Cựu Thủ tướng Nhật Bản Tomiichi Murayama qua đời ở tuổi 101

Thông tin được xác nhận bởi chi nhánh Đảng Dân chủ Xã hội (SDP) tại Oita - nơi ông Tomiichi Murayama từng lãnh đạo.

Ông Murayama đảm nhiệm cương vị Thủ tướng Nhật Bản từ tháng 6/1994 đến tháng 1/1996, là nhà lãnh đạo xuất thân từ đảng Xã hội đầu tiên trong gần nửa thế kỷ. Chính phủ của ông là liên minh bất thường giữa Đảng Dân chủ Xã hội - cánh tả truyền thống và Đảng Dân chủ Tự do (LDP) - lực lượng bảo thủ cầm quyền lâu năm.

Ngày 15/8/1995, đúng dịp kỷ niệm 50 năm Nhật Bản đầu hàng trong Thế chiến II, ông Murayama đã có bài phát biểu trên truyền hình toàn quốc, bày tỏ "niềm hối hận sâu sắc và lời xin lỗi chân thành vì những tổn thất và đau khổ to lớn" mà chế độ phát xít đã gây ra. Tuyên bố này - còn được gọi là "Tuyên bố Murayama" - trở thành nền tảng cho lập trường chính thức của Nhật Bản về quá khứ chiến tranh, được các chính phủ kế nhiệm tiếp tục duy trì đến nay.

Bên cạnh đó, chính phủ Thủ tướng Murayama còn ban hành luật hỗ trợ nạn nhân vụ ném bom nguyên tử Hiroshima và Nagasaki, đồng thời xây dựng lộ trình giải quyết các vụ nhiễm độc thủy ngân Minamata.

Một dấu mốc đáng chú ý khác trong nhiệm kỳ của cựu Thủ tướng Murayama là việc ông chính thức thừa nhận tính hợp pháp của Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản (SDF) và Hiệp ước An ninh Mỹ - Nhật Bản - những vấn đề từng gây tranh luận sâu sắc trong xã hội Nhật Bản vào thời điểm đó do lập trường hòa bình khi đó.

Tuy nhiên, nhiệm kỳ của ông cũng trải qua nhiều biến động như: thảm họa động đất Hanshin năm 1995 khiến hơn 6.000 người thiệt mạng, vụ tấn công bằng khí sarin trên tàu điện ngầm Tokyo do giáo phái Aum Shinrikyo thực hiện, hay làn sóng phản đối Mỹ sau vụ binh sĩ Mỹ cưỡng hiếp một nữ sinh ở Okinawa...

Dù chỉ cầm quyền 18 tháng, ông Murayama để lại dấu ấn sâu sắc trong lịch sử chính trị Nhật Bản. Lời xin lỗi của ông - từng gây tranh cãi trong nước - nay được xem là biểu tượng của trách nhiệm, hòa giải và lòng dũng cảm chính trị.

Thủ tướng đương nhiệm Shigeru Ishiba hôm nay đã gửi lời chia buồn, ca ngợi ông Murayama là "nhà lãnh đạo đã cống hiến hết mình trong giai đoạn khó khăn của đất nước".