ chức không có nhu cầu thật tham gia đấu giá, trong đó có trường hợp trục lợi bất chính.

Việc nâng tỷ lệ đặt trước được kỳ vọng sẽ khiến nhà đầu tư cân nhắc kỹ lưỡng trước khi bước vào cuộc đấu giá. Với nhà đầu tư có nhu cầu thực, khoản tiền này sau khi trúng đấu giá sẽ chuyển thành tiền cọc và tiếp tục được trừ vào nghĩa vụ thanh toán; nếu không trúng đấu giá, họ vẫn được hoàn trả trong thời hạn luật định, thậm chí nhận cả lãi phát sinh nếu có.

Hiệp hội nhìn nhận, khi mức đặt cọc đủ lớn, rủi ro mất vốn khiến hành vi thổi giá rồi bỏ cọc khó xảy ra hơn. Đây là điều đặc biệt quan trọng trong bối cảnh nhiều địa phương chuẩn bị tung quỹ đất ra thị trường theo Luật Đất đai 2024, quy mô nguồn cung có thể tạo áp lực lên hệ thống đấu giá nếu không được kiểm soát tốt

Trước đó, Bộ Tư pháp cũng đề xuất người bỏ cọc phải bồi thường toàn bộ chi phí phát sinh và bị cấm tham gia đấu giá từ 2 đến 5 năm; trường hợp trúng đấu giá nhưng không nộp tiền đúng hạn bị cấm từ 6 tháng đến 3 năm. Nếu được thông qua, Nghị quyết dự kiến có hiệu lực đến 28/2/2027.

Đề xuất được đưa ra trong bối cảnh thời gian qua xuất hiện nhiều trường hợp trả giá cao bất thường, bị cho là cấu kết thao túng giá rồi bỏ cọc, gây méo mó thị trường và thất thu ngân sách, trong khi chế tài hiện nay chưa đủ mạnh.