Cựu Tổng thống Philippines Duterte có thể không đủ sức hầu tòa ICC

Thông tin được công bố trong các tài liệu của Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) ngày 11/9 cho biết việc ông Duterte mắc phải tình trạng suy giảm nhận thức nghiêm trọng đã ảnh hưởng đến trí nhớ và khả năng sinh hoạt hằng ngày.

Ông Duterte, năm nay 80 tuổi, bị bắt giữ và chuyển tới La Haye vào tháng 3/2025 theo lệnh truy nã quốc tế, với cáo buộc liên quan đến hàng nghìn vụ giết người trong chiến dịch "trấn áp ma túy" khi còn đương chức.

Theo đơn kiến nghị nộp ngày 18/8, được tiết lộ hôm 11/9, tình trạng sức khỏe của ông Duterte ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng nhận thức, định hướng và tư duy. Nhóm bào chữa cho rằng cựu Tổng thống không còn đủ năng lực để tham gia một phiên xét xử công bằng.

Ông Duterte trước đó vẫn khẳng định việc bắt giữ mình là "trái pháp luật và tương đương với hành vi bắt cóc".

Đầu tuần qua, các thẩm phán ICC đã quyết định hoãn phiên điều trần về việc xác nhận cáo trạng đối với ông Duterte, vốn dự kiến diễn ra cuối tháng 9, để xem xét yêu cầu của phía luật sư về tình trạng sức khỏe tinh thần của ông.

Hiện chưa rõ khi nào ICC sẽ ra quyết định liệu vụ án có thể tiếp tục hay không. Nhiều chi tiết trong hồ sơ, bao gồm chẩn đoán y tế cụ thể, đã bị lược bỏ khỏi bản công khai.

Theo giới chuyên gia pháp lý, việc tòa án quốc tế kết luận một bị cáo hoàn toàn không đủ năng lực hầu tòa là điều khá hiếm gặp, ngay cả với những bị cáo lớn tuổi. Thậm chí, khi được xác định không đủ sức tham gia xét xử, bị cáo cũng không tự động được trả tự do.

Trường hợp gần đây nhất là năm 2023 khi Tòa án Liên hợp quốc về tội ác chiến tranh phán quyết ông Felicien Kabuga - một nghi phạm diệt chủng người Rwanda cao tuổi - không đủ năng lực hầu tòa vì mắc chứng mất trí nhớ. Tuy nhiên, ông Kabuga vẫn bị giam giữ tại La Haye do chưa có quốc gia nào chấp nhận cho ông được phóng thích tạm thời.